Co to jest tężyczka? Przyczyny, objawy i leczenie

Spis treści:

Co to jest tężyczka?

Tężyczkę określa się jako zespół objawów chorobowych, który obejmuje mimowolne skurcze mięśni w związku z nadmierną pobudliwością nerwowo-mięśniową. Wyróżnia się tężyczkę jawną oraz utajoną. Jawna ma bardziej nasilone objawy, dlatego nie sposób jej przegapić. Utajona jest mniej nasilona, przez co długo bywa bagatelizowana lub mylona z zupełnie innymi problemami zdrowotnymi.

Napad tężyczki jawnej wymaga różnicowania z napadem padaczki. W diagnostyce różnicowej tężyczki jawnej należy ponadto wziąć pod uwagę dławicę piersiową, napad migreny lub astmy oskrzelowej, a w przypadku tężyczki utajonej - inną przyczynę omdleń, zaburzeń lękowych lub depresyjnych. Jeśli u pacjenta zostanie zdiagnozowana tężyczka, objawy powinny zostać jak najszybciej identyfikowane, celem monitorowania ich rozwoju z przyszłości.

Objawy tężyczki - jak ją rozpoznać i co ją wywołuje?

Objawy tężyczki jawnej to przede wszystkim:

• skurcze mięśni - zwłaszcza dłoni i stóp, w efekcie czego pojawia się tzw. ręka położnika (zgięcie dłoni z wyprostowanymi kciukiem, palcem wskazującym i środkowym oraz zgięciem czwartego i piątego palca) lub stopa końsko-szpotawa;
• drętwienie i mrowienie mięśni;
• skurcz mięśnia okrężnego ust prowadzący do ich zaciśnięcia;
• objawy dodatkowe takie jak: światłowstręt, kołatanie serca, podwójne widzenie, bóle głowy, problemy z oddychaniem;
• stany przedomdleniowe lub omdlenia.

Z kolei objawy tężyczki utajonej mogą być następujące:

• przewlekłe zmęczenie i senność;
• zaburzenia pamięci i koncentracji;
• wahania nastroju;
• drażliwość;
• bezsenność;
• problemy z wymową;
• mrowienie i drętwienie zwłaszcza palców.

Dodatkowo w przebiegu tężyczki wystąpić mogą dwa charakterystyczne objawy: Chvostka oraz Trousseau. Objaw Chvostka polega na gwałtownym skurczu mięśni twarzy po uderzeniu młoteczkiem neurologicznym w nerw twarzowy. Z kolei objaw Trousseau polega na wywołaniu skurczu mięśni ręki przez niedokrwienie kończyny.

Badania diagnostyczne na tężyczkę

W diagnostyce tężyczki wykonać można następujące badania:

• próba tężyczkowa - opiera się na wywołaniu zaburzeń funkcji obwodowego układu nerwowego i układu mięśniowego poprzez niedokrwienie, a więc i niedotlenienie, oraz kwasicę metaboliczną skompensowaną przez alkalozę oddechową;
• badania laboratoryjne krwi - oznacza się poziom przede wszystkim: magnezu, wapnia, fosforu, witaminy D, FT3, FT4, TSH i parathormonu;
• badanie moczu - w tym ocenę dobowego wydalania wapnia, magnezu i fosforu.

Analizuje się również obraz kliniczny, ze szczególnym uwzględnieniem objawu Chvostka oraz objawu Trousseau. Jeśli na podstawie badań i objawów zostanie stwierdzona tężyczka, leczenie powinno zostać wprowadzone jak najszybciej.

Tężyczka utajona i jawna - czym się różnią i jak je leczyć?

Tężyczka jawna, hipokalcemiczna, manifestuje się drętwieniem i parestezjami w zakresie ust, języka, dłoni i stóp oraz napadowymi skurczami mięśni twarzy, rąk i stóp, którym mogą towarzyszyć stany przedomdleniowe oraz omdlenia. Tężyczka utajona, normokalcemiczna, związana z hipomagnezemią lub zasadowicą, objawia się złym samopoczuciem, obniżeniem nastroju, dolegliwościami bólowymi i rozdrażnieniem. Tę postać tężyczki pozwalają rozpoznać charakterystyczne objawy neurologiczne: Chvostka, Trousseau oraz Ibrahima-Lusta.

Oba rodzaje tężyczek leczy się indywidualnie do przyczyn i czynników ryzyka, które je wywołały, jak również w zależności od występujących dolegliwości. Czy będzie to farmakoterapia, modyfikacja diety, suplementacja czy jeszcze inne formy - o tym decyduje lekarz prowadzący.

Przyczyny i leczenie tężyczki - wszystko, co warto wiedzieć

Jeśli istnieje podejrzenie, że u pacjenta rozwija się tężyczka, przyczyny powinny zostać zidentyfikowane w pierwszej kolejności. Gwarantuje to możliwość wdrożenia efektywnego leczenia przyczynowego, a nie tylko zwalczania objawów. Jak leczyć tężyczkę w zależności od czynnika wywołującego? O tym zawsze decyduje lekarz prowadzący, a jest nim najczęściej doświadczony neurolog.

Nadpobudliwość nerwowo-mięśniowa leżąca u podłoża tężyczki jest najczęściej konsekwencją deficytów jonowych: wapnia, magnezu czy wodoru (alkaloza). Pierwiastkiem, który znacząco uczestniczy w procesach przekazywania impulsów nerwowo-mięśniowych jest wapń. Zmniejszenie stężenia wapnia we krwi (hipokalcemia) obniża próg pobudzenia neuronów ruchowych i czuciowych, co implikuje objawy ze strony obwodowego. Drugim istotnym pierwiastkiem jest magnez, który działa stabilizująco na błonę komórkową neuronów, powodując jej hiperpolaryzację. Przy niedoborze magnezu dochodzi do wzrostu pobudliwości nerwowo-mięśniowej w wyniku depolaryzacji błony komórkowej neuronów.

Przyczynami, które mogą prowadzić do rozwoju zaburzeń mineralnych w organizmie, które z kolei przyczyniają się do wystąpienia tężyczki, są:

• niedobór określonych składników mineralnych w diecie lub w związku z chorobami takimi jak zespół złego wchłaniania;
• niedoczynność przytarczyc;
• niedobór witaminy D w związku z brakiem odpowiedniej ekspozycji ciała na słońce lub brakiem suplementacji;
• zaburzenia metaboliczne takie jak np. zasadowica;
• przyjmowanie niektórych leków, np. moczopędnych;
• choroby przewodu pokarmowego.

Wszelkie powyższe problemy należy leczyć przyczynowo, aby wyeliminować ich konsekwencję, jaką jest tężyczka. Objawowo można natomiast sięgać po suplementację, leki uspokajające (które złagodzą napięcie nerwowe i zmniejszą intensywność skurczów mięśniowych), ćwiczenia oddechowe. Uzupełnieniem działań objawowych może być nawet fizjoterapia. Fizjoterapeuta skupia się na relaksacji mięśni, poprawie techniki oddychania, terapii manualnej oraz edukacji pacjenta w zakresie technik relaksacyjnych. Dodatkowo wprowadzi ćwiczenia rozciągające, aby złagodzić skurcze mięśni i zmniejszyć ich napięcie.