Choroby wieku podeszłego związane z psychiką

Czym jest proces starzenia i jakie są choroby związane z nim?

Choroby wieku starczego to schorzenia, na które cierpią osoby po 65 roku życia, czyli tzw. seniorzy. Obejmują one zarówno schorzenia somatyczne, jak i te związane z psychiką. Dowiedz się, jak proces starzenia może wpływać na mózg oraz jakie są najczęstsze schorzenia z tym związane.

Starzenie się jest naturalnym procesem dotyczącym nie tylko fizjologii człowieka, ale także jego zdolności intelektualnych oraz funkcjonowania społecznego. Z punktu widzenia biologicznego starzenie się jest zmniejszeniem zdolności do odpowiedzi na stres środowiskowy i pojawia się wraz z upływem czasu. W wyniku procesu starzenia następuje nieodwracalne nagromadzenie uszkodzeń wewnątrzkomórkowych przerastające zdolności organizmu do samonaprawy. I choć procesu starzenia nie da się uniknąć czy cofnąć, to można go spowolnić odpowiednim stylem życia obejmującym m.in. regularną profilaktykę chorób wieku podeszłego.

Jakie są objawy starzenia się mózgu?

Starzenie się obejmuje cały nasz organizm – od najmniejszej komórki, przez narządy, aż po całe układy. Ograniczenie zdolności komórek i narządów do samonaprawy ma swoje konsekwencje także w mózgu i układzie nerwowym. Proces rozwoju mózgu kończy się już około trzydziestego roku życia i zaczyna się wówczas powolny proces jego starzenia, który znacząco przyśpiesza w wieku pięćdziesięciu lat . Na poziomie komórkowym zaczynają zanikać włókna nerwowe (aksony) odpowiedzialne za przekazywanie informacji z ciała komórki do kolejnych neuronów i innych komórek. W obrazie mózgu możemy zauważyć mniej połączeń pomiędzy neuronami, będących podstawą inteligencji, a pacjent wraz z wiekiem obserwuje spadek sprawności umysłowej i intelektualnej. Z czasem mogą pojawić się łagodne zaburzenia pamięci, które nasilają się wraz z upływem czasu. Średnia utrata objętości mózgu wynosi 5 proc. na 10 lat, przy czym zdecydowanie nabiera tempa po 70. roku życia.

Proces starzenia się mózgu – od czego zależy?

Na proces starzenia się mózgu duży wpływ mają czynniki środowiskowe, takie jak:

• odżywianie (polecana jest dieta bogata w antyutleniacze, kwasy omega 3 i uboga w tłuszcze odzwierzęce),
• aktywność fizyczna,
• stres,
• przeciążenie układu nerwowego szkodliwymi bodźcami (hałas, nadmiar informacji),
• czynniki społeczne, takie jak izolacja społeczna i psychiczna, pogorszenie sytuacji materialnej, brak rekreacji i wypoczynku, nagła zmiana warunków środowiskowych.

Choroby neurodegeneracyjne wieku podeszłego

Diagnostyka chorób neurodegeneracyjnych wieku podeszłego może być trudna. Przez długi okres rozwoju tych chorób nie obserwuje się żadnych objawów klinicznych, a późniejsze objawy są często bagatelizowane przez pacjenta i jego otoczenie, gdyż są zwykle mało specyficzne. Każda osoba, która obserwuje u siebie lub swoich bliskich niepokojące objawy (patrz poniżej), powinna zwrócić się o pomoc do lekarza pierwszego kontaktu. Lekarz POZ zbiera dokładny wywiad, a następnie przeprowadza odpowiednie badania. Na podstawie tych informacji lekarz może skierować pacjenta na dalsze konsultacje do neurologa lub psychiatry. W diagnostyce chorób neurodegeneracyjnych często konieczne są badania dodatkowe, takie jak badania obrazowe mózgu (tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny). Pozwalają one na wykluczenie innych przyczyn otępienia, takich jak np. guz mózgu czy krwiak podtwardówkowy.

Choroba Parkinsona – przyczyny i objawy

Choroba Parkinsona to zwyrodnienie struktur mózgu o nieznanej dotąd przyczynie. Częściej zapadają na nią mężczyźni. Schorzenie to polega na zaniku komórek wytwarzających dopaminę, co powoduje wystąpienie u chorych objawów, takich jak:

• zaburzenia równowagi,
• spowolnienie ruchowe,
• ból barku (tzw. zamrożony bark),
• sztywność mięśniowa,
• pochylenie sylwetki do przodu,
• drżenie ręki,
• potykanie się o nierówności podłoża,
• trudności z wykonywaniem codziennych czynności.

Charakterystyczny jest asymetryczny (jednostronny) początek objawów. Asymetria ta utrzymuje się do końca, nawet gdy objawy są już obustronne. Choroba jest dość trudna do wykrycia, a jej objawy narastają powoli i stopniowo w ciągu kilku lat.

Choroba Parkinsona – leczenie

Nie znamy przyczyn choroby Parkinsona. W związku z tym nie znamy również skutecznego leczenia przyczynowego tej choroby. Tym niemniej, stosowane środki farmakologiczne i leczenie chirurgiczne mogą złagodzić i opóźnić przebieg choroby. Ważne jest wczesne rozpoznanie choroby, ponieważ to może poprawić rokowanie (ujawnienie się choroby powinno być początkiem jej leczenia). Terapie koncentrują się na łagodzeniu objawów i spowalnianiu postępu procesu degeneracji komórek układu nerwowego.

Choroba Alzheimera – co ją powoduje i jakie są objawy?

Kolejną chorobą neurodegeneracyjną, charakterystyczną dla wieku podeszłego jest choroba Alzheimera, która prowadzi do otępienia. Objawia się stopniowo postępującą utratą pamięci, zdolności orientacji i zaburzeniami zachowania, które w konsekwencji prowadzą do zmniejszenia zdolności samodzielnego funkcjonowania. Dotyka głównie osoby po 65. roku życia, a jej pierwsze objawy są często lekceważone i przypisywane obniżeniu sprawności umysłowej wynikającemu z wieku. Bywa utożsamiana z demencją starczą (otępieniem starczym), ale demencja jest tylko jej objawem. Przyczyny choroby nie są znane. Uważa się, że do jej rozwoju przyczyniają się zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Wśród czynników środowiskowych wymienia się:

• cukrzyce,
• nadciśnienie,
• nieprawidłowy tryb życia (palenie papierosów, nieodpowiednia dieta, brak aktywności fizycznej),
• przewlekły stres.

Choroba Alzheimera – leczenie

Niestety mimo rozwoju medycyny i farmakologii choroba Alzheimera nadal pozostaje nieuleczalna. Sposoby leczenia są tutaj ograniczone. Na początkowym etapie choroby stosuje się leki zwiększające aktywność układu przywspółczulnego, co poprawia nieco pamięć pacjenta. Choć nieznane jest leczenie przyczynowe, to jednak dysponujemy obecnie środkami farmakologicznymi, które działają objawowo poprzez poprawienie metabolizmu mózgu, wtórnego neuroprzekaźnictwa oraz hamowanie postępów degeneracyjnych w mózgu. Nie bez znaczenia jest także oddziaływanie psychologiczne np. terapia kognitywna (trening pamięci, orientacji w rzeczywistości). Leczenie powinno być długoterminowe, ciągłe i wprowadzone jak najwcześniej. Pacjent powinien być pod stałym nadzorem lekarza.