Planowanie ciąży - jak się do niej przygotować?

Kiedy najlepiej zacząć przygotowania do ciąży?

Zgodnie z najnowszymi rekomendacjami przygotowania do planowanej ciąży najlepiej rozpocząć już 6 miesięcy przed poczęciem. To wystarczająca ilość czasu, aby nie tylko wykonać podstawowe, najważniejsze badania kontrolne, ale również, aby kompleksowo odżywić organizm i przygotować się na tak dużą zmianę, jaką jest ciąża. Planowanie ciąży, jeśli będzie prowadzone schematycznie, zgodnie z rekomendacjami lekarzy, może być dla kobiety wyjątkowym, przyjemnym przeżyciem.

Badania przed ciążą - jakie warto wykonać?

Jeśli w życiu kobiety nadchodzi planowanie ciąży, badania kontrolne i profilaktyczne powinny stanowić nieodłączną część tego procesu. Przede wszystkim pozwalają:

• rozpoznać ewentualne patologie, które mogą nie dawać żadnych dolegliwości czy objawów, jednak które wykazują tendencję do nasilania się po zajściu w ciążę lub które negatywnie wpływają na rozwój płodu;
• stwierdzić wszelkie niedobory pokarmowe w zakresie składników kluczowych do prawidłowego rozwoju płodu;
• kontrolować choroby przewlekłe, jeśli takie występują (zwłaszcza choroby endokrynologiczne, np. niedoczynność i nadczynność tarczycy, choroby metaboliczne, np. cukrzyca oraz choroby kardiologiczne, np. arytmie, nadciśnienie tętnicze).

Jak planować ciążę pod kątem badań diagnostycznych? Które z nich są obowiązkowe? Zdecydowanie podstawę powinny stanowić:

• badania laboratoryjne takie jak morfologia krwi obwodowej, profil lipidowy, czynniki stanu zapalnego, ocena poziomu hormonów (zwłaszcza tarczycy, jajników, przysadki mózgowej i nadnerczy), poziom glukozy;
• test na obecność wirusa różyczki, toksoplazmozy oraz cytomegalii, ponieważ mogą one stanowić zagrożenie dla rozwijającego się dziecka;
• grupa krwi wraz z czynnikiem Rh;
• cytologia - wykonywana podczas badania ginekologicznego. Schorzenia dróg rodnych nigdy nie są obojętne dla przebiegu ciąży, gdyż mogą przyczynić się do groźnych dla rozwijającego się płodu powikłań. Warto więc wykluczyć je lub rozpocząć ich leczenie jeszcze przed zajściem w ciążę;
• badanie czystości pochwy - takie testy są dostępne również w aptekach do samodzielnego wykonania w domu;
• USG przezpochwowe;
• USG piersi.

Warto zaznaczyć, że wszystkie wymienione badania są wręcz obowiązkowe przed zajściem w ciążę, lecz tak naprawdę stanowią ważny element dbania o siebie każdej kobiety. Nie tylko tej, która planuje potomstwo.

Zrównoważona dieta, suplementacja i zdrowy styl życia

Jeśli w życiu kobiety pojawia się planowanie ciąży, suplementy, zdrowa i zbilansowana dieta oraz systematyczna aktywność fizyczna (a więc ogólnie mówiąc zdrowy tryb życia) będą ogromnymi sprzymierzeńcami. Przede wszystkim należy uzupełnić ewentualne niedobory tych składników, na które jest największe zapotrzebowanie w ciąży, a więc: kwasów tłuszczowych Omega 3, witamin z grupy B (w szczególności kwasu foliowego), witaminy D, żelaza oraz jodu. Jeśli nie jest to możliwe wraz ze zbilansowaną dietą, należy rozważyć suplementację.

Niezbędna jest też rezygnacja z nałogów takich jak alkohol i papierosy. Warto ograniczyć spożycie produktów wysoko przetworzonych, soli, cukru, a wpłynie to pozytywnie na płodność oraz utrzymanie ciąży. Kobieta będzie mieć więcej energii, witalności i sił do działania, co z pewnością przyda się na wszystkich etapach ciąży. Z kolei systematyczna aktywność fizyczna zapobiega wielu dolegliwościom okresu ciąży (bóle pleców, obrzęki, złe samopoczucie, bóle piersi) oraz porodu (ryzyko pęknięcia krocza, epizjotomii, powikłań okołoporodowych).

Psychiczne przygotowanie do ciąży

Ciąża dla niektórych kobiet jest obciążeniem psychicznym, zwłaszcza w kontekście lęku przed porodem. Z pewnością zmienią się również priorytety, nawyki, zachowania, a wszystko to będzie mieć perspektywę długoterminową. Dlatego świetnie sprawdzą się wszelkie techniki relaksacyjne - masaże, medytacja, joga, spacery, kontakt ze zwierzętami. Jeśli to konieczne, warto także skonsultować się z psychoterapeutą. Wszystko to wpłynie korzystnie także na sam proces poczęcia - ułatwi zajście w ciążę.

Problemy zdrowotne, które warto rozwiązać przed ciążą

Jeszcze przed zajściem w ciążę warto:

• wyleczyć zęby - próchnica, kamień nazębny, infekcje dziąseł i przyzębia, wszelkie bóle zębów powinny być wyleczone u stomatologa. To także czas na ewentualne leczenie kanałowe lub ekstrakcję zęba;
• ustabilizować wszelkie choroby przewlekłe, takie jak np. niedoczynność tarczycy, nadczynność tarczycy, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze;
• wyrównać niedobory pokarmowe oraz wszelkie zaburzenia w obrębie gospodarki hormonalnej;
• wyleczyć infekcje (ogólnoustrojowe oraz te dotyczące układu moczowo-płciowego);
• zadbać o zdrowie psychiczne, zwłaszcza pod kątem ryzyka depresji, jako że u kobiet ciężarnych zawsze istnieje ryzyko pojawienia się depresji poporodowej (jest ono większe, gdy kobieta zmaga się z problemami emocjonalnymi jeszcze przed ciążą).

Najlepiej jednak skonsultować się z lekarzem ginekologiem, który będzie prowadzić ciążę, aby zapytać o szczegóły. Taka konsultacja może też odbyć się wspólnie z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej.

Jak mężczyzna powinien przygotować się do poczęcia dziecka?

Nie tylko kobieta powinna zadbać o stosowne przygotowanie swojego ciała do poczęcia dziecka. Spory wpływ na to ma również męskie przygotowanie, ponieważ jakość nasienia może znacząco przyczynić się do zdrowia i wytrzymałości zarodka, a później płodu. Zdrowe plemniki zmniejszają ryzyko ewentualnych wad genetycznych ze strony mężczyzny. O czym w szczególności powinien on pamiętać?

Przede wszystkim liczy się zdrowy tryb życia, podobnie jak w przypadku kobiet. Zbilansowana dieta, suplementacja (dodatkowo selenu, koenzymu Q10 oraz magnezu), aktywność fizyczna oraz rezygnacja z nałogów są tu niezbędne. Mężczyznom rekomenduje się badanie jakości nasienia oraz ilości i ruchliwości plemników, które się w nim znajdują. Zła jakość nasienia wpływa na jakość materiału genetycznego dziecka. Pomocne mogą być dodatkowo badania laboratoryjne: morfologia krwi, badanie ogólne moczu, poziom glukozy na czczo, witaminy D3, TSH i FT4.