Dotyk a rozwój emocjonalny dziecka

Czy dotyk noworodka jest ważny?

Trudno przecenić rolę dotyku w rozwoju dziecka i kształtowaniu więzi emocjonalnej z rodzicami. Zmysły dziecka rozwijają się już w okresie płodowym i od momentu narodzin maluch poznaje świat wszystkimi zmysłami. Wśród nich dotyk jest dla niego wyjątkowo ważny, bo oznacza bliskość i bezpieczeństwo. Dowiedz się więcej o znaczeniu dotyku w rozwoju emocjonalnym dziecka.

Skóra to bariera oddzielająca organizm od świata zewnętrznego, a za pomocą zmysłu dotyku dziecko kontaktuje się z otoczeniem, poznaje jego ważne aspekty i dostarcza mózgowi wielu cennych informacji.

Co rozumiemy przez dotyk?

Zmysł dotyku ma podwójną funkcję, z jednej strony niemowlę dotykając poznaje świat i kontaktuje się z nim, z drugiej, kiedy jest dotykane, doświadcza na sobie oddziaływanie świata. Mówiąc o dotyku należy wspomnieć również o szerokim znaczeniu tego terminu czyli tzw. „czuciu”. Zawiera się w nim wrażliwość na temperaturę otoczenia, ból, dyskomfort a nawet poczucie położenia względem przestrzeni, w jakiej dziecko się znajduje (np. góra-dół). W pierwszym okresie życia to właśnie wrażenia dotykowe stanowią podstawę wiedzy dziecka o otaczającym go świecie.

Znaczenie dotyku

Zmysł dotyku od samego początku ma duży wpływ na rozwój emocjonalny dziecka. Dzięki niemu czerpie ono ważne informacje ze świata zewnętrznego: czy jest ciepło czy zimno, mokro czy sucho, twardo czy miękko. To właśnie poprzez dotyk rozpoczyna się kształtowanie poczucia bezpieczeństwa i bliskości. Wiele badań potwierdza, że dzieci, które miały ograniczoną bliskość i mniej dotyku na pierwszych etapach życia, mają gorsze parametry rozwojowe i poznawcze. Ten fakt nie powinien dziwić – dziecko jest dotykane przez swoich rodziców nieustannie: czuje ich dłonie, ramiona, włosy, bicie serca, jest noszone, przekazywane z rąk do rąk, wkładane do wanienki z wodą, kąpane, ubierane.

Na oddziale położniczym Szpitala Salve wiemy, jak ważny jest dotyk od pierwszych chwil życia. Tuż po urodzeniu dziecko kładzione jest na brzuchu mamy (tzw. kontakt „skóra do skóry”). Mama i osoba towarzysząca podczas porodu mogą przytulić i przywitać nowego członka rodziny. Następnie opiekę nad noworodkiem przejmuje lekarz pediatra neonatolog, któremu zwykle towarzyszy ojciec dziecka lub inna bliska osoba obecna podczas porodu.

Jak dotykać dziecko, aby czuło się kochane i akceptowane?

Uważa się, że nie każdy dotyk pełni taką samą funkcję w budowaniu więzi i rozwijaniu potencjału dziecka. Z zasady dotyk nie powinien być jest pospieszny, nerwowy, przypadkowy i wymuszony sytuacją. Dotyk „zadaniowy”, wykonywany mechanicznie jedynie w celu wykonania jakiejś funkcji (badanie, szczepienie, zmiana pieluszki) powinien być uzupełniony o dotyk, który jest czuły i wyraża miłość, troskę i cierpliwość. Warto wykorzystywać dobre działanie dotyku przy każdej nadążającej się okazji. Właściwie w każde zadanie związane z pielęgnacją, czy opieką nad dzieckiem można wpleść czułość i bliskość. I tak np. kąpiel, czy przewijanie maluszka może stać się pretekstem do delikatnego głaskania dziecka, czy masażu rączek i stópek. Delikatny dotyk i głaskanie poprawia działanie właściwie wszystkich systemów decydujących o prawidłowym funkcjonowaniu organizmu (oddychanie, krążenie, trawienie). Warto docenić moc najprostszych, nieskalanych techniką i gadżetami form opieki, pielęgnacji oraz pieszczot. Dzieci uwielbiają proste zabawy związane z dotykiem, delikatne łaskotki, dmuchanie na brzuszek, opukiwanie puszkami palców czy wyliczanki typu „idzie rak…”. Najprostsze zabiegi pielęgnacyjne, w które wpleciemy czułość mogą stać się zarówno dla dziecka, jak i dla nas, czynnościami przynoszącymi mnóstwo radości i spokoju.