Marskość wątroby - przyczyny, objawy i leczenie

Choroby wątroby są w dzisiejszych czasach na tyle częste, że zaliczono je do grona chorób cywilizacyjnych. Tym bardziej że częstotliwość ich występowania wzrasta na terenach krajów wysokorozwiniętych. Wśród nich szczególnie groźna jest marskość wątroby, która stanowi zagrożenie życia pacjenta. Diagnostyką i leczeniem chorób wątroby zajmuje się lekarz hepatolog. 

Co to jest marskość wątroby?

Na samym początku warto bliżej poznać samą definicję “marskość wątroby” - co to dokładnie jest? Marskość wątroby to poważna choroba hepatologiczna związana z przewlekłym, rozlanym procesem patologicznym miąższu wątroby, prowadzącym do jego włóknienia i zaburzenia czynności całego narządu. Towarzyszy temu powstawanie tzw. guzków regeneracyjnych w obrębie wątroby, co można z łatwością zauważyć podczas badań obrazowych. Szacuje się, że 2-krotnie częściej dotyczy mężczyzn niż kobiet.

Marskość wątroby - przyczyny

Do wystąpienia marskości wątroby prowadzą przewlekłe choroby wątroby lub choroby ogólnoustrojowe rzutujące na wydolność tego narządu, w szczególności:

• niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby;
• alkoholizm;
• zakażenie wirusami HBV, HDV, HCV;
• pierwotne i wtórne nadmierne spichrzanie żelaza (hemochromatoza);
• choroba Wilsona;
• wrodzona tyrozynemia;
• autoimmunizacyjne zapalenie wątroby;
• pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych;
• kamica żółciowa;
• choroby żył wątrobowych;
• przewlekłe przyjmowanie niektórych leków, zwłaszcza metotreksatu, metylodopy, hormonów anabolicznych lub estrogenów.

Spośród wszystkich powyższych przyczyn, to właśnie niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby jest najczęstszym czynnikiem sprawczym, prowadzącym do rozwoju marskości. Do wystąpienia niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby predysponują natomiast: otyłość, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca typu 2, insulinooporność, zaburzenia lipidowe oraz palenie papierosów. Ryzyko choroby zwiększa menopauza oraz wszelkie choroby endokrynologiczne (związane z gospodarką hormonalną).

Marskość wątroby - objawy

Marskość wątroby to choroba o niezwykle różnorodnym obrazie klinicznym - objawy mogą dotyczyć większości układów ustroju. Pacjent odczuwa wzmożone zmęczenie, zaburzenia koncentracji, senność i odczuwa spadek masy ciała niezwiązany z czynnościami prowadzącymi do odchudzenia się. Objawy warto podzielić ze względu na układ, którego dotyczą:

• objawy hematologiczne - niedokrwistość, leukopenia, zaburzenia krzepnięcia krwi, częste krwotoki (np. z nosa), tendencja do siniaczenia się;
• objawy gastrologiczne - powiększenie wątroby i śledziony, bóle brzucha, kamica żółciowa, biegunki, powiększenie ślinianek;
• objawy oddechowe - nadciśnienie płucne i trudności z oddychaniem, które się z tym wiążą;
• objawy endokrynologiczne - ginekomastia (powiększenie gruczołów piersiowych u mężczyzn), cukrzyca, hipogonadyzm;
• objawy neurologiczne - drżenia rąk, obwodowe neuropatie;
• objawy ze strony narządu ruchu - zanik masy mięśniowej, osłabienie mięśni, wzrost ryzyka osteoporozy;
• objawy dermatologiczne - rumień na dłoniach i stopach, żółtaczka, zmiany na paznokciach, żółtaki w okolicy oczu, pajączki naczyniowe.

Pacjenci z marskością wątroby zgłaszają ponadto spadek libido, utratę apetytu oraz bezsenność. Pierwszym objawem wskazującym na toczące się nieprawidłowości bywa umiarkowany ból w prawej okolicy podżebrowej, który pojawia się okresowo co jakiś czas. Objawów jest tak wiele i są na tyle niespecyficzne, że rozpoznanie choroby może nie zostać ustalone od razu. 

