Atak paniki - czym się objawia i jak sobie z nim radzić?

Spis treści:

Atak paniki - co to jest i jak go rozpoznać?

Ataki paniki można określić jako nagłe napady lękowe, w przebiegu których subiektywnie odczuwa się obezwładniające napięcie, strach, stres. Towarzyszą temu nierzadko objawy somatyczne, za które odpowiada wzmożona aktywność współczulnego układu nerwowego. Choć ataki paniki mają przyczyny głównie w psychice pacjenta, rzeczywiście w ich przebiegu obserwuje się dolegliwości ze strony układu nerwowego oraz zmiany hormonalne. Atak paniki może znacznie uprzykrzyć życie pacjenta - zwłaszcza jeśli ma tendencję do spontanicznego występowania.

Dość łatwo jest je rozpoznać na podstawie objawów odczuwanych przez pacjenta. Jeszcze trafniejsza diagnoza opiera się na wywiadzie zdrowotnym zebranym przez specjalistę. Właśnie dlatego nie należy bagatelizować znaczenia profesjonalnej pomocy. Mało kto potrafi samodzielnie i skutecznie poradzić sobie z atakami paniki, jednak we współpracy ze specjalistą można trwale się ich pozbyć.

Objawy ataku paniki - jakie sygnały powinny zaniepokoić?

Warto wiedzieć, jak wygląda atak paniki, aby móc rozpoznać go jeszcze zanim wystąpi w pełnej krasie. Osoby, które doświadczyły ataku paniki, opisują go najczęściej jako krótki, ale bardzo intensywny epizod strachu. W rzeczywistości objawy ataku paniki mogą być zbliżone do tych występujących w przypadku zawału serca. Charakterystyczne są:

• duszność, trudność w zaczerpnięciu głębszego wdechu;
• dyskomfort w obrębie klatki piersiowej;
• nadmierna potliwość ciała;
• drżenie mięśni i dłoni;
• kołatanie serca;
• napady gorąca lub zimna;
• bladość skóry;
• nudności i wymioty;
• stany przedomdleniowe, a w skrajnych przypadkach nawet omdlenia;
• ściskający ból brzucha;
• uczucie dławienia się;
• zawroty głowy;
• poczucie oszołomienia, utraty kontroli nad rzeczywistością.

Pacjent odczuwa te dolegliwości wyjątkowo intensywnie. Charakterystyczne jest ponadto uczucie napięcia, zdenerwowania, niezdolności do odprężenia się. Może pojawić się uczucie przyspieszenia lub zwolnienia akcji, czyli wydarzeń toczących się wokół takiej osoby. Atak paniki zazwyczaj wiąże się z silnym lękiem przed śmiercią, zagrożeniem. Choć niebezpieczeństwo jest niewidoczne, fizyczne odczucia są realne. Jeśli wystąpi atak paniki, objawy z łatwością mogą nakierunkować osoby postronne na rozpoznanie tej przypadłości.

Różne przyczyny ataku paniki

Ataki paniki mogą mieć różnorodne podłoże - pojawiają się zarówno w przebiegu rzeczywistych, realnych zagrożeń, jak i lęków urojonych w psychice pacjenta, które tak naprawdę nie stanowią zagrożenia w życiu. Najczęściej pierwszy atak paniki pojawia się w wyjątkowo stresującym dla danej osoby okresie życia. Stres ten może być wywołany nagłym wydarzeniem (np. istotne zmiany w życiu, utrata bliskiej osoby, strata finansowa, okresy przepracowania) lub kumulacją kilku współistniejących negatywnych wydarzeń.

Ataki paniki mogą pojawiać się też bez rzeczywistej przyczyny u pacjentów zmagających się z nerwicą, depresją, chorobą afektywną dwubiegunową, zaburzeniami odżywiania i innymi chorobami o podłożu psychicznym. Wówczas szczególnie wymagają profesjonalnego leczenia - nie ma szans, że zapanujemy nad nimi samodzielnie. Co więcej, będą mieć tendencję do pogłębiania się i wywoływania licznych, poważnych konsekwencji.

