Wysypka u dziecka - co ją najczęściej powoduje? Przyczyny, diagnostyka i leczenie

Wysypka u dziecka - czym jest?

Wysypka skórna to inaczej wykwity, zmiany skórne, które mogą przybierać różnorodną postać. Mogą one różnić się między sobą wielkością, lokalizacją, intensywnością objawów (świąd, zaczerwienienie, ból, pieczenie, obrzęk i inne), czasem występowania i wieloma innymi parametrami. Na tej podstawie nierzadko ustala się wstępne rozpoznanie przyczyn wysypki. W medycynie wymienia się następujące rodzaje wysypek u dzieci:

• plamy - niewyczuwalne dotykiem zmiany zabarwienia skóry;
• grudki - o wielkości od 1 mm do 1 cm, wystające ponad powierzchnię skóry, w związku z czym można je wyczuć dotykiem. Ustępują bez pozostawiania blizn;
• guzki - o wielkości zwykle około 1 cm, wystają ponad powierzchnię skóry i ustępują z pozostawieniem blizny;
• guzy - o wielkości powyżej 1 cm, wystają ponad powierzchnię skóry i ustępują z pozostawieniem blizny;
• pęcherzyk - o wielkości do 1 cm, wypełniony płynem;
• pęcherz - o wielkości powyżej 1 cm, wypełniony płynem;
• krosta - drobny wykwit wypełniony treścią ropną, wystający ponad powierzchnię skóry;
• bąbel - wykwit wystający ponad powierzchnię skóry, wyraźnie odgraniczony od tkanek okolicznych, ustępuje bez pozostawienia śladu.

Dokładnym rozpoznaniem konkretnych zmian skórnych i ich przyczyn zajmuje się lekarz pediatra lub lekarz dermatolog. Wysypka u dziecka zawsze powinna zostać skonsultowana, ponieważ nierzadko wskazuje na problem zdrowotny wymagający szybkiego wdrożenia działań terapeutycznych.

Najczęstsze przyczyny wysypki u dzieci

Przyczyny wysypki u dzieci dzieli się przede wszystkim na:

• zakaźne - odra, ospa wietrzna, różyczka, szkarlatyna, rumień zakaźny, mononukleoza zakaźna, trzydniówka;
• alergiczne - zazwyczaj wysypka pojawia się przy alergii kontaktowej (na sierść zwierząt, składniki kosmetyków i środków czystości, roztocza kurzu domowego, lateks, nikiel), ale również pokarmowej i oddechowej;
• polekowe - wysypka bardzo często stanowi skutek uboczny przyjmowania niektórych leków, co zawsze jest wyszczególnione na ulotce dołączonej do opakowania;
• dermatologiczne - trądzik, łojotokowe zapalenie skóry, AZS i inne;
• układowe - toczeń rumieniowaty układowy, choroba Stilla, łuszczyca, atopowe zapalenie skóry i inne;
• nowotworowe - wysypka w przebiegu chorób nowotworowych występuje raczej rzadko, ale nie można jej wykluczyć. Zwłaszcza jeśli dziecko doświadcza przewlekłych, narastających objawów ogólnoustrojowych, a przyczyny zmian skórnych pozostają nieznane;
• metaboliczne - cukrzyca, dna moczanowa, zaburzenia lipidowe (są one jednak znacznie częstsze u osób dorosłych niż u dzieci).

W przypadku dzieci zdecydowanie najczęściej mamy do czynienia z przyczynami zakaźnymi, a więc z infekcjami wirusowymi, bakteryjnymi bądź grzybiczymi. Wysypka u dzieci może też towarzyszyć pieluszkowemu zapaleniu skóry bądź niedokładnej higienie skóry (wówczas pojawiają się zmiany skórne zwane potówkami).

Diagnostyka - jak rozpoznać przyczynę wysypki?

Wysypka u dzieci na ciele lub wyłącznie na twarzy zawsze wymaga konsultacji z lekarzem. Zwłaszcza jeśli nie mija w ciągu 3-4 dni, ma tendencję do nasilania się lub towarzyszą jej inne niepokojące dolegliwości (np. wzmożona płaczliwość dziecka, obrzęki, gorączka, kaszel, katar, dolegliwości bólowe, zaburzenia trawienia i wypróżniania się, zlewne poty). W pierwszej kolejności należy udać się do lekarza rodzinnego lub pediatry, aby wykluczył poważne przyczyny infekcyjne. Przy dłużej utrzymującej się wysypce kieruje on dziecko na szczegółowe badania krwi.

