Hashimoto - przyczyny, objawy, leczenie

Choroba Hashimoto to inaczej przewlekłe limfocytarne zapalenie tarczycy. Stanowi najczęściej występujący typ zapalenia gruczołu tarczowego, a jego objawy znacznie pogarszają jakość codziennego życia oraz mogą doprowadzić do trwałych, nieodwracalnych powikłań. Choroba Hashimoto ma charakter przewlekły - nie da się jej wyleczyć, jednak można ją ustabilizować i kontrolować. Diagnostyką i leczeniem zajmuje się lekarz endokrynolog.

Choroba Hashimoto - przyczyny

Główną rolą układu odpornościowego człowieka jest rozróżnianie antygenów własnych od obcych. Krytycznym momentem w patogenezie choroby Hashimoto jest produkcja autoreaktywnych komórek skierowanych przeciwko tarczycy, która może być konsekwencją utraty immunologicznej tolerancji na własne tkanki. Oznacza to, że komórki układu odpornościowego rozpoznają własne tkanki tarczycy jako obce i atakują je, prowadząc do ich zniszczenia. Przyczyny takiego stanu wciąż nie zostały jednak poznane. W przebiegu choroby Hashimoto dochodzi do zaburzenia produkcji hormonów tarczycy, co w efekcie konsekwentnie prowadzi do rozwoju niedoczynności tarczycy. 

Choć przyczyny choroby Hashimoto nie zostały poznane, uważa się, że na jej wystąpienie wpływa interakcja czynników genetycznych i środowiskowych. Do grona środowiskowych czynników ryzyka zalicza się m.in.:

• nadmiar jodu w diecie;
• niedobór selenu w diecie;
• infekcje;
• przyjmowanie niektórych leków, np. amiodaronu;
• narażenie na sole litu;
• choroby tarczycy lub choroby autoimmunologiczne w rodzinie.

Choroba Hashimoto znacznie częściej rozwija się u kobiet niż u mężczyzn, zazwyczaj w wieku średnim. U dzieci zdarza się bardzo rzadko.

Choroba Hashimoto - objawy

Obraz kliniczny i rozwój choroby Hashimoto można podzielić na 4 etapy:

1. dyskretne cechy aktywacji immunologicznej bez jakichkolwiek objawów klinicznych. Wyniki badań laboratoryjnych wciąż są prawidłowe;
2. podwyższone stężenie autoprzeciwciał tarczycowych ze stopniową, lekką destrukcją miąższu tarczycy. U wielu pacjentów wciąż nie ma wyraźnie zaznaczonych objawów;
3. podwyższenie stężenia TSH w surowicy krwi przy prawidłowym zakresie FT3 i FT4. Pojawiają się charakterystyczne objawy choroby Hashimoto;
4. jawna pierwotna niedoczynność tarczycy przy obniżeniu przynajmniej jednego hormonu tarczycy.

Objawy charakterystyczne dla choroby Hashimoto (wyraźnie zaznaczone zwłaszcza od 3 etapu) to:

• zaburzenia pamięci i koncentracji;
• ciągłe uczucie zimna;
• zaparcia, zaburzenia trawienia;
• nadmierna suchość skóry;
• zaburzenia miesiączkowania i niepłodność;
• nadmierne wypadanie włosów;
• bóle stawów;
• sztywność mięśni;
• senność;
• przewlekłe zmęczenie;
• wzrost masy ciała.

Wykazano, że przy chorobie Hashimoto znacznie wzrasta ryzyko zaburzeń nastroju, w tym również depresji. 

Czym grozi choroba Hashimoto?

Choroba Hashimoto może prowadzić do poważnych stanów patologicznych. W przypadku kobiet obserwuje się niepłodność - poczęcie potomstwa staje się znacznie utrudnione, a ryzyko ewentualnych wad płodu nieco wzrasta, choć mimo tego choroba Hashimoto nie wyklucza zajścia w ciążę i urodzenia zdrowego dziecka. Największe ryzyko u ciężarnych dotyczy niedorozwoju ośrodkowego układu nerwowego u płodu. Chora kobieta powinna znajdować się pod opieką lekarza i dbać o kontrolę swojej choroby.

