Badanie CRP – kiedy je oznaczać i jak interpretować podwyższony wynik?

Spis treści

• Badanie CRP — jakie ma znaczenie w diagnostyce?
• Kiedy należy wykonać badanie CRP?
• Co oznacza podwyższony wynik CRP?
• Jakie choroby mogą powodować wzrost CRP?
• Jakie są normy i co zrobić w przypadku wysokiego CRP?

Badanie CRP — jakie ma znaczenie w diagnostyce?

Każdy świadomy swojego zdrowia człowiek powinien wiedzieć, co to jest CRP w badaniu krwi i jakie ma ono znaczenie we współczesnej diagnostyce medycznej. Otóż białko C-reaktywne jest wytwarzane w wątrobie i uwalniane do krwiobiegu w odpowiedzi na uszkodzenie tkanek, a jego stężenie zmienia się gwałtownie w zależności od ustępowania albo nasilania się stanu zapalnego. Nie można jednak na jego podstawie wywnioskować, jakie są przyczyny stanu zapalnego.

Można więc powiedzieć, że poziom CRP we krwi wzrasta już w ciągu kilku godzin od pojawienia się infekcji, urazu lub innego procesu zapalnego, jednak przy długotrwale utrzymującym się stanie zapalnym ustępuje miejsca odczynowi Biernackiego. 

Co wykrywa badanie CRP? Jego podstawowe znaczenie diagnostyczne to:

1. rozpoznawanie infekcji — wysokie CRP może wskazywać na infekcję bakteryjną (często powyżej 100 mg/l), podczas gdy w infekcjach wirusowych poziom jest zwykle niższy;
2. monitorowanie leczenia — spadek CRP świadczy o skuteczności terapii przeciwzapalnej lub antybiotykowej;
3. diagnostyka chorób przewlekłych — pomaga w rozpoznaniu chorób autoimmunologicznych (np. reumatoidalne zapalenie stawów) i nowotworów;
4. ocena ryzyka sercowo-naczyniowego — umiarkowanie podwyższone CRP może wskazywać na stan zapalny związany z miażdżycą.

Jeśli wiemy już, co oznacza badanie CRP, warto też poznać podstawowe wskazania do jego wykonania.

Kiedy należy wykonać badanie CRP?

W diagnostyce medycznej jednym z częściej wykonywanych jest właśnie badanie CRP, co to jest, już wiemy. Natomiast jakie są podstawowe wskazania do jego wykonania? 

• podejrzenie infekcji — w szczególności bakteryjnej, np. zapalenie płuc, angina, zapalenie wyrostka robaczkowego;
• objawy stanu zapalnego — głównie takie jak gorączka, bóle mięśni, bóle stawów, osłabienie, dreszcze;
• monitorowanie leczenia — ocena skuteczności antybiotykoterapii lub terapii przeciwzapalnej;
• diagnostyka chorób przewlekłych — takich jak reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń, nieswoiste zapalenia jelit, jednak najlepiej w połączeniu z innymi markerami zapalnymi;
• ocena ryzyka sercowo-naczyniowego;
• po operacjach lub urazach — w celu wykrycia ewentualnych powikłań zapalnych;
• podejrzenie nowotworu.

Warto zaznaczyć, że w niektórych przypadkach CRP może wyjść wysoko, nawet jeśli w organizmie nie toczy się choroba, o czym napisano poniżej. Dlatego też interpretacją wyników powinien zajmować się lekarz.

Co oznacza podwyższony wynik CRP?

Wiedząc, co to jest CRP w badaniach krwi, warto poznać też interpretację podwyższonego parametru. Podwyższony wynik CRP z reguły wskazuje na:

• infekcje: bakteryjne (np. zapalenie płuc, angina), wirusowe, grzybicze;
• choroby autoimmunologiczne: reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń;
• nowotwory: niektóre typy raka mogą powodować przewlekły stan zapalny;
• urazy i operacje: CRP wzrasta po zabiegach chirurgicznych lub urazach;
• choroby serca: podwyższone CRP może wskazywać na ryzyko zawału serca;
• styl życia: otyłość, palenie tytoniu, stres, brak snu.

Nie wszystkie przyczyny podwyższonego CRP są więc patologią. Niektóre mogą wiązać się ze stylem życia. Czy badanie CRP trzeba robić na czczo? Badanie CRP nie wymaga bycia na czczo. Można je wykonać o dowolnej porze dnia, niezależnie od posiłków, ponieważ te czynniki nie wpływają na poziom stanu zapalnego w organizmie.

Jakie choroby mogą powodować wzrost CRP?

Choroby, które najczęściej powodują podwyższenie wskaźnika CRP, to:

• infekcje bakteryjne — angina, zapalenie płuc, sepsa, zapalenie wyrostka robaczkowego, bakteryjne zapalenie jelit;
• infekcje wirusowe — grypa, COVID-19, mononukleoza;
• infekcje grzybicze i pasożytnicze;
• choroby autoimmunologiczne i zapalne — np. RZS, toczeń rumieniowaty układowy, choroba Leśniowskiego-Crohna, zapalenie naczyń;
• choroby sercowo-naczyniowe — miażdżyca, choroba niedokrwienna serca, zawał serca;
• nowotwory — rak jelita grubego, rak płuc, rak jajnika, rak piersi itd.;
• choroby neurologiczne — stwardnienie rozsiane, choroba Alzheimera;
• cukrzyca;
• przewlekłe choroby nerek i wątroby;
• otyłość.

Samo podwyższenie CRP nie wnosi wiele do identyfikacji przyczyn stanu zapalnego, jedynie podkreśla jego obecność. Wymaga się analizy pozostałych parametrów badań krwi oraz nierzadko wyników badań obrazowych / specyficznych.

Jakie są normy i co zrobić w przypadku wysokiego CRP?

Jeśli zostało już wykonane badanie CRP, normy prezentują się następująco:

• < 5 mg/l — norma;
• 5–10 mg/l — łagodny stan zapalny;
• > 10 mg/l — ostry stan zapalny, infekcja, choroba przewlekła;
• > 100 mg/l — silna infekcja bakteryjna lub ciężki stan zapalny.

W przypadku podwyższonego CRP należy skonsultować się z lekarzem. Lekarz oceni wynik CRP w kontekście objawów (np. gorączka, ból, osłabienie). Może zlecić dodatkowe badania: morfologię, OB, badania moczu, USG, RTG, tomografię lub inne testy specjalistyczne. W razie potrzeby rozpocznie leczenie przyczynowe (np. antybiotykoterapię, leki przeciwzapalne).

Bibliografia

1. Fransson BA, Karlstam E, Bergstrom A, Lagerstedt AS, Park JS, Evans MA, Ragle CA. C-reactive protein in the differentiation of pyometra from cystic endometrial hyperplasia/mucometra in dogs. J Am Anim Hosp Assoc. 2004;40(5):391–399.
2. Madaliński K., Gregorek H., Szczepańska-Szerej H., i inni, Test CRP wysokiej czułości w diagnostyce i monitorowaniu chorób reumatycznych, Reumatologia 2005; 43, 6: 315–318.