Egzema skóry - czym jest? Objawy, pielęgnacja, sposoby leczenia

Spis treści:

Co to jest egzema skóry?

Egzema to schorzenie dermatologiczne zwane potocznie wypryskiem. To powierzchowny stan zapalny skóry, który mogą wywołać czynniki zarówno zewnątrzpochodne, jak i wewnątrzpochodne. Główną przyczyną powstania egzemy jest alergia, lecz istnieją również przypadki, w których sprawcami są grzyby, mikroby lub łojotok. Jak wygląda egzema na skórze? Jej obraz kliniczny bywa mocno zróżnicowany i ma tendencję do zmieniania się wraz z upływem czasu.

We wczesnym stadium lub na początku okresu zaostrzenia skóra jest obrzęknięta, zaczerwieniona, nierówna, pokryta grudkami. Towarzyszy temu jej świąd, a nawet bolesność. U niektórych pacjentów widać niewielkich rozmiarów pęcherzyki, które mogą zawierać wewnątrz wodnisty płyn. Rozdrapane pęcherzyki sączą się przez chwilę, po czym zasychają w strupy. Po około tygodniu pojawia się nadmierna suchość skóry. Może marszczyć się i łuszczyć.

Jeżeli egzema trwa przez dłuższy czas, a dotknięte zmianami patologicznymi miejsca były rozdrapywane lub pocierane, przybierają docelowo ciemniejsze zabarwienie, stają się wysuszone i pogrubiałe. Uwydatnia się ponadto ich naturalna rzeźba - widać charakterystyczne pofałdowanie skóry. Jeśli wiemy już, jak wygląda egzema skóry, objawy stają się dość proste w rozpoznaniu.

Rodzaje egzemy - czym się różnią i jak je diagnozować?

Wymienia się dwa podstawowe rodzaje egzemy: kontaktową (egzogenną) oraz konstytucjonalną (endogenną). Pierwsza rozwija się wskutek kontaktu organizmu z substancjami pochodzącymi z zewnątrz, druga zaś jest konsekwencją skłonności organizmu do jej wystąpienia. Czynnikami zewnętrznymi nasilającymi tendencję do egzemy są między innymi:

• alergeny;
• bardzo suche powietrze;
• wysoki poziom wilgotności powietrza;
• roztocza;
• substancje chemiczne zawarte w kosmetykach czy lekach.

Egzema może dzielić się ponadto na alergiczny wyprysk kontaktowy oraz wyprysk kontaktowy z podrażnienia. U niektórych osób wyróżnia się ponadto czynniki genetyczne - to one przyczyniają się do rozwoju schorzenia, nawet pomimo braku styczności z czynnikami ryzyka. Do grona egzem zalicza się jednak konkretne choroby dermatologiczne. Warto poznać je bliżej i dowiedzieć się, czym się od siebie różnią. Są to:

• Atopowe Zapalenie Skóry (AZS) - choroba przewlekła i nawrotowa, charakteryzująca się silnym, uporczywym świądem skóry, jej obrzękiem i zaczerwienieniem, a nawet łuszczeniem. Zmiany pojawiają się głównie na twarzy, kończynach (od łokci i kolan w dół) oraz na płatkach uszu;
• egzema kontaktowa - w jej przebiegu pojawia się obrzęk i zaczerwienienie skóry, po czym powstają grudki, pęcherzyki, a ostatecznie strupki oraz nadżerki. Objawy powstają dopiero po bezpośrednim kontakcie z substancjami drażniącymi;
• egzema pieniążkowata - charakteryzuje się wypukłymi, okrągłymi plamami na skórze przypominającymi monetę. Mogą one wywoływać świąd, a z czasem sączy się z nich płyn. Problem rozpoznaje się głównie po klasycznym obrazie klinicznym;
• wyprysk potnicowy - w jego przebiegu pojawiają się grudki i pęcherzyki wypełnione płynem, zwłaszcza na rękach i stopach, a więc miejscach o wzmożonej potliwości;
• egzema zawodowa - klasyczne dla egzemy zmiany skórne pojawiają się jako odpowiedź organizmu na kontakt z substancjami drażniącymi w miejscu pracy, np. z farbami do odzieży.

Na koniec warto wspomnieć, że egzema może mieć przebieg ostry lub przewlekły.

Jak pielęgnować skórę z egzemą? Praktyczne wskazówki

Skóra z egzemą z pewnością wymaga odpowiedniej pielęgnacji, jednak celem doboru kosmetyków i zabiegów kosmetycznych najlepiej skonsultować się z dermatologiem oraz kosmetologiem. Dzięki temu zyskamy pewność, że dbamy o siebie w maksymalnie skuteczny sposób, preparatami indywidualnie dobranymi do potrzeb skóry i jej problemu.

Tak problematyczną skórę należy delikatnie pielęgnować za pomocą łagodnych środków myjących zwanych emolientami. Emolienty stanowią mieszaninę składników hydrofobowych i hydrofilowych w postaci emulsji: olej w wodzie (O/W) lub woda w oleju (W/O). Mają w składzie takie substancje, które pomagają utrzymać odpowiednie nawilżenie skóry oraz łagodzą jej świąd, podrażnienia, pieczenie czy uczucie ściągania. Odbudowują jej naturalny płaszcz hydrolipidowy, który zawsze jest naruszony w przebiegu egzemy.