Przy chorobie Hashimoto obserwuje się ponadto znaczny wzrost ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, w tym hiperlipidemii. Nieleczona wyraźnie pogarsza jakość życia codziennego i ogranicza aktywność, głównie ze względu na przewlekłe zmęczenie i poczucie braku sił. 

Choroba Hashimoto - diagnostyka

Podstawowy zestaw badań przy podejrzeniu choroby Hashimoto obejmuje:

• TSH - prawidłowy wynik powinien zawierać się w przedziale 0,27-4,2 mj/l;
• przeciwciała anty-TPO;
• FT3 i FT4;
• USG tarczycy.

W badaniu USG u osoby chorej na Hashimoto echogeniczność tarczycy jest nieprawidłowa. Obserwuje się w niej nacieki zapalne, zwłóknienia czy guzki, zaś u niektórych pacjentów tarczyca może być już wyraźnie zmniejszona. Niekiedy wykonuje się jej biopsję.

Choroba Hashimoto - leczenie

Leczenie choroby Hashimoto obejmuje farmakoterapię i dietoterapię. Pacjent przyjmuje leki hormonalne w postaci L-tyroksyny, zazwyczaj z samego rana na czczo około 30 minut przed śniadaniem. Dąży się do uzyskania stężenia optymalnego hormonu w surowicy krwi. Dietoterapia w połączeniu ze zdrowym, zbilansowanym trybem życia również ma ogromne znaczenie. Warto rzucić palenie papierosów, znormalizować masę ciała, unikać stresu i zadbać o systematyczną aktywność fizyczną, co w dużym stopniu przyczynia się do poprawy samopoczucia i ogólnego zdrowia.

Choroba Hashimoto - czego nie jeść?

Przy chorobie Hashimoto przeciwwskazane są:

• produkty wysokoprzetworzone;
• produkty zawierające w składzie tłuszcze nasycone i tłuszcze trans;
• fast-foody;
• słodycze;
• alkohol.

Warto również ograniczyć spożycie produktów z wysokim indeksem glikemicznym i białego pieczywa. Posiłki powinny być spożywane w regularnych odstępach czasu, przy czym ostatni posiłek powinien zostać spożyty najpóźniej 2 godziny przed snem. Rodzaj diety jest równie istotny co nawyki związane ze spożywaniem posiłków. 

Dowiedz się więcej z naszego artykułu: Jak obniżyć indeks glikemiczny posiłku?

Choroba Hashimoto - co jeść?

Przy chorobie Hashimoto świetnie sprawdza się dieta bogata w świeże owoce i warzywa, ryby morskie, oleje roślinne będące źródłem NNKT oraz błonnik pokarmowy. Ponadto zwraca się szczególną uwagę na właściwe zaopatrzenie organizmu w takie składniki pokarmowe, jak: jod, selen, żelazo, cynk, witamina D, witamina B12 oraz antyoksydanty. Przy niedoborach należy rozpocząć ich suplementację, przy czym przyjmowanie witaminy D3 jest rekomendowane niemal każdemu człowiekowi przez całe życie.

W razie jakichkolwiek niepewności najrozsądniejszym pomysłem jest skorzystanie z pomocy dietetyka klinicznego. Dopasuje on codzienny jadłospis w taki sposób, aby dostarczał wszystkich niezbędnych składników odżywczych i jednocześnie wykluczał podaż tych, które niekorzystnie wpływają na przebieg choroby Hashimoto. Pacjent powinien pamiętać o systematycznym monitorowaniu czynności tarczycy — ważne są kontrolne wizyty u endokrynologa zgodnie z jego zaleceniami.