Jak radzić sobie z atakiem paniki? Skuteczne techniki

Jeśli wiemy już, jak rozpoznać ataki paniki, co to dokładnie jest i z czego mogą one wynikać, pozostaje jedynie dowiedzieć się, jak sobie z nimi radzić. Do skutecznych technik praktykowanych w momencie wystąpienia ataków paniki zaliczyć można m.in. następujące:

• powolne, głębokie oddychanie torem dolnożebrowym;
• spokojny, intensywny masaż skroni lub okolicy podpotylicznej;
• oddychanie do papierowej torebki;
• przyjęcie bezpiecznej pozycji, w której ryzyko omdlenia spada do minimum;
• ziołolecznictwo - zwłaszcza szałwia, męczennica, lawenda, kozłek, dziurawiec;
• aromaterapia z wyżej wymienionych ziół lub olejów eterycznych: sosnowego, kadzidłowego, cytrusowego, różanego, z neroli;
• afirmacje i rozwijanie zdolności manifestacji.

Większość ataków paniki trwa 5–20 minut. Atak może się zacząć bardzo szybko, dlatego nierzadko nie ma czasu odpowiednio zareagować. Pozostaje jedynie skorzystać z powyższych objawowych sposobów. Objawy ataku paniki będą zazwyczaj najsilniejsze w ciągu pierwszych 10 minut.

Kiedy szukać wsparcia specjalisty?

Wsparcie specjalisty będzie nieocenione w każdym przypadku nawracających ataków paniki - gdy pojawiają się one często, występują nagle w ważnych dla nas momentach życia, utrudniają codzienne funkcjonowanie. Także wtedy, gdy towarzyszą im realne objawy somatyczne, takie jak wymioty, silne drżenia kończyn, omdlenia. Mogą być bowiem wówczas niebezpieczne dla samego pacjenta i jego otoczenia, np. gdy do ich wystąpienia dojdzie podczas jazdy autem. Wsparcie specjalisty przyda się jednak każdorazowo przy braku kontroli nad emocjami i braku umiejętności efektywnego radzenia sobie ze stresem oraz lękami. Bez względu na pochodzenie problemu.

Atak paniki a życie codzienne - jak go kontrolować?

Jeśli czujemy, że zbliżają się charakterystyczne objawy, ataki paniki można odroczyć w czasie lub nawet zlikwidować za pomocą odpowiedniego postępowania. Niektórzy doświadczają jednego ataku paniki przez całe życie, który już nigdy się nie powtórzy. Może jednak zdarzyć się tak, że będą pojawiać się regularnie, np. w odpowiedzi na określone sytuacje. W drugim przypadku najlepiej poświęcić trochę czasu na identyfikację czynników wywołujących napad paniki, a następnie unikanie ich w miarę możliwości.

Jeśli nie jest możliwe, aby ominąć dany czynnik ryzyka, a więc sam atak paniki, co robić dalej? Oto rekomendowane postępowanie:

• znalezienie spokojnego, odizolowanego miejsca, najlepiej z dostępem do świeżego powietrza lub na łonie natury;
  przyjęcie pozycji siedzącej lub leżącej;
• zamknięcie oczu i skupienie się na głębokim, świadomym oddychaniu (ćwiczenia oddechowe mogą okazać się zbawienne dla pacjentów z systematycznymi atakami paniki);
• poproszenie o wsparcie bliskiej, zaufanej osoby, jeśli znajduje się w pobliżu - w razie znacznego nasilenia objawów i przy braku ich ustępowania może wezwać pogotowie.

Samodzielnie można spróbować liczenia od 10 do 0 (od tyłu), aby skupić myśli na czymś innym. Sprawdzi się też wypicie szklanki wody, medytacja lub wypicie naparu z ziół uspokajających. Taki napar można mieć przy sobie w termosie lub w szklanej butelce w formie mrożonej herbaty, jeśli wiemy, że danego dnia może pojawić się atak paniki.

Zdecydowanie najkorzystniejszym rozwiązaniem przy częstych atakach paniki jest jednak współpraca z doświadczonym psychoterapeutą lub psychiatrą. We współpracy z takim specjalistą trafnie zidentyfikujemy przyczyny ataków paniki oraz znajdziemy skuteczne sposoby radzenia sobie z nimi. Nie tylko objawowo, ale i przyczynowo, co nierzadko pozwoli pozbyć się ich już do końca życia.