Najpopularniejsze wady wzroku

Wady wzroku są jednymi z najczęściej obserwowanych schorzeń występujących w XXI wieku na całym świecie. Problem ten dotyka zarówno dorosłych, jak i dzieci. Co więcej, ostatnimi laty obserwuje się większą częstotliwość ich uwarunkowań genetycznych. Diagnostyką i leczeniem wad wzroku zajmuje się lekarz okulista - na szczęście rozwój medycyny umożliwił w wielu przypadkach całkowitą korekcję wzroku.

Najczęstsze wady wzroku

Najczęściej diagnozowane wady wzroku wiążą się z zaburzeniami refrakcji, czyli zdolności załamywania światła w strukturach oka, przez co jego promienie padają nie na siatkówkę, lecz przed nią lub za nią. Wyróżnia się wady wzroku - (krótkowzroczność), wady wzroku + (dalekowzroczność) oraz astygmatyzm. Można leczyć je objawowo za pomocą korekcji zewnętrznej (okulary, soczewki kontaktowe) bądź przyczynowo za pomocą korekcji wewnętrznej (zabiegi chirurgiczne, przeważnie laserowe). Warto zaznaczyć, że omawiając wady wzroku, minusy rozpoznaje się zdecydowanie najczęściej, w szczególności u dzieci.

Sprawdź także: Kiedy z dzieckiem lub niemowlakiem udać się do okulisty?

Wady wzroku - krótkowzroczność 

W zdrowym oku widziane obrazy są ogniskowane na siatkówce, przetwarzającej sygnały świetlne na impulsy nerwowe, które przekazywane są do mózgu. Obraz w krótkowzrocznym oku zostaje skupiony przed siatkówką, w efekcie czego widzenie przedmiotów leżących blisko jest prawidłowe, jednak przedmioty umiejscowione dalej stają się niewyraźne i zamglone. Charakterystyczne objawy krótkowzroczności:

• nieostre (mgliste) widzenie przedmiotów znajdujących się dalej; 
• wieczorne bóle głowy spowodowane nadmiernym zmęczeniem narządu wzroku;
• nadmierna wrażliwość na światło;
• zaczerwienienie oczu;
• pochylanie się nad książką podczas czytania, oglądanie telewizji blisko ekranu;
• mroczki przed oczami.

To jednak nie tylko schorzenie związane z zaburzeniami widzenia, które można skorygować w dowolnym momencie okularami. Wysoka krótkowzroczność predysponuje bowiem do wielu zmian degeneracyjnych, takich jak uwodnienie ciała szklistego i jego odłączenie, zwyrodnienie kraciaste siatkówki obwodowej. Ze względu na proces wydłużania się gałki ocznej, zachodzący podczas pogłębiania się wady, dochodzi do osłabienia twardówki, naczyniówki i siatkówki, co z kolei może doprowadzić do odwarstwienia siatkówki. 

Udowodniono, że krótkowzroczność jest predysponowana genetycznie, choć na jej wystąpienie spory wpływ mogą mieć czynniki środowiskowe: długie czytanie z bliska, stres, niedostateczna aktywność ruchowa, zbyt krótki sen i wypoczynek oraz niezdrowa dieta.

Sprawdź także: Jak rozpoznać wadę wzroku?

Wady wzroku - dalekowzroczność

Omawiając uwarunkowane genetycznie wady wzroku, dalekowzroczność znajduje się na 2. miejscu odnośnie częstotliwości występowania. W jej przebiegu obraz przechodzący przez źrenicę skupia się za siatkówką, a nie na niej. Efektem jest prawidłowe widzenie przedmiotów zlokalizowanych w pewnej odległości, natomiast widzenie z bliska jest już znacznie utrudnione. Charakterystyczne objawy dalekowzroczności:

• nieznaczone bóle oczu;
• zmęczenie wzroku podczas patrzenia z bliska, np. czytania książki;
• łzawienie;
• mrużenie oczu i nadwrażliwość na światło;
• osłabienie mięśni gałek ocznych, a w konsekwencji zwiększone ryzyko zeza.

