Morfologia - jakie badanie wchodzą w jej skład i co oznaczają?

Spis treści

• Czym jest morfologia krwi?
• Morfologia krwi – co mówi o Twoim zdrowiu?
• Jakie parametry sprawdza morfologia i co mogą oznaczać wyniki?
• Morfologia krwi krok po kroku – jak interpretować wyniki badań?
• Badanie krwi: morfologia – dlaczego warto je robić regularnie?

Czym jest morfologia krwi?

Morfologia krwi obwodowej obejmuje ilościową i jakościową ocenę trzech populacji komórek krążących we krwi: erytrocytów (krwinek czerwonych), leukocytów (krwinek białych) oraz płytek krwi (trombocytów). Analizuje nie tylko ich liczbę i stosunek wobec siebie nawzajem, ale również budowę i wielkość. Każdy człowiek powinien wiedzieć, co to jest morfologia, co dokładnie bada, jak się do niej przygotować i dlaczego tak ważne jest, aby rzeczywiście wykonywać ją regularnie.

Morfologia krwi – co mówi o Twoim zdrowiu?

Morfologia krwi przede wszystkim ocenia, czy poziom poszczególnych elementów morfotycznych jest prawidłowy. Sprawdza erytrocyty (odpowiedzialne za transport hemoglobiny, a więc i tlenu do wszystkich komórek ustroju), leukocyty (odpowiedzialne przede wszystkim na prawidłowo działające mechanizmy obronne ustroju) oraz trombocyty (uczestniczące w procesach krzepnięcia krwi). Może więc powiedzieć, czy:

• nie zmagamy się z zaburzeniami krzepnięcia krwi;
• organizm jest prawidłowo dotleniony;
• szpik kostny i narządy syntezujące krwinki pracują prawidłowo;
• mamy wysoką odporność;
• w organizmie nie toczą się stany zapalne.

Morfologia krwi pozwala ograniczyć obszar poszukiwań zgłaszanych problemów zdrowotnych. Dzięki niej możemy ustalić przykładowo, czy przewlekłe zmęczenie rzeczywiście wiąże się z niedotlenieniem, nieprawidłową pracą erytrocytów lub spadkiem odporności, czy może konieczne będzie rozszerzenie diagnostyki np. o badania hormonalne.

Jakie parametry sprawdza morfologia i co mogą oznaczać wyniki?

Jako że jednym z najważniejszych i podstawowych badań jest właśnie morfologia krwi, co wykazuje, powinien wiedzieć każdy. Parametry sprawdzane podczas morfologii to:

• RBC - liczba krwinek czerwonych, czyli erytrocytów. Prawidłowy zakres dla kobiet powinien wynosić 4-5,4 mln/mm3, zaś dla mężczyzn - 4,5-6 mln/mm3;
• HGB - stężenie hemoglobiny. Kobiety wykazują je na poziomie 12-16 g/dl, mężczyźni zaś na poziomie 13-18 g/dl;
• HCT - hematokryt, czyli stosunek stężenia objętości wszystkich krwinek do osocza. U kobiet wynosi 37-47%, zaś u mężczyzn około 40-51%;
• MCV - średnia objętość erytrocytów. Prawidłowy zakres dla obu płci wynosi 80-95 fl;
• MCH - średnia waga hemoglobiny w krwince. Prawidłowo wynosi 27-32 pg;
• MCHC - średnie stężenie hemoglobiny w krwinkach. Prawidłowo wynosi 32-36 g/dl;
• WBC - liczba białych krwinek. Prawidłowo wynosi 4-10 tys./mm3;
• PLT - liczba płytek krwi. Prawidłowo wynosi 150-400 tys./mm3.

Nieprawidłowe wyniki mogą oznaczać wiele różnych problemów zdrowotnych, dlatego nigdy nie należy diagnozować pacjenta wyłącznie na podstawie morfologii. Może ona jednak stanowić idealny wstęp do dalszej diagnostyki, zawężając obszar poszukiwań przyczyn dolegliwości zgłaszanych przez pacjenta. Nieprawidłowe wyniki wyjdą bowiem zarówno przy mniej poważnych problemach zdrowotnych, np. przy infekcji wirusowej, jak i przy chorobach nowotworowych czy nawet przy zwykłym przemęczeniu i odwodnieniu.

