Kontuzje podczas uprawiania sportów zimowych

Spis treści:

Jak uniknąć zimowych kontuzji?

Wybierając zimowe aktywności, bez względu na ich rodzaj, warto przede wszystkim ocenić własne możliwości. Nie każda atrakcja będzie adekwatna dla każdego - najlepiej wybierać te dostosowane do posiadanych umiejętności, ewentualnie kształtować je pod okiem instruktora. Pozwoli to zdobyć od razu dobre nawyki i technikę, co pomoże uchronić się przed kontuzją. Przykładowo, jeśli dana osoba decyduje się na jazdę na nartach, powinna wybierać raczej szlaki dla początkujących, zdecydować się na lekcję instruktażową oraz wypożyczyć odpowiedni model nart. Błędem byłoby bez żadnego przeszkolenia zjeżdżanie na bardzo stromych stokach z przeszkodami.

Kolejną ważną kwestią jest przyjęcie, że inni nie znają zasad panujących w danym środowisku i nie mają umiejętności pozwalających na daną aktywność na wysokim poziomie. Reguła ograniczonego zaufania pomoże przewidzieć zachowania innych i znacznie zmniejszyć ryzyko kontuzji.

Najczęstsze zimowe kontuzje

Do grona najczęściej diagnozowanych zimowych kontuzji zalicza się wszelkiego rodzaju uszkodzenia kości, stawów i mięśni. Są to głównie skręcenia, zwichnięcia, złamania oraz naderwania ścięgien i mięśni. Częstość występowania poszczególnych urazów zależy od rodzaju danej aktywności. Prezentuje się to następująco:

• jazda na nartach - zazwyczaj w wyniku upadków dochodzi do zerwania więzadła krzyżowego przedniego (ACL), co zawsze wymaga postępowania operacyjnego. W innym razie noga pozostanie niestabilna, co zwiększa ryzyko dalszych kontuzji oraz sprawia, że chrząstka stawowa szybciej się ściera, a łąkotki mogą zostać następczo uszkodzone;
• saneczkarstwo - przy upadku z sanek ryzyko złamań i zwichnięć jest stosunkowo niewielkie, ponieważ odległość między ziemią a siedziskiem jest niewielka. Jednakże częste są klasyczne stłuczenia lub naderwania i naciągnięcia mięśni;
• łyżwiarstwo - jeśli chodzi o jazdę na łyżwach, zwykle obserwuje się skręcenia stawu skokowego oraz złamania i stłuczenia nadgarstków, w tym urządzenie TFCC i kości łódeczkowatej. Ze względu na kontakt z twardym podłożem (lodem) pojawia się też ryzyko innych złamań;
• snowboard - kontuzje na desce najczęściej odnoszą się do złamań i uszkodzeń nadgarstków, co stanowi nawet 25% wszystkich urazów podczas tej aktywności.

Pomimo tego, że każdy sport ma swoje najczęstsze kontuzje, typowe dla ułożenia ciała, zastosowanego sprzętu, rodzaju wykonywanych ruchów, równie dobrze u danej osoby może pojawić się zupełnie inny uraz, niecharakterystyczny dla uprawianego sportu. Warto więc przede wszystkim zadbać o własne bezpieczeństwo i odpowiednie przygotowanie motoryczne do wybranych aktywności.

Leczenie zimowych kontuzji

Diagnostyką i leczeniem wszelkiego rodzaju kontuzji narządu ruchu zajmuje się lekarz ortopeda. Powinien on zlecić szczegółowe badania obrazowe, nawet jeśli doszło tylko do lekkiego skręcenia stawu skokowego, co zwykle jest bagatelizowane. Może się bowiem zdarzyć, że w trakcie upadku pojawiło się uszkodzenie dodatkowe, które początkowo nie da żadnych większych niepokojących objawów, jednak wraz z upływem czasu może dawać wiele poważnych konsekwencji. Przykładem jest choćby uszkodzenie bloczka kości skokowej (OCD) przy skręceniu stawu skokowego. Dlatego podstawą diagnostyki jest RTG i/lub rezonans magnetyczny.

Leczenie opiera się albo na odpowiednio prowadzonej fizjoterapii, albo na leczeniu chirurgicznym. Przykładowo przy naciągnięciach i naderwaniach struktur miękkich, jak również w wielu rodzajach skręceń, zupełnie wystarczy postępowanie zachowawcze. Jednak zerwanie więzadeł czy uszkodzenie łąkotek z reguły wymaga zaopatrzenia chirurgicznego, a dopiero później rehabilitacji usprawniającej. Warto skonsultować się ze specjalistą, jakie postępowanie będzie optymalne i najbardziej adekwatne dla danej kontuzji zimowej.

Warto podkreślić, że najpoważniejsze kontuzje mogą dotyczyć kręgosłupa, dlatego bezwzględnie nie należy ich bagatelizować. Zwłaszcza jeśli po wypadku sportowym pojawią się objawy takie jak drętwienie rąk, drętwienie nóg, brak siły mięśniowej, promieniujący ból, zaburzenia czynności zwieraczy. Wówczas badanie rezonansem magnetycznym jest wręcz obowiązkowe, podobnie jak odpowiednio prowadzona rehabilitacja.

Pierwsza pomoc przy zimowych kontuzjach

Jeśli dojdzie do kontuzji podczas uprawiania aktywności zimowych, należy jak najszybciej zareagować. Poszkodowaną kończynę układa się w elewacji, czyli powyżej poziomu, tak, by limfa gromadząca się wokół urazu mogła spłynąć w kierunku najbliższych węzłów chłonnych i tym samym ulec zdrenowaniu. Dodatkowo zaleca się zastosowanie zimnego kompresu. Jeśli doszło do urazu w obrębie stawu kolanowego, nie zaleca się układania go w zgięciu, choć będzie to dla poszkodowanego wygodne. Jest bowiem ryzyko, że w stawie ułożonym w zgięciu zgromadzi się tak duży obrzęk, że uniemożliwi on wyprost stawu, a więc chodzenie.

Przy złamaniach z przemieszczeniem i zwichnięciach odradza się samodzielne nastawianie odłamów lub nastawianie nieprawidłowości, a także proszenie o to innych. W innym razie pojawia się spore ryzyko uszkodzenia innych, okolicznych struktur. Wizyta u lekarza (lub na SOR, w zależności od powagi kontuzji) powinna odbyć się jak najszybciej.