Próby wątrobowe (ALT, ASPAT, ALP, BIL, GGTP)

Schorzenia wątroby

Objawy problemów z wątrobą łatwo przeoczyć, ponieważ organ ten nie posiada receptorów czuciowych i w związku z tym nie boli. Niewłaściwą pracę wątroby można wykryć dzięki próbom wątrobowym. Dowiedz się więcej o badaniach należących do profilu wątrobowego!

Badania wchodzące w skład prób wątrobowych wykonywane są zarówno w przypadku profilaktyki, jak i diagnostyki oraz kontroli chorób wątroby. Ich celem jest ocena funkcjonowania tego narządu oraz jak najszybsze wykrycie ewentualnych zaburzeń. Wczesne rozpoznanie problemów z wątrobą jest niezwykle ważne w skutecznym leczeniu tego narządu.

Objawy mogące wskazywać na schorzenia wątroby

Jak wspominano powyżej wątroba nie boli, jednak chory organ może dawać objaw silnego dyskomfortu wynikającego z ucisku wątroby na sąsiednie organy. Problemy z wątrobą mogą być też sygnalizowane przez charakterystyczne objawy, takie jak zmiana barwy moczu. Do najczęstszych objawów obserwowanych w przebiegu chorób wątroby należą:

• bóle i skurcze w dolnej części brzucha,
• wrażenie pełności i obrzęku brzucha,
• zmiana koloru moczu na ciemniejszy,
• zmiana zabarwienia skóry i błon śluzowych (np. twardówka oka) na kolor żółtawy,
• poranny obrzęk twarzy, rąk i nóg,
• świąd,
• senność i chroniczne zmęczenie.

Co to są próby wątrobowe?

Próby wątrobowe to badania laboratoryjne z krwi polegające na oznaczeniu poziomów i aktywności enzymów wątrobowych we krwi. Do pakietu prób wątrobowych zaliczamy następujące badania:

• ALT, czyli stężenie enzymu aminotransferazy alaninowej: Enzym ten występuje głównie w komórkach wątroby, a w dużo mniejszych ilościach także w nerkach, mięśniu sercowym i mięśniach szkieletowych. Badanie ALT jest ważne ze względu na rolę tego enzymu w organizmie, jego funkcją jest bowiem przemiana białek. Norma dla aminotransferazy alaninowej w badaniu biochemicznym krwi zależna jest od wieku oraz płci i mieści się granicach: 5-40 U/l (normy mogą różnić się w zależności od laboratorium). Podwyższony poziom ALT oznaczać może uszkodzenie wątroby lub jej zapalenie wirusowe. Zbyt niski poziom ALT może oznaczać marskość wątroby lub cholestazę wątrobową.
• ASPAT, czyli stężenie aminotransferazy asparaginianowej: Ten enzym również uczestniczy w procesie przemian białkowych. Znajdziemy go w wątrobie oraz trzustce, nerkach i mózgu. W diagnostyce stanu wątroby ASPAT jest obok ALT podstawowym wskaźnikiem świadczącym o jej kondycji. Norma dla aminotransferazy asparaginianowej w badaniu biochemicznym krwi powinna mieścić się granicach 5–40 U/l dla kobiet i mężczyzn (normy mogą różnić się w zależności od laboratorium). Odchylenia od tej normy mogą wskazywać na schorzenia wątroby.
• ALP, czyli stężenie enzymu fosfatazy alkalicznej: Enzym ten jest obecny w błonie komórkowej, szczególnie w jelitach, kościach, kanalikach nerkowych, a także w hepatocytach, czyli komórkach wątroby. Norma dla fosfatazy alkalicznej w badaniu biochemicznym krwi zależna jest od wieku i płci pacjenta. Najwyższe wartości obserwuje się u dzieci w okresie szybkiego wzrostu i przebudowy kości. Dla osób dorosłych normy ALP wynoszą: 30-120 U/l (mogą różnić się w zależności od laboratorium). Poziom ALP często wzrasta przy niedrożności przewodów żółciowych.
• Bilirubina: Żółto-pomarańczowy barwnik obecny w osoczu krwi, który powstaje podczas rozkładu hemoglobiny. Bilirubina jest odpowiedzialna za współtworzenie żółci, która umożliwia trawienie tłuszczy. Dzięki oznaczeniu stężenia bilirubiny można ocenić funkcje wątroby i wykryć ewentualne zapalenia lub uszkodzenia powstałe w wynik zatruć substancjami chemicznymi i toksynami. Z zasady bada się dwie frakcje bilirubiny (bezpośrednią i całkowitą), co pozwala skuteczniej diagnozować przyczynę problemów z wątrobą. Stężenie bilirubiny całkowitej we krwi powinno mieścić się w przedziale 0,3-1,2 mg/dl, a bilirubiny bezpośredniej (sprzężonej) od 0,1 do 0,3 mg/dl (normy mogą różnić się w zależności od laboratorium). Wysoka bilirubina bezpośrednia zwykle wskazuje na mechaniczną przyczynę żółtaczki.
• GGTP, czyli poziom enzymu gamma-glutamylotranspeptydazy: Choć enzym ten występuje poza wątrobą także w nerkach, trzustce i innych tkankach, to we krwi ma głównie pochodzenie wątrobowe. Z tego względu jest enzymem specyficznym dla wątroby i dróg żółciowych. Norma gamma-glutamylotranspeptydazy w badaniu biochemicznym krwi określa jego maksymalny poziom na 35 U/l dla kobiet i na 40 U/l dla mężczyzn. Wyższy poziom enzymu wskazuje na prawdopodobieństwo zapalenia, niealkoholowego stłuszczenia wątroby lub jej uszkodzenia. Badanie poziomu GGTP jest bardzo pomocne w diagnostyce chorób wątroby o podłożu alkoholowym.

Próby wątrobowe w pakiecie badań

Chcąc dokonać kompleksowej diagnostyki chorób wątroby i dróg żółciowych warto wybrać pakiet badań „Zdrowa wątroba”. Badania krwi w pakiecie dobrano tak, by możliwa była ocena funkcji wątroby (stężenia: enzymów komórek wątroby i kanałów żółciowych, barwnika żółciowego i głównego białka osocza krwi) przy równoczesnym rozpoznaniu lub wykluczeniu dwóch czynników zakaźnych, prowadzących do upośledzenia czynności wątroby: wirusów zapalenia wątroby typu B: HBV i zapalenia wątroby typu C: HCV.

Jak przygotować się do badania prób wątrobowych?

Próby wątrobowe to badania laboratoryjne z krwi, które powinny być wykonywane na czczo, najlepiej w godzinna porannych. Zaleca się, by ostatni posiłek poprzedniego dnia był spożyty nie później niż o godz. 18.00.

Próby wątrobowe – interpretacja wyniku

Diagnostyka chorób wątroby poza wykonaniem badań krwi w postaci prób wątrobowych obejmuje także wywiad lekarski, czyli zebranie informacji od pacjenta oraz badanie fizykalne. Interpretacja wyników prób wątrobowych powinna być zawsze dokonywana przez lekarza, który może zdecydować o konieczności dalszej diagnostyki, np. USG jamy brzusznej.

Próby wątrobowe – ile się czeka na wynik?

Czas oczekiwania na wyniki badań składających się na próby wątrobowe wynosi średnio 24 godziny. W praktyce wyniki badań wykonanych rano dostępne są tego samego dnia w panelu pacjenta.