pon-pt 7:00 - 20:30
sob 7:00 - 18:00
niedz 9:00 - 15:00
06 sierpnia 2024
Półpasiec jest wirusową chorobą zakaźną raczej o ostrym przebiegu, objawiającą się zmianami skórnymi i dolegliwościami bólowymi. Zazwyczaj rozwija się u osób dorosłych, u dzieci spotkać ją można znacznie rzadziej. Diagnostyką i leczeniem choroby zajmuje się lekarz internista.
Półpasiec — przyczyny
Półpasiec to choroba zakaźna wywołana przez wirus Varicella-Zoster (VZV), będąca konsekwencją uczynnienia utajonego zakażenia. Rozwija się u pacjentów, którzy dawniej przeszli ospę wietrzną (także w wieku dziecięcym). Po przebytej i wyleczonej infekcji wirus w formie latentnej pozostaje w zwojach międzykręgowych, zwojach nerwów czaszkowych lub nerwach obwodowych. Nie jest więc całkowicie likwidowany wraz z ustąpieniem objawów ospy. Można zatem powiedzieć, że na półpasiec narażona jest każda osoba, która kiedykolwiek przeszła ospę wietrzną.
Czynnikami inicjującymi reaktywację wirusa i przyczyniającymi się do rozwoju półpaśca są przede wszystkim:
- wiek powyżej 65. roku życia;
- choroba nowotworowa;
- przebyte lub trwające leczenie immunosupresyjne, w tym stosowanie antymetabolitów, hormonów steroidowych;
- radioterapia;
- splenektomia;
- przeszczepy i rozległe operacje.
Wszelkie czynniki związane z wyraźnym obniżeniem odporności organizmu stanowią zagrożenie w kontekście rozwoju półpaśca. Szacuje się, że po ukończeniu 85. roku życia, ryzyko wystąpienia półpaśca wynosi aż 50%. Większość ludzi choruje na półpaśca tylko raz, może jednak zdarzyć się ponowne lub nawet wielokrotne zachorowanie (ryzyko to wynosi jednak zaledwie 5%).
Objawy półpaśca
Rozwój półpaśca zwiastują miejscowe objawy zlokalizowane w obrębie danego dermatomu, takie jak drętwienie, świąd, mrowienie i ból o charakterze piekącym, kłującym, pulsującym, zazwyczaj nasilający się podczas dotyku. Po około 3 dniach pojawia się polimorficzna wysypka oraz objawy trwającej infekcji: gorączka, ból głowy, nadwrażliwość na światło, nudności. Wysypka ma dość charakterystyczny przebieg, gdyż obejmuje zwykle 1 lub 2 dermatomy na tułowiu, rzadko przekraczając linię pośrodkową ciała. Ustępuje samoistnie z pozostawieniem wykwitów pęcherzykowych, które pozostawiają po sobie strupy, przebarwienia czy blizny. Nowe zmiany skórne pojawiają się co 3-5 dni przez okres nawet do 4 tygodni. Nerwoból oraz świąd mogą towarzyszyć każdemu etapowi choroby, a u wielu pacjentów utrzymują się jeszcze długo po ustąpieniu pozostałych dolegliwości.
Pozostając w temacie objawów, warto zaznaczyć, że w medycynie wyróżnia się 3 rodzaje półpaśca, a są to:
- półpasiec oczny — 25% wszystkich przypadków. Objawy umiejscawiają się w obszarze unerwianym przez gałąź oczną nerwu trójdzielnego. Pojawia się więc wysypka wokół oczodołów, rozsiewająca się na czoło i powieki. Możliwe powikłania: przewlekłe zapalenie oka, zaburzenia wzroku łącznie z utratą widzenia oraz ból o charakterze przetrwałym;
- półpasiec uszny — wysypka lokalizuje się na małżowinie usznej, okolicy zamałżowinowej, przewodzie słuchowym zewnętrznym oraz na błonie bębenkowej. Pojawia się silny ból ucha, szumy uszne, zawroty głowy, nudności, oczopląs;
- półpasiec rozsiany — to stan, w którym wysypka zajmuje więcej niż 2 dermatomy. Jest więc trudny do odróżnienia od klasycznej ospy wietrznej, a dolegliwości mogą lokalizować się w dowolnym miejscu na ciele.
Najczęściej obserwowanym powikłaniem półpaśca jest tak zwany nerwoból postherpetyczny, manifestujący się przewlekłym bólem neuropatycznym. Znacznie pogarsza jakość życia pacjentów i obniża ich codzienny komfort. Mówi się, że choroba sama w sobie nie jest groźna — groźne są jej powikłania.
Półpasiec u kobiet ciężarnych
Półpasiec jest chorobą szczególnie niebezpieczną w przypadku ciężarnych kobiet, ponieważ może doprowadzić nawet do uszkodzenia płodu czy wystąpienia zapalenia płuc o ciężkim przebiegu. Jeśli choroba rozwinie się na etapie karmienia piersią, a wykwity skórne nie umiejscawiają się w obrębie brodawek sutkowych, nie trzeba rezygnować z karmienia piersią. Ewentualne szczepienie ochronne przeciwko ospie wietrznej i półpaścowi jest możliwe przynajmniej na 3 miesiące przed planowaną ciążą.
Półpasiec — diagnostyka
Rozpoznanie półpaśca odbywa się w większości przypadków wyłącznie na podstawie obrazu klinicznego i wywiadu zdrowotnego, choć zachęca się lekarzy do uzupełniającego wykonania badań laboratoryjnych. Podstawą jest oznaczenie z krwi pacjenta stężenia specyficznych przeciwciał IgM skierowanych przeciwko wirusowi ospy wietrznej i półpaśca.
Półpasiec — leczenie
Złotym standardem w leczeniu półpaśca jest prowadzenie farmakoterapii przeciwwirusowej, choć nie ma ona zastosowania u każdego pacjenta. Najważniejsze wskazania do przyjmowania leków to:
- wiek powyżej 50. roku życia;
- lokalizacja zmian poza tułowiem, np. w obrębie błon śluzowych, głowy czy kończyn;
- obniżenie odporności, np. wskutek choroby przewlekłej, innego leczenia, przebytych operacji.
Wystąpienie choć jednego wskazania powinno skutkować pilnym rozpoczęciem farmakoterapii, najlepiej jeszcze w ciągu 48 godzin od wystąpienia wysypki skórnej. Lekiem wyboru jest acyklowir. Znacznie trudniejsze staje się natomiast leczenie bólu, co może odbywać się również drogą farmakoterapii bądź metod alternatywnych zaleconych przez lekarza. Warto pamiętać, że najważniejszą metodą profilaktyki są szczepienia ochronne przeciwko ospie wietrznej oraz półpaścowi.