Zaburzenia rytmu serca - kiedy warto wykonać holter EKG?

Spis treści:

Czym są zaburzenia rytmu serca i jakie mogą mieć objawy?

Zaburzenia rytmu serca (arytmie) to nieprawidłowości w częstości lub regularności pracy serca. Mogą przybierać postać zbyt szybkiego bicia (tachykardii), zbyt wolnego (bradykardii) lub nieregularnego rytmu. U zdrowej osoby serce bije regularnie, z częstotliwością około 60–100 uderzeń na minutę w spoczynku. Typowe zaburzenie rytmu serca objawy to:

• uczucie „kołatania” lub „przeskakiwania” serca;
• zawroty głowy, omdlenia;
• uczucie duszności;
• bóle w klatce piersiowej;
• nadmierne zmęczenie, osłabienie.

Niektóre arytmie są łagodne i nie wymagają leczenia, inne natomiast mogą być objawem poważnych schorzeń, takich jak choroba wieńcowa czy niewydolność serca.

Zaburzenia rytmu serca - przyczyny

Zaburzenia rytmu serca przyczyny mogą mieć bardzo różne źródła – od przejściowych czynników związanych ze stylem życia po poważne choroby układu krążenia. Do najczęstszych należą:

• choroby serca – choroba wieńcowa, nadciśnienie tętnicze, wady zastawek, zapalenie mięśnia sercowego, niewydolność serca;
• zaburzenia elektrolitowe – niedobór potasu, magnezu lub wapnia może zaburzać przewodnictwo elektryczne w sercu;
• zaburzenia hormonalne – szczególnie nadczynność lub niedoczynność tarczycy;
• stres i przemęczenie – silne emocje, brak snu i chroniczne napięcie mogą nasilać arytmie;
• substancje pobudzające – kofeina, nikotyna, alkohol, narkotyki, niektóre leki (np. na astmę czy przeziębienie);
• wrodzone wady układu bodźcoprzewodzącego – występujące od urodzenia nieprawidłowości w budowie serca.

Zaburzenia rytmu mogą też pojawiać się po infekcjach, operacjach lub w przebiegu chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca czy otyłość.

Co to jest holter EKG i jak przebiega badanie?

Holter EKG to jedno z najczęściej stosowanych badań w diagnostyce zaburzeń rytmu serca. Jest to metoda całodobowego (lub dłuższego) monitorowania pracy serca, która pozwala wykryć arytmie pojawiające się nieregularnie – np. tylko w stresie, podczas snu czy wysiłku.

Badanie polega na tym, że pacjent nosi przez 24 do 72 godzin małe urządzenie rejestrujące pracę serca. Do klatki piersiowej przykleja się kilka elektrod połączonych przewodami z rejestratorem – niewielkim aparatem przypominającym telefon lub pager.

Podczas badania pacjent funkcjonuje normalnie: chodzi, pracuje, śpi, ćwiczy – ważne, aby zapisywał w dzienniczku wszystkie sytuacje, w których odczuwa niepokojące objawy (np. kołatanie, duszność, zawroty głowy).

Po zakończeniu badania urządzenie jest zwracane do pracowni diagnostycznej, gdzie zapis z holtera jest analizowany przez specjalne oprogramowanie i oceniany przez lekarza kardiologa.

Holter EKG to proste, bezpieczne i bardzo skuteczne badanie, które pozwala wykryć nieprawidłowości niewidoczne w standardowym EKG. Dzięki niemu możliwe jest szybkie postawienie diagnozy i dobranie odpowiedniego leczenia, co w wielu przypadkach może uratować zdrowie, a nawet życie pacjenta.

Kiedy lekarz zaleca holter EKG?

Holter EKG jest zalecany wówczas, gdy krótkie, standardowe badanie zaburzenia rytmu serca EKG nie pozwala jednoznacznie ustalić przyczyny objawów. Ponieważ arytmie często pojawiają się okresowo, tylko dłuższe monitorowanie umożliwia ich uchwycenie. Lekarz może zlecić holter EKG, gdy pacjent:

• odczuwa kołatanie lub „przeskakiwanie” serca;
• ma nawracające omdlenia, zasłabnięcia lub zawroty głowy;
• cierpi na duszność bez wyraźnej przyczyny;
• ma rozpoznaną chorobę serca i wymaga oceny skuteczności leczenia;
• ma rozrusznik serca – w celu kontroli jego pracy;
• przyjmuje leki przeciwarytmiczne i trzeba sprawdzić ich działanie.

Holter może być również wykonywany profilaktycznie – u osób z grupy ryzyka chorób serca, np. z nadciśnieniem, cukrzycą czy nadwagą.

Co może wykazać wynik holtera EKG?

Analiza zapisu z holtera EKG pozwala wykryć różnego rodzaju nieprawidłowości w pracy serca. Najczęściej są to:

• dodatkowe skurcze przedsionkowe lub komorowe – pojedyncze, niegroźne zaburzenia rytmu;
• tachykardie – epizody przyspieszonej akcji serca;
• bradykardie – zbyt wolne bicie serca;
• migotanie przedsionków – nieregularny rytm, który zwiększa ryzyko udaru mózgu;
• bloki przewodzenia – przerwy w przesyłaniu impulsów elektrycznych w sercu.

Na podstawie wyników lekarz może określić, czy arytmia wymaga leczenia, obserwacji, czy może jest fizjologiczną reakcją organizmu (np. na stres).

Jakie inne badania warto wykonać przy zaburzeniach rytmu serca?

Holter EKG to jedno z podstawowych badań, ale często wymaga uzupełnienia o inne testy diagnostyczne. W zależności od objawów i wyników lekarz może zlecić:

1. Spoczynkowe EKG – rejestracja pracy serca w danym momencie; wykrywa zmiany rytmu, niedokrwienie lub przerost mięśnia sercowego.
2. Echo serca (USG serca) – pokazuje budowę i kurczliwość mięśnia sercowego, ocenia zastawki i przepływy krwi.
3. Test wysiłkowy (próba wysiłkowa EKG) – ocenia, jak serce reaguje na obciążenie fizyczne.
4. Holter ciśnieniowy (ABPM) – mierzy ciśnienie krwi przez 24 godziny, co pozwala wykryć epizody nadciśnienia lub niedociśnienia.
5. Badania laboratoryjne – poziom elektrolitów (sód, potas, magnez), hormonów tarczycy, markerów zapalnych, poziomu cukru i cholesterolu.
6. Rezonans magnetyczny serca lub tomografia komputerowa – w przypadkach bardziej złożonych, gdy konieczna jest szczegółowa ocena struktur serca.

Zaburzenia rytmu serca to problem, którego nie warto lekceważyć. Choć często mają łagodny przebieg, mogą też sygnalizować poważne schorzenia kardiologiczne. Objawy takie jak kołatanie, przerwy w biciu serca, duszność czy omdlenia powinny skłonić do konsultacji z lekarzem.

Źródła:

1. Czarnecka, D., & Kawecka-Jaszcz, K. (red.). (2019). Kardiologia – podręcznik dla studentów medycyny. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa.
2. Opolski, G., & Filipiak, K. J. (2018). Zaburzenia rytmu serca w praktyce klinicznej. Wydawnictwo Medical Tribune Polska, Warszawa.
3. Sadowski, M. (2021). Diagnostyka i leczenie arytmii serca. Wydawnictwo Termedia, Poznań.