Choroby wątroby — jakie są? Czym się objawiają?

Choroby wątroby stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia, ponieważ narząd ten ma wielokierunkowe działanie (degraduje hormony i leki, detoksykuje, magazynuje krew, wytwarza żółć, uczestniczy w metabolizmie). Wszelkie upośledzenia jego czynności będą rzutować na cały organizm, wywołując rozmaite dolegliwości. Diagnostyką i leczeniem chorób wątroby zajmuje się hepatolog.

Najczęstsze choroby wątroby i ich objawy

Jakie są choroby wątroby i które spośród nich diagnozowane są w dzisiejszych czasach najczęściej? Warto znać nie tylko poszczególne choroby wątroby — objawy charakterystyczne dla nich są równie istotne, ponieważ wywołują u pacjenta zaniepokojenie i skłaniają do wczesnej wizyty u lekarza, co znacznie zwiększa rokowania. W medycynie zagrożenie stanowią wszelkie choroby wątroby — rodzaje diagnozowane najczęściej są następujące:

• ostre wirusowe zapalenie wątroby;
• przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu B i C;
• autoimmunologiczne zapalenie wątroby;
• polekowe uszkodzenie wątroby;
• pierwotne zapalenie dróg żółciowych;
• marskość wątroby;
• niewydolność wątroby ostra i przewlekła;
• zakrzepica żyły wrotnej;
• zespół Budda i Chiariego;
• guzy wątroby;
• nowotwór wątroby;
• alkoholowa choroba wątroby;
• stłuszczeniowa niealkoholowa choroba wątroby.

Odrębną grupę stanowią genetyczne choroby wątroby, do których można zaliczyć m.in.:

• chorobę Wilsona;
• zespół Dubina-Johnsona;
• zespół Gilberta.

Przy chorobach wątroby obserwuje się objawy ogólnoustrojowe i pochodzące z różnych układów, co wiąże się z wielokierunkowym działaniem tego narządu. W większości przypadków pojawiają się: 

• złe samopoczucie, zmęczenie, senność;
• zaburzenia koncentracji;
• bóle stawów i mięśni;
• biegunka;
• nudności i wymioty;
• ból w prawym podżebrzu;
• powiększenie wątroby i śledziony, które może być odczuwane podczas dotykania prawej strony brzucha;
• utrata łaknienia, nagłe zmiany wagi.

Wraz z rozwojem chorób wątroby pojawia się żółtaczka, czyli dolegliwość przebiegająca z zażółceniem skóry i białkówki oka. Nierzadkie są również zaburzenia krzepnięcia krwi i tendencja do siniaczenia się. Pacjenci zmagają się z częstymi krwawieniami z nosa lub z dziąseł podczas mycia zębów, zaś kobiety przechodzą znacznie obfitszą miesiączkę. Należy zaznaczyć, że nieleczone choroby miąższu wątroby stanowią zagrożenie życia. Mogą prowadzić do rozwoju marskości wątroby — jeśli jest ona nieleczona, prowadzi do śmierci w ciągu kilku tygodni lub miesięcy.

Choroby wątroby — przyczyny

Najczęstszymi przyczynami chorób wątroby są zdecydowanie infekcje wirusowe wywołane WZW B lub WZW C. Do zakażenia może dojść drogą kropelkową (przez ślinę), płciową (podczas stosunków seksualnych), przez użycie zakażonych przyborów jednorazowych (np. igieł). Wirus może także przenosić się z matki na dziecko podczas porodu. Znacznymi czynnikami ryzyka są nawyki i czynności związane ze współczesnym trybem życia, dlatego większość chorób wątroby określa się mianem chorób cywilizacyjnych. Takimi czynnikami ryzyka są:

• picie alkoholu;
• palenie papierosów;
• nadmierne zażywanie leków lub przyjmowanie niektórych leków w sposób długoterminowy;
• narażenie organizmu na pestycydy lub metale ciężkie;
• złe nawyki żywieniowe, zwłaszcza tłusta i ciężkostrawna dieta przy znacznych objętościach posiłków.

Autoimmunologiczne choroby wątroby mają nieco inną patofizjologię. Do ich rozwoju dochodzi wskutek błędnej pracy układu odpornościowego — w związku ze wciąż nieznanymi przyczynami, rozpoznaje on własne tkanki (w tym przypadku wątroby) jako obce i je atakuje, prowadząc do stopniowego wyniszczenia. Z kolei genetyczne choroby wątroby wywołują mutacje w określonych genach, jednak ich przyczyny również nie są znane. Udowodniono, że zdrowy tryb życia i dbanie o siebie w dużej mierze ograniczają ryzyko wystąpienia większości chorób wątroby oraz łagodzą przebieg tych już rozwiniętych. 

Diagnostyka chorób wątroby

Podejrzenie chorób wątroby jest wstępem do szczegółowej analizy laboratoryjnej. Na podstawie próbki krwi ocenia się:

• próbę wątrobową — ALT, AST, ALP, bilirubina, GGTP;
• albuminę;
• HBs przeciwciała;
• morfologię;
• HCV przeciwciała.

Jednocześnie należy wykonać USG wątroby, które jest szybkie, nieinwazyjne i bezpieczne dla każdego pacjenta. Praktycznie nie ma przeciwwskazań do tego badania, co jest jego ogromną zaletą. Za pomocą obrazowania USG lub MRI można rozszerzyć diagnostykę o elastografię wątroby — mierzy ona stopień włóknienia wątroby poprzez analizę właściwości elastycznych tkanek jej miąższu. 

W diagnostyce ważne jest nie tylko stwierdzenie chorej wątroby, ale również ustalenie przyczyn tego stanu. Pozwala to na wdrożenie skutecznych metod przyczynowych, a jeśli nie jest to możliwe — metod objawowych, które spowolnią postęp choroby. W skrajnych przypadkach szczegółowa diagnostyka może stanowić wskazanie do przeszczepu wątroby (najczęściej przy jej marskości).

Jeśli zdiagnozowane zostaną choroby wątroby, jaki lekarz (poza hepatologiem) jeszcze może okazać się być cennym wsparciem? Zespół interdyscyplinarny tworzyć mogą różni specjaliści w zależności od tego, jakie są konsekwencje trwającej choroby wątroby. Przykładowo przy nowotworze pacjent musi być objęty również opieką onkologa, natomiast przy zakrzepicy żyły wrotnej duże znaczenie mają konsultacje z angiologiem.