Wirus HPV - co musisz wiedzieć?

Spis treści:

Co to jest wirus HPV?

Wirus HPV to inaczej wirus brodawczaka ludzkiego. Jest wirusem DNA o wielkości około 8000 par zasad, zaliczanym do rodziny Papillomawirusów. Dotychczas udało się zidentyfikować ponad 200 typów tego wirusa, a podzielono je na 5 grup: α, β, γ, μ i ν, przy czym największą grupę stanowią wirusy α-HPV, odpowiedzialne za infekcję nabłonka błon śluzowych szyjki macicy, sromu, pochwy, penisa i odbytu. Wirusy β-HPV zakażają keratynocyty w obrębie skóry, zaś wirusy z grup γ, μ i ν wywołują brodawki nieulegające transformacji nowotworowej. Niektóre rodzaje HPV mają predyspozycje do wywoływania zmian łagodnych, a niektóre - złośliwych.

Typy HPV

Wśród niemal 200 typów wirusa HPV współcześnie wyróżnia się aż 14 typów wirusów wysokiego ryzyka zmian nowotworowych: 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 66, 68. Brodawczaki płaskonabłonkowe wiążą się zazwyczaj z typami 6 i 11. Są to grudki lub guzki o kalafiorowatym lub nitkowatym utkaniu powierzchni. Choroba Hecka dotyczy infekcji typami 13 i 32, a klinicznie manifestuje się jako liczne grudki i guzki o płaskiej lub nieregularnej powierzchni. Występują na błonie śluzowej warg, policzków oraz na bocznej i grzbietowej powierzchni języka. Z kolei kłykciny kończyste są wywoływane głównie wirusem HPV 6, 11, 16 oraz 18 i przyjmują postać nieuszypułowanych guzków pokrytych wypustkami.

Za najgroźniejsze uznaje się typy wirusa HPV: 16, 18, 31 i 45. Odpowiadają one za powstanie około 80% raków szyjki macicy, które zazwyczaj przybierają postać złośliwą i nieleczone wiążą się z bardzo wysoką śmiertelnością.

Jak można zarazić się wirusem HPV?

Zakażenie jest możliwe poprzez transmisję okołoporodową i seksualną, a więc przez kontakty orogenitalne, głębokie pocałunki oraz kontakt skórny, np. poprzez podanie dłoni lub korzystanie z tych samych artykułów higienicznych (np. ręczniki, przybory do paznokci). Czynnikiem ryzyka jest kontakt z krwią zakażonej osoby. 

Jakie są objawy HPV?

Dość charakterystycznym objawem infekcji wirusem HPV są różnego rodzaju zmiany zlokalizowane na skórze i/lub błonach śluzowych. Przybierają postać brodawek i najczęściej spotkać je można na podeszwach stóp lub w obrębie dłoni. Są niebolesnymi guzkami odstającymi od powierzchni skóry, o wielkości około kilku milimetrów, mogą jednak powodować świąd. W zależności od typu wirusa HPV brodawki te mogą umiejscawiać się także w obrębie dróg oddechowych, jamy ustnej, gardła czy w okolicach genitalnych. 

Zakażenie HPV przez długi czas może przebiegać całkowicie bezobjawowo i jest to najprawdopodobniej związane z niewystąpieniem fazy proliferacyjnej cyklu życiowego wirusa. Klinicznie zmianami niezłośliwymi związanymi z HPV występującymi najczęściej w obrębie błony śluzowej jamy ustnej są brodawki zwykłe, brodawczaki płaskonabłonkowe, kłykciny kończyste oraz ogniskowy przerost nabłonka (choroba Hecka). 

Objawami wskazującymi na raka szyjki macicy wywołanego HPV mogą być: upławy i krwawienia z dróg rodnych poza miesiączką, bóle podbrzusza, bóle podczas stosunków seksualnych, obfitsze niż zazwyczaj krwawienia miesiączkowe. Warto zaznaczyć, że niebezpieczne typy HPV mogą atakować także mężczyzn. Szacuje się, że wywołują one aż 90% przypadków raka odbytu oraz około 60% nowotworów jamy ustnej i gardła.

HPV a poród

Kobiety będące nosicielkami wirusa HPV mogą rodzić siłami natury. Jedynym bezwzględnym przeciwwskazaniem jest występowanie olbrzymich kłykcin kończystych, które - dzięki nowoczesnej medycynie i skutecznych metodach leczenia - w dzisiejszych czasach praktycznie nie występują. Choć uważa się, że przeniesienie wirusa HPV z organizmu matki na organizm dziecka może się zdarzyć, jest to ryzyko znikome, a w razie takiej sytuacji natychmiast zostaje wdrożone odpowiednie postępowanie.

Aby minimalizować to ryzyko, wszystkie kobiety planujące ciążę powinny zaszczepić się przeciwko HPV. Jest to rozwiązanie proponowane również innym osobom - zarówno kobietom nieplanującym ciąży, jak i mężczyznom czy nawet dzieciom. 

Szczepienia HPV

Szczepienie przeciwko HPV nie jest obowiązkowe, jednak należy do grona szczepień zalecanych. W Polsce w powszechnym programie szczepień przeciw HPV bezpłatnie dostępne są 2 szczepionki:

• 2-walentana szczepionka Cervarix;
• 9-walentna szczepionka Gardasil 9.

Szczepionka jest bezpłatna dla dziewcząt i chłopców w wieku od 9. roku życia do ukończenia 14 lat. Szczepienia przeciw HPV realizowane w ramach programu mają schemat dwudawkowy. Odstęp pomiędzy kolejnymi dawkami powinien wynosić od 6 do 12 miesięcy.

Uważa się, że na całym świecie niemal 690 tysięcy (w Polsce ponad 3 tysiące) zachorowań na nowotwory wiąże się właśnie z zakażeniami HPV. Szczepienia ochronne są niezwykle ważne i niejednokrotnie mogą ocalić życie - nie warto z nich rezygnować. Szczepienia bezpłatne i komercyjne są dostępne w placówkach medycznych Salve w Łodzi. Można z nich skorzystać w dowolnym wieku i bez względu na płeć.