Zapalenie spojówek u dzieci - kiedy konieczna jest wizyta u lekarza?

Czym jest zapalenie spojówek u dzieci?

Terminem „zapalenie spojówek” określa się stan zapalny lub zakażenie błony wyścielającej wewnętrzną stronę powieki i przednią powierzchnię gałki ocznej (poza obszarem rogówki). Problem dotyczy najczęściej dzieci, ale może wystąpić w każdej grupie wiekowej. U noworodków ryzyko ewentualnych powikłań jest znacznie wyższe, niż u dzieci starszych. Zapalenie spojówek u dzieci może mieć wiele przyczyn, dlatego podkreśla się znaczenie konsultacji okulistycznej, w ramach której dobierane jest celowane leczenie, pozwalające na jak najszybsze usunięcie przyczyny stanu zapalnego. Schorzenie może mieć charakter ostry, podostry lub przewlekły.

Przyczyny występowania zapalenia spojówek u dzieci

Najczęstszą przyczyną wszystkich ostrych zapaleń spojówek w przypadku dzieci są zapalenia alergiczne (nawet do 40%). Alergiczne zapalenie spojówek może mieć charakter ostrych reakcji lub występować jako schorzenie całoroczne, przewlekłe. W 50% przypadków przyjmuje ono charakter sezonowy, a objawy wywołane są naturalnymi alergenami (np. pyłkami roślin).

Spośród przyczyn zakaźnych na największą uwagę zasługują wirusy (w większości adenowirusy, rzadziej wirusy opryszczki). Drugą co do częstości przyczyną ostrych zakaźnych zapaleń spojówek u dzieci są bakterie (zwłaszcza Staphylococcus
aureus, Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae i Moraxella catarrhalis). O przewlekłym zapaleniu spojówek mówi się wówczas, gdy trwa ono powyżej 4 tygodni. Z reguły jest ono spowodowane infekcją S. aureus, Moraxella lacunata i bakterii jelitowych.

Rzadziej zapalenie spojówek u dziecka może wiązać się z mechanicznym urazem lub podrażnieniem narządu wzroku (np. przy ciałach obcych w oku, zatarcia oka brudną ręką). Czynnikami ryzyka są też leki przyjmowane na stałe (jako ich działanie niepożądane) oraz choroby genetyczne z tendencją do nawracających stanów zapalnych, co w przypadku dzieci spotyka się jednak rzadziej, niż u pacjentów dorosłych.

Jakie są rodzaje zapalenia spojówek u dzieci?

Zapalenie spojówek u dzieci dzieli się na kilka rodzajów w zależności od czynnika sprawczego. Wyróżnia się więc:

• bakteryjne zapalenie spojówek - przebiega z powstawaniem ropnej wydzieliny, zaczerwienieniem oczu i obrzękiem powiek. Zwykle czynnikiem sprawczym są bakterie;
• wirusowe zapalenie spojówek - wywołane przez wirusy, objawiające się zaczerwienieniem, pieczeniem i wodnistą wydzieliną z narządu wzroku. Może towarzyszyć objawom grypopodobnym;
• alergiczne zapalenie spojówek - związane z reakcją alergiczną, np. na pyłki. Objawia się świądem, łzawieniem i obustronnym zaczerwienieniem oczu;
• grzybicze zapalenie spojówek - występuje bardzo rzadko w każdej grupie wiekowej. Czynnikiem sprawczym są grzyby, które atakują organizm osłabiony;
• chemiczne zapalenie spojówek - spowodowane kontaktem z substancjami drażniącymi, np. detergentami czy dymem papierosowym.

Nierzadko na podstawie obrazu klinicznego można wysnuć wstępne podejrzenia odnośnie przyczyn stanu zapalnego. Jako że dość częstym problemem w praktyce pediatrycznej jest zapalenie spojówek, objawy alarmowe powinny być znane każdemu rodzicowi i lekarzowi. Pilny kontakt ze specjalistą zalecany jest w szczególności przy wystąpieniu: bardzo silnej gorączki, zaburzeń widzenia, mgły ocznej, zawrotów głowy, omdleń, ropnej lub gęstej wydzieliny z oka, silnego zaczerwienienia oka, nadmiernego łzawienia oka.

Ile trwa zapalenie spojówek?

Przykrym problemem medycznym jest zapalenie spojówek u dzieci, ile trwa i kiedy można spodziewać się poprawy? Przy szybkim wdrożeniu leczenia rezultaty zauważa się bardzo szybko. Już pierwszego dnia widać zmniejszenie nasilenia uciążliwych dolegliwości takich jak nadmierne łzawienie, obrzęk czy zaczerwienienie. Tkanki potrzebują jednak czasu, aby się zagoić i zregenerować, zaś organizm musi w tym czasie pokonać patogeny sprawcze. Szacuje się, że infekcja wirusowa trwa zwykle 1-3 tygodni, infekcja bakteryjna około tygodnia, zaś alergiczne zapalenie spojówek może utrzymywać się przez cały sezon, a więc przy stałej ekspozycji na alergen (np. 2-3 miesiące w okresie wiosennym, gdy rośliny pylą).

Jak leczyć zapalenie spojówek u dzieci?

Okulista jest specjalistą, który może zdiagnozować zapalenie spojówek u dzieci. Jak leczyć ten problem, aby jak najszybciej usunąć objawy? Podstawą jest działanie przyczynowe. Przykładowo przy infekcjach bakteryjnych dziecko otrzymuje antybiotyki — mogą one mieć postać antybiotyków doustnych, jednak z reguły największe znaczenie mają krople z antybiotykiem do oczu. Niekiedy konieczne są też krople ze sterydem, np. przy silnym podrażnieniu oka lub przy ostrych infekcjach wirusowych. Choroby alergiczne leczy się lekami przeciwhistaminowymi oraz unikaniem ekspozycji na alergeny.

Przy zapaleniu spojówek u dziecka należy zadbać o szczególną higienę twarzy i narządu wzroku, np. przemywając oczy i powieki solą fizjologiczną. Dziecko musi mieć ograniczony kontakt z zanieczyszczeniami, zwłaszcza z dymem tytoniowym. Ze względu na tak wrażliwą lokalizację stanu zapalnego, najlepiej zrezygnować z alternatywnych metod leczenia lub stosować je wyłącznie po konsultacji lekarskiej. Krople nawilżające mogą być uzupełnieniem działań. Walkę z chorobą przyspieszy zbilansowana, zdrowa dieta, sen i regeneracja, suplementacja oraz wysoki poziom nawodnienia organizmu.