Jeśli masz wątpliwości - zbadaj się! Skorzystaj z naszego pakietu Bilans zdrowia wątroba.

Powikłania marskości wątroby

Marskość wątroby wymaga natychmiastowego leczenia. W innym razie może prowadzić do poważnych powikłań, spośród których najistotniejsze są: nadciśnienie wrotne, encefalopatia wątrobowa, cholestaza, pierwotny rak wątroby oraz zespół wątrobowo-płucny. Są one bezpośrednim zagrożeniem życia.

Marskość wątroby - diagnostyka

Podstawą wizyty u hepatologa jest wywiad zdrowotny, w ramach którego lekarz zbiera informacje dotyczące m.in. stylu życia, używek, przyjmowanych leków, aktywności fizycznej, chorób występujących u pacjenta oraz w najbliższej rodzinie, występujących objawów oraz przeprowadzonych już badań. Na tej podstawie często może zawęzić obszar poszukiwać przyczyn dolegliwości i lepiej zrozumieć problem pacjenta. 

W dalszej kolejności hepatolog zleca szczegółowe badania krwi i moczu, zwłaszcza:

• próby wątrobowe (ALT, AST, ALP, bilirubina, GGTP);
• albumina;
• przeciwciała HCV i HBs;
• antygen HBs;
• rozszerzona morfologia.

Jeśli wyniki są niepokojące i rzeczywiście istnieje podejrzenie marskości wątroby, lekarz zleca badania obrazowe. Złotym standardem jest USG jamy brzusznej, elastografia wątroby (nieinwazyjna metodą pomiaru włóknienia wątroby poprzez ocenę właściwości elastycznych tkanki), a także badanie Dopplera (aby ocenić przepływ krwi przez naczynia wątroby). Tomografię komputerową wykonuje się rzadziej. 

Marskość wątroby - leczenie

Celem leczenia jest przede wszystkim zahamowanie postępu choroby. Jako że nie istnieje możliwość leczenia przyczynowego, zaleca się działania objawowe, takie jak:

• starannie skomponowana dieta - ze szczególnym ograniczeniem cukrów prostych, soli, alkoholu, tłuszczów nasyconych, dań smażonych i produktów ciężkostrawnych, natomiast przy zwiększeniu podaży białka i węglowodanów złożonych;
• suplementacja witamin i minerałów;
• ziołolecznictwo - nie wyleczy marskości ani nie spowolni jej postępu, lecz poprawi trawienie i czynność wątroby. Przykładowymi ziołami są: ostropest plamisty, karczoch zwyczajny, pokrzywa zwyczajna, dziurawiec, mniszek lekarski;
• prowadzenie oszczędnego trybu życia, unikanie skrajnego przemęczania się.

Jeśli u pacjenta występują jakiekolwiek infekcje wirusowe, należy dążyć do ich całkowitego wyleczenia. Lekarz może ponadto przepisać leki wspierające wątrobę. Leczeniem z wyboru w zaawansowanej marskości wątroby jest transplantacja tego narządu, o ile nie występują ku temu przeciwwskazania. Należy wiedzieć, że przeszczep wątroby (wymiana narządu na nowy i sprawny) jest jedyną metodą pozwalającą na całkowite wyleczenie pacjenta. W Polsce przeszczepienia wątroby u dorosłych pacjentów wykonuje się w 4 ośrodkach, zaś w przypadku dzieci - jedynie w Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie.

Marskość wątroby - rokowania

Szacuje się, że w przypadku pacjentów z wyrównaną marskością wątroby szansa 10-letniego przeżycia wynosi około 47%, zaś przy chorobie niewyrównanej jest niemal zerowa. To choroba nieuleczalna, jednak dzięki odpowiedniej terapii jej postęp można znacząco spowalniać. Przeszczep wątroby znacznie zwiększa rokowania pacjenta.