Migrena - jak radzić sobie z bardzo silnym bólem głowy?

Spis treści:

Co to jest migrena?

Jak radzić sobie z migreną i czym tak właściwie ona jest? Odpowiedzi na te pytania powinna znać każda osoba zmagająca się z bólami głowy lub mająca taką osobę w gronie swoich bliskich. Tym bardziej że World Health Organization (WHO) wymienia ją w pierwszej dwudziestce chorób niekorzystnie oddziałujących na życie dotkniętego nią człowieka. Mianem migreny określa się więc przewlekłą chorobę neurologiczną o charakterze napadowym, manifestującą się napadami bólu głowy o różnym nasileniu, które są wywoływane czynnikami zewnętrznymi (np. hałas) lub wewnętrznymi (np. stres, silne emocje).

Jeśli zostanie u pacjenta zdiagnozowana migrena, przyczyny powinny zostać znalezione w pierwszej kolejności, co często jest jednak bardzo trudne. Diagnostyką i leczeniem problemu zajmuje się neurolog, choć problem ten pozostaje również w kompetencjach lekarza podstawowej opieki zdrowotnej czy nawet psychiatry bądź psychoterapeuty.

Przyczyny powstawania migreny

Dokładne przyczyny powstawania migren wciąż nie zostały w pełni ustalone. Nie wiadomo, dlaczego na niektóre grupy osób czynniki inicjujące napad bólu głowy oddziałują tak silnie, podczas gdy dla innych pozostają obojętne. Głównymi czynnikami ryzyka wywołującymi napad migreny są:

• silny stres, zdenerwowanie, ale i podniecenie, podekscytowanie, a więc silne emocje;
• niska podaż płynów w ciągu dnia, a więc odwodnienie organizmu;
• spożycie niektórych pokarmów, zwłaszcza czekolady i kakao, serów żółtych, pomidorów, marynat, wina, kawy, czarnej herbaty, żywności wysokoprzetworzonej;
• czynniki hormonalne;
• hałas;
• silne zapachy;
• błyski świetlne, bardzo jasne światło;
• zmiana rytmu snu, bezsenność, nieprzespana noc;
• nadużywanie leków;
• bardzo długie przerwy między kolejnymi posiłkami.

Ciekawostką jest natomiast, że u pacjentów z migrenami obserwuje się w obrazie pozytonowej tomografii emisyjnej (PET) pnia mózgu dość charakterystyczne zmiany. Z kolei podczas aury migrenowej w okolicy potylicznej mózgu zauważa się zwolnienie procesów metabolicznych, w których udział biorą jony magnezu. Innym zjawiskiem obserwowanym podczas badań jest odwracalne niedokrwienie niektórych stref mózgowia, np. w okolicy kory wzrokowej.

Objawy migreny

Jedną z najczęstszych przyczyn bólów głowy u współczesnych ludzi jest właśnie migrena. Objawy tego problemu są na tyle charakterystyczne, że zazwyczaj lekarz może wystawić rozpoznanie już na podstawie zebranego wywiadu zdrowotnego. W medycynie wyróżnia się dwie podstawowe formy przypadłości, a są nimi: migrena bez aury i migrena z aurą. Przy migrenie bez aury obraz kliniczny prezentuje się następująco:

• występowanie podczas napadów: nudności i/lub wymiotów, światłowstrętu, nadwrażliwości na hałas;
• napad ma co najmniej 2 z wymienionych cech: ból jednostronny, pulsujący charakter bólu, średnie lub znaczne nasilenie bólu, wysiłek fizyczny nasila ból;
• trwanie napadu od 4 do 72 godzin;
• wystąpienie co najmniej 5 napadów spełniających powyższe kryteria;
• brak występowania innych chorób (np. guzów mózgu), które mogą dawać podobny ból głowy.

Natomiast przy migrenie z aurą obraz kliniczny można opisać następująco:

• obecność co najmniej 3 z wymienionych objawów: co najmniej 1 objaw odpowiadający aurze, czas narastania aury dłuższy niż 4 minuty, czas trwania aury nie dłuższy niż 60 minut, ból głowy po aurze w czasie nie dłuższym niż 60 minut;
• wystąpienie co najmniej 2 napadów spełniających powyższe kryteria.

