Co wykrywa i ile trwa badanie dna oka?

Standardem diagnostyki okulistycznej jest badanie dna oka. Na czym polega i co sprawdza? To powinien wiedzieć każdy pacjent. Procedura należy do grona podstawowych, najczęściej wykonywanych badań okulistycznych. Zarówno ze wskazań medycznych, jak i w celach kontrolnych. Jest przy tym bezbolesne i szybkie, a może wiele powiedzieć o stanie zdrowia narządu wzroku. Wykonaniem badania dna oka zajmuje się lekarz okulista - można zapisać się do niego prywatnie lub w ramach NFZ, jednak w drugim przypadku należy posiadać skierowanie od lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.

Czym jest badanie dna oka?

Badanie dna oka to prosta, diagnostyczna procedura okulistyczna mająca na celu dokładną ocenę kondycji siatkówki, plamki żółtej, naczyń krwionośnych zaopatrujących narząd wzroku oraz samego nerwu wzrokowego. Historia tego badania jest bardzo długa - do dnia dzisiejszego powstało wiele metod pozwalających zbadać dno oka. Do najpopularniejszych należą: 

• oftalmoskopia bezpośrednia - polega na oglądaniu dna oka za pomocą wziernika okulistycznego. Wymaga podania kropli poszerzających źrenicę. Metoda nie jest współcześnie tak często wykorzystywana, ponieważ obszar obserwowanej siatkówki jest niewielki;
• oftalmoskopia pośrednia - wykorzystuje lampę szczelinową i soczewkę skupiającą, za pomocą której uzyskuje się szeroki obraz dna oka;
• autofluorescencja - polega na wykonaniu fotografii/skanu dna oka za pomocą fundus kamery z użyciem odpowiednich filtrów pobudzających oraz odcinających;
• angiografia fluoresceinowa - polega na wykonaniu serii fotografii dna oka lub tęczówki po dożylnym podaniu środka cieniującego;
• skaningowa konfokalna oftalmoskopia laserowa - badanie dna oka umożliwiające wykrywanie wczesnych zmian jaskrowych, jeszcze przed pojawieniem się ich w polu widzenia.

Za dobór właściwej metody odpowiada lekarz okulista. 

Jak przebiega badanie dna oka?

Jak wygląda badanie dna oka krok po kroku? Klasyczne, najczęściej wykonywane w gabinecie lekarza okulisty badanie dna oka polega na wykorzystaniu oftalmoskopu, które emituje światło przechodzące przez soczewkę i ciało szkliste, a tym samym oświetla dno oka. Następnie pozwala zobaczyć obraz powiększony nawet 15-krotnie. Praktycznie zawsze podaje się pacjentowi krople rozszerzające źrenicę, które zwiększają obszar widziany przez lekarza i są gwarancją rzetelności badania. 

Czy badanie jest bolesne?

Badanie dna oka jest całkowicie bezpiecznie i nieinwazyjne. Nie wiąże się z wystąpieniem powikłań czy skutków ubocznych. Nie powoduje dolegliwości bólowych, ani nawet większego dyskomfortu. Z tego względu pacjenci chętnie mu się poddają.

Ile trwa badanie dna oka?

Na badanie dna oka należy poświęcić około 30 minut. Wszystko przez to, że po podaniu kropli do oczu pacjent musi odczekać około 15 minut, aby mogły zacząć działać. Po tym czasie jest ponownie proszony do gabinetu okulistycznego na kontynuację badania. Czas wizyty może nieco się wydłużyć, jeśli jednocześnie wykonywane będą inne badania diagnostyczne lub gdy pojawi się konieczność doboru okularów korekcyjnych. 

Co wykrywa badanie dna oka?

Badanie dna oka pozwala z dużą dokładnością przyjrzeć się strukturze ciała szklistego oraz obwodowej części siatkówki i plamce żółtej. Oprócz chorób wzroku (np. jaskry, patologie nerwu wzrokowego, schorzeń siatkówki) pomaga wykryć niektóre choroby naczyniowe, np. cukrzycę czy nadciśnienie tętnicze. Podczas takiego badania doświadczony okulista może stwierdzić występowanie zmian nowotworowych w obrębie gałki ocznej, a nawet guza mózgu, kierując pacjenta na dalsze, bardziej szczegółowe badania specjalistyczne.

Dowiedz się więcej: Operacja zaćmy oka na NFZ w Szpitalu Salve

Kiedy wykonać badanie dna oka?

Badanie dna oka należy systematycznie wykonywać w przebiegu wszelkich chorób przewlekłych, które mogą negatywnie rzutować na narząd wzroku, generując powikłania w tym obszarze. Są to m.in.:

• cukrzyca;
• nadciśnienie tętnicze;
• wszelkiego rodzaju schorzenia hematologiczne;
• zwiększone ciśnienie wewnątrzczaszkowe;
• choroby autoimmunologiczne, w tym toczeń rumieniowaty układowy, RZS;
• choroby demielinizacyjne;
• nowotwory.

Pozostałe wskazania obejmują:

• wady wzroku powyżej 3,5 dioptrii;
• osłabienie ostrości widzenia;
• zaburzenia w widzeniu barw;
• dodatkowe linie, czarne punkty lub błyski światła w polu widzenia;
• światłowstręt;
• przyjmowanie leków, które mogą zwiększać ciśnienie w narządzie wzroku;
• przebyty udar mózgu lub zawał serca;
• uczucie ciśnienia w gałkach ocznych;
• zaburzenia równowagi.

Oczywiście badanie dna oka można (i powinno się) wykonywać systematycznie w ramach kontroli okulistycznej, nawet jeśli pacjent jest zdrowy i nie ma większych problemów ze wzrokiem. Badanie wzroku w Salve pozwoli jak najdłużej cieszyć się zdrowymi oczami i wyraźnym widzeniem. Pacjent może liczyć również na wdrożenie optymalnego planu leczenia, jeśli pojawi się taka konieczność oraz na objęcie jego przypadku zespołem interdyscyplinarnym, jeśli problemy narządu wzroku wynikają z chorób układowych i ogólnoustrojowych.

Jak często wykonywać badanie dna oka?

Badanie dna oka powinno być wykonywane raz w roku przez każdego pacjenta z grup ryzyka, a więc cierpiącego na jakiekolwiek choroby przewlekłe (zwłaszcza wymienione wcześniej), bez względu na jego wiek. Zdrowe osoby przed ukończeniem 40. roku życia powinny uczęszczać na to badanie raz na 3 lata, natomiast po ukończeniu 40. roku życia częstotliwość wzrasta do 2 razy na 3 lata. Pacjenci po 50. roku życia wymagają corocznego badania dna oka. 

Jak się przygotować do badania dna oka?

Jeśli podczas wizyty nie będzie podawany środek kontrastowy (o czym z pewnością poinformuje wcześniej lekarz), nie trzeba specjalnie przygotowywać się do badania dna oka. Warto jedynie zadbać o to, aby zapewnić sobie transport powrotny do domu. Przez około 3-4 godziny po badaniu nie powinno się bowiem prowadzić samochodu, ponieważ wzrok jest zamglony i towarzyszy temu nadwrażliwość na światło słoneczne. Jeśli jeszcze przed badaniem pacjent zmaga się z nadwrażliwością, do okulisty warto zabrać okulary przeciwsłoneczne, które będzie można założyć po badaniu.