Jak wygląda biopsja piersi i kiedy jest konieczna?

Spis treści:

Co to jest biopsja piersi i jakie są jej rodzaje?

Biopsja piersi to diagnostyczne badanie polegające na pobraniu komórek lub fragmentu tkanki z podejrzanej zmiany w piersi w celu oceny, czy jest ona łagodna, czy złośliwa. Wykonuje się ją po wykryciu niepokojących zmian w badaniach obrazowych (np. USG, mammografia) lub palpacyjnych. Jak wygląda biopsja piersi? Można przedstawić ją w 3 kluczowych krokach:

1. Pobranie materiału – lekarz nakłuwa zmianę w piersi i pobiera próbkę komórek lub tkanki;
2. Analiza histopatologiczna – materiał trafia do laboratorium, gdzie patomorfolog ocenia jego charakter;
3. Ocena ryzyka – wynik pozwala określić, czy zmiana jest nowotworowa, a jeśli tak, jaki ma typ i stopień złośliwości.

Wyróżniamy biopsję cienkoigłową i gruboigłową. Biopsja cienkoigłowa (BAC) to metoda szybka, mało inwazyjna. Polega na pobraniu komórek za pomocą cienkiej igły. Stosowana jest głównie do oceny torbieli lub wstępnej diagnostyki ewentualnych nowotworów piersi. Z kolei biopsja gruboigłowa (BG) pozwala pobrać większy fragment tkanki, co daje dokładniejszy wynik. Wymaga miejscowego znieczulenia.

A ile trwa biopsja piersi? Wszystko zależy od jej rodzaju. Biopsja cienkoigłowa trwa 10-15 minut, a biopsja gruboigłowa około 20-30 minut. W onkologii wyróżnia się też biopsję mammotoniczną (pod kontrolą USG lub RTG) trwającą 30-45 minut.

Kiedy lekarz zaleca biopsję piersi?

Każda kobieta powinna wykonywać co miesiąc samobadanie piersi, a co 1-2 lata także USG piersi u ginekologa lub radiologa. Jeśli chodzi o USG piersi, kobiety z grupy podwyższonego ryzyka (np. obciążone genetycznie) lub z wcześniejszymi zmianami chorobowymi powinny wykonywać badanie częściej, nawet co 6 miesięcy lub częściej, zgodnie z zaleceniami lekarza. Dodatkowo mammografia rekomendowana jest co dwa lata, szczególnie u kobiet w wieku od 45 do 74 lat.

Biopsja piersi wskazana jest zawsze wtedy, gdy na wcześniejszych badaniach (USG lub mammografia) lekarz wykryje jakiekolwiek nieprawidłowości. Mowa o zacienieniach, guzkach, zgrubieniach, zwłóknieniach, asymetriach. Wskazania do biopsji można zaprezentować następująco:

• obciążenia genetyczne — np. występowanie raka piersi lub jajnika w rodzinie, szczególnie u bliskich krewnych (w tym przypadku mimo wszystko zaleca się wcześniejsze wykonanie innych badań obrazowych);
• nieprawidłowości w USG lub mammografii;
• guzy lub zgrubienia na piersi, zwłaszcza te, które pojawiły się nagle;
• zmiany w obrębie brodawki sutkowej;
• wątpliwości diagnostyczne – gdy obraz radiologiczny nie pozwala jednoznacznie określić charakteru zmiany.

Decyzja o biopsji zawsze powinna być jednak podjęta przez lekarza. To, kiedy biopsja piersi jest konieczna, zależy więc od wielu indywidualnych czynników.

Jak przygotować się do biopsji piersi?

Przygotowanie do biopsji piersi zależy od jej rodzaju, ale z reguły obejmuje odstawienie leków rozrzedzających krew (m.in. acard, aspiryna, polopiryna), wykonanie podstawowych badań krwi oraz poinformowanie lekarza o chorobach i przyjmowanych lekach. W pakiecie badań przed biopsją znajdują się najczęściej: APTT, PT, morfologia, badania wirusologiczne oraz inne zlecone przez lekarza prowadzącego.

Przed biopsją piersi nie trzeba być na czczo, chyba że lekarz zaleci inaczej. Należy unikać stosowania kremów, balsamów i dezodorantów w okolicy piersi w dniu badania. Dobrze sprawdzi się wygodne ubranie, które łatwo zdjąć – najlepiej koszula lub bluzka rozpinana z przodu. Pacjentka powinna zabrać wyniki wcześniejszych badań obrazowych (USG, mammografia, rezonans), jeśli były wykonywane.

Jakie są potencjalne ryzyko i powikłania po biopsji piersi?

Biopsja piersi jest bezpiecznym zabiegiem, ale jak każda procedura medyczna, może wiązać się z pewnymi ryzykami i powikłaniami — najczęściej są one łagodne i przejściowe, takie jak krwiak, obrzęk czy ból w miejscu wkłucia. Reakcja alergiczna na znieczulenie miejscowe, np. lidokainę, występuje sporadycznie.

Tematem dość kontrowersyjnym jest wciąż rozsiew komórek nowotworowych. Nie ma jednoznacznych dowodów, że biopsja gruboigłowa lub cienkoigłowa zwiększa ryzyko przerzutów, a z całą pewnością pozwala wykryć patologię, jeszcze zanim dojdzie do jej zaawansowania, co często bywa nieodwracalne.

Jeśli planowana jest biopsja piersi, “czy boli” to jedno z najczęściej zadawanych pytań przez kobiety. Biopsja cienkoigłowa przypomina pobranie krwi. Zwykle nie wymaga znieczulenia i jest niemal bezbolesna. Z kolei biopsja gruboigłowa wykonywana jest w znieczuleniu miejscowym, dlatego pacjentka może poczuć lekkie ukłucie lub ucisk, ale nie ból.

Co robić po biopsji piersi i kiedy można spodziewać się wyników?

Po biopsji piersi warto zadbać o odpoczynek i obserwację miejsca wkłucia, a na wynik badania histopatologicznego zazwyczaj czeka się od 7 do 14 dni, w zależności od placówki i rodzaju biopsji. Z reguły to placówka kontaktuje się z pacjentką, gdy dostępne są już wyniki badania.

Dodatkowe zalecenia po biopsji piersi są następujące:

• unikanie wysiłku fizycznego przez 1–2 dni – w tym czasie nie dźwigamy, nie ćwiczymy intensywnie;
• stosowanie zimnych okładów – pomagają zmniejszyć obrzęk i siniaki;
• noszenie luźnej odzieży, a nawet rezygnacja z biustonosza;
• obserwowanie miejsca biopsji – jeśli pojawi się nasilony ból, zaczerwienienie, gorączka lub wyciek, należy skontaktować się z lekarzem.

Można stosować leki przeciwbólowe, np. paracetamol, jeśli rzeczywiście pojawią się objawy, jednak rekomenduje się unikanie leków rozrzedzających krew (np. aspiryny) przez kilka dni po takiej diagnostyce.

Źródła:

1. Profilaktyka raka piersi, https://pacjent.gov.pl/program-profilaktyczny/profilaktyka-raka-piersi.

2. Chmielnik E., Łuczyńska E., Biopsja gruboigłowa piersi - wytyczne diagnostyczne, POL J PATHOL 2011; 4 (SUPLEMENT 4): S13-S19.