Czym jest więc wspomniana, tajemnicza aura? Zgodnie z definicją, migrena z aurą to rodzaj schorzenia, w którym przed napadem bólu głowy pojawiają się różnego rodzaju specyficzne objawy, które go zwiastują. Przykładowo pacjent może widzieć mroczki i błyski w polu widzenia, czuje tępy ucisk w głowie lub za oczami, który jednak nie jest jeszcze właściwym bólem bądź staje się bardziej wyczulony na dźwięki i zapachy. Obraz kliniczny aury może być różny w zależności od pacjenta. Powyższe kryteria wykorzystuje się również w diagnostyce migreny oraz określaniu jej rodzaju.

Migrena - diagnostyka

Pierwszy napad migreny zawsze należy różnicować na podstawie badań obrazowych mózgu przede wszystkim z krwotokiem podpajęczynówkowym, krwotokiem śródmózgowym, zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, a więc z chorobami, które mogą dawać podobne objawy. Jeśli badania wyjdą prawidłowo, lekarz wykonuje jeszcze badania krwi, aby uzupełnić postępowanie diagnostyczne. Coraz częściej rekomenduje się wykonanie badania naczyniowego tętnic i/lub żył i zatok żylnych mózgowia za pomocą tomografii lub rezonansu magnetycznego. Na tej podstawie lekarz może ustalić rozpoznanie migreny.

W procesie diagnostycznym niezwykle istotne jest zebranie szczegółowego wywiadu zdrowotnego. Pacjent często wskazuje objawy, które pokrywają się z wcześniej wymienionymi kryteriami.

Jak leczyć migrenę?

Co na migreny sprawdzi się najlepiej? Leczenie migreny ukierunkowuje się na dwa cele: pierwszy obejmuje przerwanie napadu choroby (zniesienie bólu), drugi natomiast na zapobieganie wystąpieniu napadu. Chcąc zlikwidować ból, najczęściej sięga się po farmakoterapię, a zazwyczaj są to leki takie jak: kwas acetylosalicylowy, naproksen, diklofenak, ibuprofen, ketoprofen, ergotamina i inne.

Dobór właściwego oraz skutecznego leku nie zawsze jest jednak łatwy. Bardzo często potrzeba wielu prób, zanim nastąpi pożądany efekt terapeutyczny. Lżejsze napady migreny można skutecznie leczone niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi lub ergotaminą, napady silne wymagają zastosowania swoistych leków przeciwmigrenowych najnowszej generacji. Równie istotny jest cel drugi, czyli profilaktyka kolejnych napadów migreny, o czym więcej poniżej.

Domowe postępowanie w napadzie migreny obejmuje najczęściej: znalezienie cichego miejsca, w którym nie unoszą się żadne zapachy i w którym panuje półmrok, przyjęcie wygodnej pozycji leżącej, wykonanie masażu skroni, ziołolecznictwo o charakterze uspokajającym. Tutaj także poszukuje się metod, które oddziałują na danego pacjenta, a dla każdego mogą być one inne. Właśnie dlatego leczenie migren jest tak trudne i skomplikowane.

Jak zapobiegać atakom migreny?

Jeśli już wiemy, co na migrenę będzie dobrym antidotum, warto również dowiedzieć się, jak zapobiegać jej napadom. Jako że mogą być one wywoływane przez pewne czynniki prowokujące, np. pokarmy, hałas lub niewłaściwy tryb życia, należy pamiętać, że niekiedy w zupełności wystarcza eliminacja czynników prowokujących. Należy na podstawie prób i błędów oraz prowadzenia dzienniczka bólów głowy ustalić, które czynniki są dla danego pacjenta prowokujące.

Warto zwrócić uwagę na harmonijny tryb życia, a więc zdrowe odżywianie się, chodzenie spać o stałych porach, dbanie o ergonomię snu, unikanie stresu czy systematyczną aktywność fizyczną. Dodatkowo najlepiej jest zrezygnować z silnych perfum i ostrych przypraw podczas gotowania. Jeśli pacjent zmaga się z migreną z aurą, odczuwając zbliżający się napad, powinien jak najszybciej zastosować domowe metody leczenia migreny omówione wcześniej.

Czy migrenę można wyleczyć?

Niestety całkowite wyleczenie migreny nie jest możliwe. Za pomocą odpowiedniego postępowania, profilaktyki i systematycznych badań kontrolnych u neurologa można jednak skutecznie zapobiegać jej napadom bądź sprawiać, że będą one znacznie lżejsze. W terapii migren coraz częściej podkreśla się rolę procesu psychoterapeutycznego. Każdy pacjent powinien spróbować rozmów z psychoterapeutą, co okazuje się być niezwykle skuteczne. Szczególniie jeśli u danej osoby czynnikiem inicjującym napad są emocje.