Kwas foliowy

Co to jest kwas foliowy?

Witamina B9, witamina B11, witamina M, folacyna, folian i kwas pteroiloglutaminowy to inne nazwy kwasu foliowego, czyli organicznego związku chemicznego, którego znaczenie dla naszego zdrowia trudno przecenić. Został odkryty w 1941 roku w drożdżach, a kilka lat później wyizolowany z liści szpinaku. Choć kwas foliowy jest nam niezbędny, to nasz organizm nie potrafi go samodzielnie wytworzyć*, dlatego musi być on dostarczany wraz z pożywieniem.

Kwas foliowy, czyli witamina B9, jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu od najmłodszych lat do późnej starości. Niestety jego niedobory są dość powszechne, a szczególnie niebezpieczne dla kobiet w ciąży. Przeczytaj, gdzie występuje kwas foliowy, jaka jest jego rola w organizmie i jak rozpoznać jego niedobór!

Rola kwasu foliowego w czasie ciąży

Kwas foliowy odgrywa szczególnie ważną rolę u kobiet w okresie rozrodczym i jego największe zapotrzebowanie występuje w początkowym okresie ciąży. Niedobór tej substancji w okresie poprzedzającym ciążę i w pierwszych jej tygodniach może mieć poważne konsekwencje skutkujące wieloma wadami rozwojowymi. Najpoważniejsze dotyczą cewy nerwowej płodu i mogą to być:

• bezmózgowie,
• przepukliny układu nerwowego,
• rozszczep kręgosłupa.

Wymienione powyżej wady nie dają dużych szans na przeżycie dziecka lub wiążą się z poważnym jego kalectwem. Niestety rozwijają się one w ciągu pierwszego miesiąca ciąży, czyli w momencie, kiedy wiele kobiet nie wie jeszcze, że doszło do zapłodnienia. Niedobory folianów mogą prowadzić również do zwiększonego ryzyka innych powikłań ciąży m.in.: poronień nawracających, zahamowań wzrastania wewnątrzmacicznego płodu czy stanu przedrzucawkowego.

UWAGA:
Suplementacja kwasu foliowego powinna rozpocząć się na co najmniej 3 miesiące przed planowanym zajściem w ciążę. Zwykle zalecana dzienna dawka kwasu foliowego w okresie ciąży to 500-600 µg. Skonsultuj się ze swoim lekarzem w celu ustalenia indywidulanej dawki i szczegółów suplementacji!

Skutki niedoboru kwasu foliowego

Uważa się, że w naszej populacji niedobory kwasu foliowego są zjawiskiem dość powszechnym. Niestety niedostateczne ilości tego związku w naszym organizmie mogą wywoływać poważne konsekwencje:

• niedokrwistość (anemię),
• wzrost ryzyka miażdżycy,
• wzrost ryzyka otępienia,
• wzrost ryzyka depresji,
• wzrost ryzyka niektórych nowotworów,
• poważne powikłania ciąży.

W jakich produktach występuje kwas foliowy?

Kwas foliowy jest substancją, którą należy dostarczać do organizmu w diecie lub poprzez suplementację. Samodzielnie nie potrafimy wytwarzać dostatecznej jej ilości *. Jakie produkty są zatem bogate w ten związek? Odpowiedź na to pytanie ukryta jest częściowo w samej nazwie, która pochodzi od łacińskiego słowa folium, czyli liść. Produktami bogatymi w kwas foliowy są przede wszystkim zielone warzywa liściaste, takie jak: jarmuż, sałata, szpinak, kapusta, brokuły, rukola czy roszponka. Kwas foliowy znajdziemy również w produktach pełnoziarnistych (razowy chleb, makarony, grube kasze), nasionach strączkowych, wątróbce, jajach i orzechach.

Należy jednak pamiętać, że kwas foliowy jest wrażliwy na kontakt z tlenem i jego straty w wyniku obróbki kulinarnej produktów mogą sięgać nawet 70%. Co więcej, przyswajalność tego związku z żywności to tylko ok 50%. Z tego powodu, szczególnie w przypadku kobiet w ciąży, zaleca się suplementację kwasu foliowego w postaci tabletek**.

Zaburzenia wchłaniania kwasu foliowego

Zaburzenia wchłaniania kwasu foliowego prowadzą do jego niedoborów nawet u osób stosujących zbilansowaną, zdrową dietę. Najczęstszymi przyczynami zaburzeń wchłaniania tego związku są:

• schorzenia układu pokarmowego (np. choroba Leśniowskiego-Crohna, choroby wątroby),
• palenie tytoniu,
• nadmierne spożycie alkoholu,
• terapie farmakologiczne innych schorzeń: leki przeciwzapalne i przeciwpadaczkowe, barbiturany, środków antykoncepcyjne.

* niewielkie ilości kwasu foliowego wytwarzają w naszym przewodzie pokarmowym bakterie jelitowe.
** przyswajalność syntetycznego kwasu foliowego w postaci suplementów jest dużo lepsza niż tego naturalnego.