Jeśli dziecko nie zmaga się z chorobami wymagającymi leczenia pediatrycznego, lekarz przekierowuje je do dermatologa dziecięcego. Ten zaś wykonuje badania takie jak dermatoskopia, trichoskopia, biopsja zmian skórnych, testy alergiczne (z krwi, śródskórne, naskórkowe i inne). Dalsze rozpoznanie (oraz ewentualne skierowanie pacjenta jeszcze do innego specjalisty) zależy od uzyskanych wyników tych badań.

Leczenie wysypki u dzieci

Nie jest istotne, czy występuje swędząca wysypka u dziecka czy może przebiega ona bez innych większych objawów towarzyszących. Zawsze wymaga leczenia, ponieważ sprawia dziecku dyskomfort, a bagatelizowana może przebiegać z pozostawianiem nieestetycznych blizn na ciele. Leczenie dzielimy na przyczynowe (zawsze powinno stanowić podstawę) oraz objawowe (za pomocą farmakoterapii czy metod naturalnych).

Leczenie objawowe

Leczenie objawowe wysypki u dziecka skupia się wyłącznie na łagodzeniu dolegliwości takich jak świąd, zaczerwienienie, opuchlizna, pieczenie i ból, które występują wspólnie z wysypką. Objawowo leczy się również inne dolegliwości związane z chorobą podstawową, np. gorączkę, dreszcze lub złe samopoczucie. Jeśli chodzi o samą wysypkę, można zastosować chłodne okłady, żel aloesowy, okłady z naparów ziołowych (np. rumianku). Należy też zadbać o dokładną higienę skóry (musi być czysta i sucha, najlepiej z dostępem do powietrza, a więc nie zakrywamy jej syntetycznymi materiałami). W aptekach zakupić można różne maści o działaniu objawowym, które wciera się w zmiany skórne.

Kąpiele z dodatkiem płatków owsianych łagodzą podrażnienia i zmniejszają stan zapalny skóry, zaś smarowanie zmian skórnych olejem kokosowym lub olejkiem z czarnuszki siewnej również mogą przynieść znaczną ulgę. Należy też pilnować, aby dziecko nie drapało wysypki.

Leczenie przyczynowe

Choroby z wysypkami u dzieci zawsze leczy się przyczynowo. Jeśli więc wiążą się z infekcjami bakteryjnymi, dziecko musi otrzymać odpowiednio dobrane antybiotyki. Natomiast jeśli wiążą się z infekcjami wirusowymi, np. ospą wietrzną, leczenie skupia się raczej na działaniach objawowych, aby mały pacjent jak najbardziej komfortowo przechorował ją i nabył odporność na przyszłość. Przy wysypkach alergicznych podstawą jest unikanie alergenów oraz stosowanie leków przeciwhistaminowych. Rodzice mogą też rozważyć coraz popularniejsze ostatnimi czasy odczulanie (immunoterapia). Leczenie przyczynowe ustala lekarz. Może ono znacznie różnić się pomiędzy poszczególnymi pacjentami.

Kiedy udać się z dzieckiem do lekarza?

Jeśli rodzice zauważą, że pojawiła się wysypka u dzieci, przyczyny powinny być zidentyfikowane przez lekarza. Szczególnie niepokojące objawy to:

• gorączka, dreszcze, blada i zimna skóra;
• pęcherze wypełnione płynem;
• szybko rozprzestrzeniająca się wysypka, zajmująca coraz większą powierzchnię ciała;
• problemy z oddychaniem, duszności;
• bolesne oddawanie moczu;
• nagle pojawiające się siniaki;
• powiększenie węzłów chłonnych;
• ciągła, nieprzerwana płaczliwość dziecka;
• silny świąd zmian skórnych;
• pękanie skóry;
• zielonkawe zabarwienie zmian skórnych, zielona wydzielina z nosa, ropa wyciekająca ze zmian skórnych.

Do lekarza należy udać się zawsze wtedy, gdy rodzice są czymkolwiek zaniepokojeni. Znacznie lepiej pójść do lekarza raz za dużo i rozwiać swoje wątpliwości, niż zbagatelizować je i pogorszyć stan zdrowia dziecka, skazując je na dłuższe cierpienie.