Endoproteza biodra — najczęściej zadawane pytania

Zabiegi endoprotezoplastyki stawu biodrowego są jednymi z częściej wykonywanych na oddziałach ortopedycznych szpitali w całej Polsce. Polegają na operacyjnej wymianie uszkodzonego lub zniszczonego procesem patologicznym stawu na sztuczny, w pełni sprawny. Dzięki temu pacjent wyzwala się od bólu i może wrócić do sprawności. Co warto o tym wiedzieć?

Kiedy potrzebna jest endoproteza biodra?

Endoproteza biodra najczęściej proponowana jest pacjentom z zaawansowaną chorobą zwyrodnieniową tego stawu, jałową martwicą głowy kości udowej lub reumatoidalnym zapaleniem stawów, choć wskazaniami do niej są wszelkie choroby i patologie, w przebiegu których pojawiają się następujące objawy:

• uporczywy ból biodra utrzymujący się przez większą część dnia (nawet w spoczynku i w nocy) z niewielką lub krótkotrwałą poprawą po lekach przeciwbólowych;
• trudności ze wstaniem z pozycji siedzącej;
• trudności w chodzeniu, zwłaszcza po schodach;
• ograniczenie codziennej aktywności życiowej wskutek bólu biodra.

Jednocześnie stwierdzić należy wyczerpanie możliwości leczenia farmakologicznego i operacyjnego oraz nieskuteczność takich zabiegów jak artroskopia, debridement (oczyszczenie chirurgiczne stawu), shaving (usunięcie uszkodzonych fragmentów) czy osteotomia. Endoprotezoplastyka stawu biodrowego jest współcześnie metodą z wyboru w leczeniu zaawansowanych zwyrodnień biodra u osób po 60. roku życia.

Zabieg ten można wykonać w Szpitalu Salve, dowiedz się więcej tutaj: Endoproteza stawu biodrowego w Salve.

Jaka endoproteza biodra jest najlepsza?

Podstawowy podział wyróżnia następujące  protezy stawu biodrowego:

• cementowe – stosowane głównie u pacjentów starszych po 75. roku życia lub osób bardzo mało aktywnych fizycznie. Montowane są do elementów kostnych za pomocą specjalnego cementu, stąd nazwa;
• bezcemenowe — panewka mocowana jest na wcisk lub wkręcana do kości, zaś trzpień mocuje się do trzonu kości udowej na zasadzie wklinowania. Ich zaletami są: krótszy czas operacji, większa oszczędność kości pacjenta oraz lepsza sprawność po operacji. Kierowane są więc głównie do pacjentów aktywnych fizycznie i młodych;
• hybrydowe –  jeden element (preważnie panewkę) zakłada się metodą bezcementową, natomiast do mocowania drugiej wykorzystuje się cement.

Istnieje także wiele rodzajów endoprotez bezcementowych, m.in.: resurfacing, szyjkowe, przynasadowe czy standardowe Corail. Nie można zatem jednoznacznie stwierdzić, która endoproteza biodra będzie najlepsza spośród wszystkich. Wybór odpowiedniej uzależniony jest od wielu czynników, przede wszystkim od wieku, stanu zdrowia i poziomu aktywności pacjenta. Zawsze konieczna jest konsultacja z lekarzem, który pomoże dobrać protezę do danego pacjenta i jego potrzeb.

Jak wygląda zabieg endoprotezoplastyki biodra?

Zabieg endoprotezoplastyki stawu biodrowego trwa przeważnie do 2 godzin i wykonywany jest w znieczuleniu zewnątrzoponowym. Polega ono na podaniu leku bezpośrednio do przestrzeni zewnątrzoponowej, zlokalizowanej się w środku kręgosłupa. Dzięki temu pacjent pozostaje świadomy, lecz nie odczuwa niczego od pasa w dół. Istnieje również możliwość znieczulenia ogólnego. 

Gdy znieczulenie zacznie działać, lekarz nacina tkanki w okolicy biodra i uzyskuje tym samym dostęp do chorego stawu. Następnie usuwa zniszczone procesem patologicznym tkanki stawu (mówiąc w skrócie: wycina je), aby na ich miejsce włożyć precyzyjnie wykonaną endoprotezę, idealnie odwzorowującą naturalny staw. Przeważnie do kanału kości udowej wprowadza trzpień protezy, a do kości biodrowej przyczepia sztuczną panewkę. Po dopasowaniu obu elementów dokładnie zaszywa ranę operacyjną i zakłada opatrunek (w tym dreny).

Jak długo zrasta się endoproteza biodra?

Pierwsze 6 tygodni od dnia operacji jest dla pacjenta okresem wysokiego ryzyka. To czas, gdy proteza jest najbardziej podatna na wyłamanie czy uszkodzenia — organizm dopiero przyzwyczaja się do jej obecności i nie jest ona jeszcze w pełni zrośnięta z tkankami. Należy bezwzględnie stosować się do zaleceń lekarza i fizjoterapeuty. Uważa się, że całkowite zrośnięcie endoprotezy biodra trwa jednak do 3 miesięcy od dnia operacji, dlatego dopiero po upływie tego czasu można m.in. spać na operowanym boku.