Dalekowzroczność można rozpoznać np. na podstawie zamazanych liter w książce lub na ulotce leku podczas ich czytania. Osoba dotknięta tą wadą stara się odsunąć jak najdalej od siebie tekst, aby móc go przeczytać. Wada wzroku uwarunkowania jest genetycznie, a bezpośrednią jej przyczyna jest zbyt krótka gałka oczna. 

Wady wzroku - astygmatyzm

Opisując najczęstsze wady wzroku, astygmatyzm (niezborność) znajduje się na miejscu trzecim. Jest zazwyczaj dziedziczną wadą narządu wzroku wynikającą z nieprawidłowej budowy rogówki lub soczewki, prowadzącą do zaburzenia widzenia (zamazany i zdeformowany obraz) zarówno podczas patrzenia na przedmioty z bliska, jak i z daleka. Przeważnie występuje od urodzenia i z wiekiem nie nasila się ani nie zmniejsza. Nieco rzadziej do astygmatyzmu mogą predysponować urazy lub zakażenia rogówki. Charakterystyczne objawy astygmatyzmu:

• bóle i zawroty głowy wskutek przemęczenia wzroku;
• częściowe zaburzenia w polu widzenia;
• deformacja i zamglenie obrazu;
• uczucie zmęczenia oczu;
• ból i suchość oka.

Nierzadko tej wadzie wzroku towarzyszą krótkowzroczność lub nadwzroczność (mówi się wówczas o astygmatyzmie złożonym), choć częściej diagnozuje się astygmatyzm bez wady wzroku. 

Pozostałe częste wady wzroku

Choć krótkowzroczność, astygmatyzm i dalekowzroczność występują najczęściej, nie są jedynymi wadami wzroku stanowiącymi poważny problem populacji w XXI wieku. Jakie są wady wzroku oprócz nich, które diagnozuje się także bardzo często? Przede wszystkim:

• zez - zaburzenie polegające na odchyleniu gałek ocznych od symetrycznego, prawidłowego ich położenia. Powstaje w konsekwencji osłabienia funkcji mięśni odpowiedzialnych za ruchy gałki ocznej. Wyróżnia się zez zbieżny i rozbieżny;
• daltonizm - dziedziczna wada genetyczna polegająca na nieprawidłowym rozróżnianiu niektórych barw, zwłaszcza niebieskiej, czerwonej i zielonej. W skrajnych przypadkach daltonista nie odróżnia żadnych kolorów, widząc jedynie biel, czerń i odcienie szarości;
• starczowzroczność - fizjologiczny stan wynikający ze starzenia się organizmu, dotykający ludzi po 40. roku życia. Konsekwencją jest utrata zdolności do wyraźnego widzenia przedmiotów z bliskiej odległości;
• ślepota zmierzchowa - zwana również kurzą ślepotą, objawia się słabym widzeniem po zmierzchu, w pomieszczeniach słabo oświetlonych oraz w momencie przejścia z pomieszczenia dobrze oświetlonego do pomieszczenia oświetlonego nieco gorzej.

Duże wady wzroku są poważnym problemem utrudniającym codzienne funkcjonowanie. Wady wzroku + i -, a także wiele innych można korygować na wiele sposobów - zarówno objawowo, jak i przyczynowo. Jest to ważne, ponieważ brak korekcji zwiększa ryzyko chorób narządu wzroku, takich jak zaćma czy jaskra. Diagnostyką i leczeniem wszelkich wad wzroku zajmują się okuliści. 

Rekomenduje się coroczne badanie wzroku w przypadku osób ze zdiagnozowanymi wadami wzroku lub problemami dotyczącymi narządu wzroku, a także badanie wzroku co 2 lata w przypadku osób zdrowych, które nie zmagają się z wadami wzroku.