Ostatnimi czasy coraz więcej mówi się o fotochemioterapii (PUVA) i fototerapii (UVA,
UVB), które są wyjątkowo korzystne w leczeniu wyprysku. Promienie UV zmniejszają liczbę komórek Langerhansa i modulują aktywność cząsteczek adhezyjnych, hamując odczynowość typu komórkowego. Włączenie fotochemioterapii do procesu leczenia rekomenduje się podczas leczenia przewlekłych form egzemy.

Domowe sposoby na złagodzenie objawów egzemy

W warunkach domowych, sięgając po naturalne rozwiązania, dobre rezultaty mogą dać:

• żel aloesowy;
• zmielone płatki owsiane połączone z naturalnym kefirem będącym źródłem probiotyków;
• olej kokosowy;
• olej z czarnuszki siewnej;
• naturalny miód, najlepiej spadziowy;
• olejek z drzewa herbacianego.

Tego typu substancje nakłada się bezpośrednio na skórę, jednak nie w stanie ostrym, lecz nieco później, gdy ustąpi stan zapalny i obrzęk. Dodatkowo można zdecydować się na:

• suplementację probiotyków, witaminy D, cynku, kolagenu i kwasu hialuronowego;
• wprowadzenie do codziennej diety naturalnej żywności probiotycznej oraz zadbanie o zdrowie jelit - udowodniono, że mikroflora jelitowa ma kluczowy wpływ na kondycję skóry;
• wyeliminowanie z diety cukrów prostych i żywności wysokoprzetworzonej;
• rezygnację z picia alkoholu i palenia papierosów.

Wychodząc na zewnątrz, zawsze warto nakładać na skórę kremy z filtrami SPF, chroniącymi przed szkodliwym działaniem promieni słonecznych. Dodatkowo ponownie podkreśla się znaczenie właściwej pielęgnacji skóry, zaleconej przez dermatologa.

Leczenie egzemy - jakie metody są najskuteczniejsze?

Nie ma jednej najskuteczniejszej metody leczenia egzemy. Zazwyczaj stosuje się połączenie kilku z nich, a efekty mogą być różne w zależności od danego pacjenta. Na samym początku rozważa się terapię farmakologiczną. W ostrej fazie wyprysku można na 30 minut (około 5 razy dziennie) przykładać do skóry okłady nasączone wodą, fizjologicznym roztworem NaCl, 3% roztworem kwasu borowego, a po polepszeniu zmian zastosować glikokorykosteroidy. Natomiast w fazie przewlekłej obok maści steroidowych stosuje się środki redukujące (np. dziegcie).

Zawsze niezbędna jest jednak właściwa pielęgnacja skóry, a więc jej codzienne oczyszczanie, nawilżanie i wzmacnianie, co zostało dokładniej opisane wcześniej. Jeśli problemem jest egzema skóry głowy, objawy stają się równie uciążliwe. Wówczas uzupełnieniem postępowania jest właściwa pielęgnacja skóry głowy, w tym stosowanie dermatologicznych szamponów i dokładne suszenie włosów po ich umyciu, aby nie zostawiać wilgotnej skóry głowy na długo.

Egzema u dzieci i dorosłych - różnice w przebiegu i terapii

Objawy egzemy u dzieci najczęściej dotyczą skóry w obrębie dłoni, twarzy i dystalnych części kończyn, natomiast u osób dorosłych mogą pojawiać się w dowolnym miejscu na ciele. Tak naprawdę jest to główna różnica w przebiegu problemu, ponieważ tendencja do nasilania się w odpowiedzi na czynniki drażniące bądź fazy zaostrzeń i remisji są typowe dla pacjentów w każdym wieku. Także leczenie jest podobne bez względu na to, czy problem dotyczy dzieci, czy może osób dorosłych.

Czego unikać, mając egzemę?

Jeśli egzema ma charakter kontaktowy (pojawia się w odpowiedzi na kontakt skóry z czynnikami wyzwalającymi), bezwzględnie należy unikać ekspozycji na nie. W pracy warto więc stosować się do zasad BHP, a jeśli mimo tego pojawiają się przykre objawy, rozważa się zmianę stanowiska. Znacznie łatwiej unikać czynników wyzwalających w życiu prywatnym - wystarczy zmienić kosmetyki, środki piorące, zadbać o odpowiednią temperaturę i wilgotność powietrza w domu.

U niektórych pacjentów, zwłaszcza z AZS, obserwuje się dość ciekawą zależność pomiędzy występowaniem lub nasilaniem się objawów egzemy a spożyciem produktów bogatych w histaminę. Są nimi m.in. kapusta, szpinak, pomidory, bakłażany, truskawki, wędliny i dojrzewające sery. Warto więc zwrócić uwagę na swoją dietę i jej wpływ na przebieg choroby, a następnie w razie konieczności stosownie ją zmodyfikować.

Kiedy skonsultować się z lekarzem w przypadku egzemy?

Wizyta u lekarza dermatologa w przypadku rozpoznanej egzemy jest konieczna zawsze w następujących przypadkach:

• krwawienie zmian skórnych;
• brak reakcji organizmu na podjęte leczenie przez okres co najmniej kilku tygodni;
• zaostrzanie się zmian skórnych pomimo wdrożonego leczenia;
• gorączka i inne objawy ogólnoustrojowe;
• obrzęk i nagły silny stan zapalny w obrębie skóry.

Wizyty kontrole rekomendowane są okresowo co 6-12 miesięcy w zależności od nasilenia choroby. Z kolei pierwsza wizyta niezbędna jest zawsze wtedy, gdy doświadczamy jakichkolwiek objawów skórnych. Dermatolog pomoże nam rozpoznać problem i wdrożyć stosowne jego leczenie.