Jak długo utrzymuje się ból po operacji stawu biodrowego? 

Silniejszy pooperacyjny ból po operacji stawu biodrowego trwa do 7 dni. Należy w tym czasie stosować NLPZ zalecone przez lekarza, a pomocniczo można wykonywać chłodne okłady. Niektórzy pacjenci odczuwają jednak dolegliwości znacznie dłużej — nawet do 2-3 miesięcy. Wszystko zależy od rodzaju endoprotezy i wielkości dostępu, jaki musiał uzyskać lekarz. Po tym czasie ból samoistnie mija.

Jak długo wytrzymuje endoproteza stawu biodrowego?

Ze względu na fakt, że współczesne endoprotezy wykonywane są z dobrych jakościowo, długotrwałych materiałów, prawidłowo wszczepiona może służyć pacjentowi tak naprawdę przez dziesiątki lat (nawet 20-30). Nieco krótszym czasem przeżycia cieszą się protezy cementowe. Wytrzymałość sztucznego stawu zależy od wielu czynników zewnętrznych, o których warto pomówić z lekarzem.

Czego nie wolno robić po operacji stawu biodrowego? 

Wiele zaleceń dotyczy głównie pierwszych 6 tygodni od dnia operacji. Operowana kończyna powinna być układana w lekkim zgięciu w stawie biodrowym, wynoszącym około 20 stopni i odwiedzeniu do kąta około 30 stopni. Należy ponadto zabezpieczyć ją przed przypadkowym zrotowaniem, zwłaszcza na zewnątrz. Zabronione jest:

• krzyżowanie nóg podczas siedzenia czy leżenia;
• zakładanie nogi na nogę;
• rotowanie nogi w stawie biodrowym;
• spanie na boku po stronie operowanej kończyny;
• zginanie biodra do kąta powyżej 90 stopni;
• dźwiganie ciężkich przedmiotów;
• mocne pochylanie się do przodu podczas siedzenia.

Poszczególne ruchy wprowadza się wraz z systematycznie odbywaną rehabilitacją ruchową oraz z gojeniem się tkanek. 

Czy po endoprotezie biodra konieczna jest rehabilitacja?

Odpowiednio wcześnie wdrożone i właściwie przeprowadzone postępowanie fizjoterapeutyczne, obok prawidłowo wykonanego zabiegu operacyjnego, w dużym stopniu decyduje o sukcesie leczenia. Z tej przyczyny wskazane jest, aby kompleksowa rehabilitacja została podjęta jak najwcześniej. Nie można z niej zrezygnować, ponieważ jest jedynym sposobem na uaktywnienie pacjenta i ponowne wprowadzenie go do wykonywania aktywności. Przeciwdziała też powikłaniom pooperacyjnym takim jak zakrzepica, zaniki mięśni czy zaburzenia równowagi w związku z obcym elementem z ciele. 

Po jakim czasie należy zacząć rehabilitację po operacji biodra?

Rehabilitacja ruchowa jest kluczowa w powrocie do sprawności. Rozpocząć ją można jeszcze przed operacją, aby przygotować tkanki do nadchodzących zmian oraz nauczyć się chodzenia o kulach. Po operacji wdraża się ją już w 1. dniu — wówczas obejmuje proste ćwiczenia izometryczne i przeciwzakrzepowe. W 3.-4. dniu wdraża się naukę chodu o kulach, aby w okolicach 3. miesiąca móc uzyskać pełne obciążenie stawu. Po opuszczeniu oddziału szpitalnego rekomenduje się natychmiastowe kontynuowanie rehabilitacji u doświadczonego fizjoterapeuty.

Czy z endoprotezą biodra można uprawiać sport?

Endoprotezoplastyka stawu biodrowego kończy się sukcesem u około 90% pacjentów. Nowy staw zredukuje ból, zwiększy ruchomość i poprawi funkcje biodra. Nie należy oczekiwać jednak, że pacjent będzie mógł robić wszystko, czego wcześniej nie mógł. Z pewnością nie będzie mógł uprawiać sportów ekstremalnych czy obarczonych ryzykiem kontuzji. Wraz z upływem czasu i dzięki rehabilitacji ruchowej pacjent będzie mógł pływać, spacerować, czy nawet komfortowo jeździć na rowerze. Codzienna aktywność stanie się bezbolesna, możliwy stanie się powrót do mniej kontuzjogennego sportu.

Czy po operacji biodra można pracować fizycznie?

Praca fizyczna po operacji biodra jest jak najbardziej możliwa. Celem endoprotezoplastyki stawu biodrowego jest w końcu przywrócenie pacjentowi możliwości normalnego życia, także zawodowego. Należy jednak pamiętać, że przez rok od operacji przeciwwskazane jest dźwiganie ciężkich przedmiotów.