Depresja poporodowa - jak się objawia? Jak się ją leczy i ile trwa?

W medycynie wyróżnia się 2 pojęcia - przygnębienie poporodowe i depresja poporodowa. O ile stan pierwszy nie wymaga leczenia farmakologicznego, przechodzi samoistnie i odnosi się do łagodnych zaburzeń funkcjonowania, o tyle depresja uznawana jest już za chorobę i w wymaga niezwłocznych działań. Pacjentki zachęca się do poszukiwania pomocy w Poradniach Psychologii, a jeśli nie czują się na siłach - zająć się tym powinny osoby z ich najbliższego otoczenia.

Co to jest depresja poporodowa?

Depresje poporodowe występują w 10–15% wszystkich porodów, co daje znaczny odsetek wśród pacjentek. Mianem tym określa się spektrum zaburzeń psychicznych ujawniających się nie tylko w ciągu kilku dni lub tygodni po porodzie, ale nawet do drugiej połowy 1. roku życia niemowlęcia. Dolegliwości przebiegające głównie z zaburzeniami nastroju (a w skrajnych przypadkach z chęcią samookaleczania się) dotyczą najczęściej kobiet, choć powszechnie wiadomo, że z depresją poporodową zmagać się może także mężczyzna (zwykle ojciec dziecka).

Depresja poporodowa - przyczyny

Przyczyny występowania depresji poporodowej wciąż nie są w pełni znane, choć udało się wyszczególnić 2 najbardziej prawdopodobne hipotezy poparte badaniami klinicznymi. Zgodnie z pierwszą sporym czynnikiem ryzyka jest gwałtowny spadek stężenia hormonów płciowych, mający miejsce po porodzie. Druga hipoteza zakłada znaczenie psychicznej więzi pomiędzy matką i dzieckiem, wzmacnianej przy karmieniu piersią, za co odpowiada głównie hormon oksytocyna. Dlatego kobiety, które nie chcą lub nie mogą karmić piersią, częściej zmagają się z depresją.

Należy jednak zaznaczyć, że choć główną przyczyną prawdopodobnie są zmiany w gospodarce hormonalnej, nie bez znaczenia pozostają inne czynniki, takie jak stresujące wydarzenia życiowe, epizody depresji w przeszłości czy wszelkie trudności społeczne, które spotykają kobietę. Jednocześnie nie udowodniono związku depresji poporodowej z wykształceniem matki, płcią dziecka, rodzajem przebytego porodu.

Depresja poporodowa u mężczyzn

Coraz bardziej rozpowszechnionym problemem jest męska depresja poporodowa - kiedy się pojawia i z czego wynika? W przypadku mężczyzn zazwyczaj wiąże się z natłokiem nowych obowiązków, zmianą roli społecznej oraz koniecznością stałej opieki nad dzieckiem. Ryzyko tego stanu wzrasta przy depresji poporodowej występującej u partnerki, a największe jest między 3. a 6. miesiącem życia dziecka. Także mężczyźni powinni wówczas poszukać profesjonalnej pomocy psychologicznej lub psychoterapeutycznej. 

Depresja poporodowa - objawy

Jeśli już wiadomo, co to depresja poporodowa, należy także znać jej typowe objawy. Typowe są przede wszystkim:

• bezsenność;
• zmęczenie i apatia;
• brak energii i chęci do podejmowania jakichkolwiek działań, także związanych z opieką nad niemowlęciem;
• utrata apetytu;
• skłonność do płaczu;
• wahania nastroju;
• niezdolność radzenia sobie z trudnościami;
• drażliwość;
• ogólne złe samopoczucie, spadek pewności siebie i niskie poczucie własnej wartości.

Ze względu na tego typu dolegliwości kobieta nie jest zdolna do wykonywania obowiązków związanych z jej nową rolą społeczną, nie może jednocześnie realizować się w macierzyństwie. Dochodzi do pogorszenia relacji przede wszystkim z partnerem i rodziną. Skutki depresji poporodowej mogą być krótko- i długoterminowe. W skrajnych przypadkach prowadzą do chęci samookaleczania się lub rozważania o porzuceniu dziecka bądź zrobieniu mu krzywdy.

Czy depresja poporodowa powraca? Często zdarza się, że po ustabilizowaniu stanu zdrowia i gospodarki hormonalnej oraz przy doznaniu harmonii w życiu codziennym, choroba trwale się wycofuje. Należy jednak wiedzieć, że ma również tendencję do nawrotu, zazwyczaj podczas kolejnej ciąży. Kobieta zmagająca się z depresją poporodową przy pierwszym dziecku powinna być więc przygotowana na taką ewentualność. 

Rozpoznanie depresji poporodowej

Diagnostyką depresji poporodowej powinien zająć się doświadczony specjalista - psychiatra, psycholog lub psychoterapeuta. Odbywa się ona na podstawie analizy stanu psychicznego młodej matki (lub mężczyzny) poprzez poddanie jej składającemu się z 10 pytań testowi Edinburgh Postnatal Depression Scale (EPDS). Zdobycie w tym teście 9–10 punktów traktuje się już jako potwierdzenie rozpoznania depresji poporodowej.

Depresja poporodowa - ile trwa?

Epizod depresyjny trwa średnio od 3 do 9 miesięcy, choć może wydłużać się w zależności od indywidualnych czynników osobniczych i środowiskowych. Podjęcie odpowiedniego leczenia wyraźnie skraca czas trwania choroby i poprawia jakość życia pacjentki.

Depresja poporodowa - leczenie

Nieleczona depresja poporodowa jest zagrożeniem zarówno dla kobiety, jak i dla dziecka. Jeśli więc zostanie zdiagnozowana depresja poporodowa, gdzie szukać pomocy? W pierwszej kolejności warto udać się do Poradni Psychologii lub skonsultować jak najszybciej z lekarzem psychiatrą. Zarówno zajmowanie się dzieckiem przez matkę chorą na depresję poporodową, jak i oddzielenie dziecka od matki, mogą mieć katastrofalny wpływ na obie strony, w związku z czym każdorazowo należy dokładnie ocenić zdolność matki do opieki nad dzieckiem i rozważyć negatywne oraz pozytywne skutki każdego z tych rozwiązań. 

Leczenie opiera się na regularnych sesjach terapeutycznych, a niekiedy wspomagane jest lekami przeciwdepresyjnymi. Wówczas należy zrezygnować z karmienia piersią. Integralną częścią leczenia jest wsparcie najbliższych, zwłaszcza partnera, dlatego zachęca się do rozwinięcia psychoterapii o wspólne sesje, nie rezygnując przy tym z sesji indywidualnych.