Morfologia krwi krok po kroku – jak interpretować wyniki badań?

Jeśli już u pacjenta zostanie wykonana morfologia, co to daje i co mówi o jego stanie zdrowia? Warto zaznaczyć, że interpretacja wyników krwi zawsze powinna być prowadzona przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (lekarza rodzinnego) lub lekarza specjalisty, który zlecił to badanie lub który zajmuje się aktualnym leczeniem chorób pacjenta. Spore znaczenie ma bowiem nie tylko samo oznaczenie poszczególnych, wyżej wymienionych parametrów, ale również ich stosunek wobec siebie.

Przykładowo inne znaczenie diagnostyczne może mieć izolowane podwyższenie leukocytów, inne podwyższenie leukocytów z jednoczesnym obniżeniem poziomu trombocytów, a jeszcze inne podwyższenie leukocytów przy jednoczesnym błędnym hematokrycie. Lekarz musi wówczas ustalić, na które problemy zdrowotne mogą wskazywać takie odstępstwa od norm i na tej podstawie zlecić ewentualne dalsze badania (np. rozszerzone badania krwi, badania obrazowe, biopsje itd.).

Chcąc samemu zinterpretować wstępnie wyniki badań podczas oczekiwania na wizytę lekarską, można sugerować się następującymi zaleceniami:

• sprawdź normy referencyjne danego laboratorium - powinny one być wyszczególnione tuż obok wyników badań. Upewnij się, czy przy każdym badanym parametrze mieścisz się w normie;
• zapisz na osobnej kartce lub podkreśl te parametry, które wychodzą nieprawidłowo;
• upewnij się, co mogą one oznaczać i zastanów się, czy występują u Ciebie jakiekolwiek objawy, które mogłyby wskazywać na dany problem zdrowotny.

Nieprawidłowości w badaniach morfologicznych mogą prezentować się następująco:

• obniżenie erytrocytów i hematokrytu - anemia, niedobory żelaza, zaburzenia szpiku kostnego, choroby nerek, przewlekłe stany zapalne;
• podwyższenie erytrocytów - odwodnienie, choroby krwi;
• obniżenie leukocytów - osłabienie, choroby autoimmunologiczne, zaburzenia odporności wrodzone i nabyte;
• podwyższenie leukocytów - stany zapalne, infekcje;
• obniżenie trombocytów - choroby przebiegające ze zwiększoną skłonnością do krwawień;
• podwyższenie trombocytów - stany zapalne, choroby szpiku kostnego.

Jak wspomniano jednak wcześniej, liczy się nie tylko izolowany błąd w danym parametrze, lecz analiza wszystkich błędnych parametrów wspólnie z interpretacją objawów zgłaszanych przez pacjenta.

Badanie krwi: morfologia – dlaczego warto je robić regularnie?

Systematycznie wykonywane badanie morfologiczne to jeden z kluczowych elementów profilaktyki zdrowotnej każdego człowieka bez względu na płeć, wiek czy ogólny stan zdrowia. Jest to proste, szybkie i niezwykle skuteczne narzędzie diagnostyczne, które pozwala wykrywać różne schorzenia na wczesnym etapie, często jeszcze zanim pojawią się objawy. Natomiast im wcześniej rozpoznamy problem zdrowotny, tym krótsze będzie leczenie i korzystniejsze jego rokowania.

Morfologia pozwala na monitorowanie ogólnego stanu zdrowia - lekarze mogą ocenić, czy organizm funkcjonuje prawidłowo, czy wymaga dodatkowej diagnostyki. Jeśli natomiast pacjent zmaga się już z chorobami przewlekłymi, regularne badanie się sprawdza, czy aktualne leczenie przebiega prawidłowo, czy może wypadałoby je zmodyfikować. Kontrola stanu zdrowia jest ważna, aby jak najdłużej zachować dobre samopoczucie, sprawność, wydolność, kondycję wszystkich układów oraz wysoką odporność.

Morfologia krwi jest badaniem małoinwazyjnym - praktycznie nie ma żadnych bezwzględnych przeciwwskazań do jej wykonania. Sugeruje się ją również dzieciom, kobietom ciężarnym czy osobom przewlekle chorym, które chcą na bieżąco monitorować postępy leczenia i wychwycić ewentualne pogorszenie stanu zdrowia.