Opuchnięte kostki - o czym świadczy opuchlizna nóg?

Spis treści:

Co powoduje opuchliznę kostek i nóg?

Jeśli obserwujemy opuchnięte kostki u nóg, przyczyny muszą być ustalone jak najwcześniej, aby odpowiednio szybko wdrożyć postępowanie terapeutyczne. Zwiększa to szansę na uniknięcie powikłań oraz znacząco poprawia komfort życia pacjenta. Opuchnięte kostki mogą mieć wiele przyczyn, a dzieli się je na patologiczne oraz fizjologiczne.

O ile przy czynnikach patologicznych wymagana jest szybka interwencja medyczna, o tyle przy tych fizjologicznych można radzić sobie domowymi metodami, a wizyta u lekarza bywa wskazana dopiero wtedy, gdy one nie działają lub gdy pojawią się inne niepokojące dolegliwości.

Warto również wiedzieć, czym dokładnie są opuchnięte nogi. Przyczyny będą wówczas bardziej zrozumiałe dla pacjenta, co wpłynie korzystnie na motywację do podjęcia leczenia. Mianem opuchlizny kostek zwie się obrzęk okolicy stawu skokowego, co może występować jednostronnie lub obustronnie w zależności od przyczyn. To nagromadzenie płynu (najczęściej limfy) w tkankach wokół kostek, które powoduje ich widoczne powiększenie, uczucie ciężkości, a czasem także ból lub ograniczenie ruchu.

Jakie są najczęstsze przyczyny opuchniętych kostek?

Najczęstsze przyczyny opuchniętych nóg o podłożu patologicznym można podzielić na następujące grupy:

• problemy metaboliczne — nadwaga i otyłość, zespół metaboliczny, hiperlipidemia;
• choroby nerek — zespół nerczycowy, przewlekła niewydolność nerek;
• choroby układu krążenia — niewydolność żylna, choroba zakrzepowo-zatorowa, żylaki, niewydolność mięśnia sercowego, zakrzepica żył głębokich;
• choroby wątroby — przewlekła niewydolność wątroby, zapalenie wątroby, marskość wątroby, stłuszczenie wątroby;
• zaburzenia hormonalne (endokrynologiczne) - niedoczynność tarczycy, choroba Hashimoto, zespół napięcia przedmiesiączkowego u kobiet.

Opuchnięte kostki mogą być ponadto konsekwencją przyjmowania niektórych leków, np. na cukrzycę, na nadciśnienie tętnicze, antydepresantów. Jeśli pojawiają się przy rozpoczęciu lu trwaniu kuracji, warto zapoznać się z sekcją skutków ubocznych na ulotce dołączonej do opakowania.

Opuchnięte kostki mogą jednak wcale nie mieć przyczyn patologicznych. Bywają bowiem konsekwencjami następujących czynników i problemów:

• długotrwałe przyjmowanie pozycji stojącej lub siedzącej, brak aktywności fizycznej — nogi znajdują się długo w pozycji zwieszonej, nie działa pompa mięśniowa, zatem limfa jedynie spływa w dół (i gromadzi się wokół kostek), a nie cofa się ku górze;
• noszenie zbyt ciasnego obuwia lub spodni, co uniemożliwia prawidłowy przepływ krwi i limfy w obu kierunkach;
• ciąża — rosnący płód może uciskać na żyły biodrowe, co utrudnia odpływ krwi z kończyn dolnych;
• nieodpowiednia dieta, zwłaszcza bogata w sól;
• zbyt niski poziom nawodnienia w ciągu dnia.

Obrzęk powstaje w momencie, w którym dochodzi do zaburzenia równowagi płynów w organizmie — płyn przesiąka z naczyń krwionośnych do tkanek.

Warto też podkreślić, że jednostronny obrzęk kostki może być też skutkiem doznanego urazu, najczęściej skręcenia stawu skokowego, rzadziej zaś jego zwichnięcia lub złamania. Wówczas jednak pacjent jest w stanie powiązać występującą opuchliznę z doznanym urazem narządu ruchu.

Jakie choroby mogą objawiać się opuchlizną nóg?

Opuchlizna nóg może mieć wiele przyczyn chorobowych — zdarza się, że zaobserwowanie tego objawu przez lekarza automatycznie zawęża jego obszar poszukiwań przyczyn problemu źródłowego. Zdecydowanie najczęściej opuchnięcie kostek towarzyszy następującym chorobom:

• niewydolność żylna — obrzęk nasila się wieczorem, towarzyszy temu uczucie ciężkości nóg, mogą pojawić się żylaki;
• zakrzepica żył głębokich — obrzęk jest raczej jednostronny, bolesny, a skóra wokół niego zaczerwieniona i gorąca;
• niewydolność serca — pojawia się ciastowaty obrzęk obu nóg, nasilający się pod koniec dnia;
• choroby nerek — obrzęk jest z reguły poranny, może też obejmować powieki i całą twarz;
• niedoczynność tarczycy — obrzęk jest raczej twardy, nie pozostawia charakterystycznego wgłębienia podczas nacisku.

Przy obrzękach nóg w pierwszej kolejności przyczyn szuka się wśród chorób układu sercowo-naczyniowego, później zaś bada się nerki i wątrobę. Jeśli wszystkie badania dotyczące tych struktur wyjdą dobrze, analizuje się gospodarkę hormonalną. Oczywiście cały proces diagnostyczny zależy głównie od wywiadu zdrowotnego i innych dolegliwości zgłaszanych przez pacjenta.

Kiedy opuchnięcie kostek może świadczyć o poważnym problemie zdrowotnym?

Sygnały alarmowe przy obrzęku kostek są następujące:

• bolesny, jednostronny i zaczerwieniony obrzęk — może wskazywać na zakrzepicę żył głębokich, stan wymagający pilnej interwencji medycznej;
• obrzęk obu nóg zawsze nasilający się wieczorem — klasyczny dla niewydolności serca, a więc dla stanu, w którym serce nie nadąża z pompowaniem krwi, co prowadzi do zalegania płynów;
• objawy towarzyszące takie jak: duszności, kołatanie serca, zasinienie nogi lub twarzy, pulsowanie kostki, omdlenia, wodobrzusze, obrzęk twarzy, zawroty głowy, silny ból brzucha lub lędźwi;
• twardy obrzęk nieustępujący po dotyku lub po wdrożeniu metod przeciwobrzękowych;
• ból podczas chodzenia;
• napięta, błyszcząca skóra nóg z przebarwieniami, owrzodzeniami lub innymi zmianami skórnymi.

Tak naprawdę konsultacja lekarska wskazana będzie w każdym przypadku, gdy odczuwamy jakikolwiek niepokój w związku z opuchnięciem kostek.

Jakie domowe sposoby mogą pomóc w łagodzeniu opuchlizny nóg?

Domowe sposoby na opuchliznę nóg są następujące:

• elewacja kończyny dolnej, czyli uniesienie jej ku górze, powyżej poziomu serca, przyjmując pozycję wyjściową leżenia na plecach — na około 10-15 minut, nawet kilkukrotnie w ciągu dnia;
• chłodne okłady, które działają przeciwzapalnie, przeciwobrzękowo oraz przeciwbólowo. Przykłada się je również na 10-15 minut, 2-3 x dziennie;
• masaże wodne, masaże chłodzące, drenaże limfatyczne zarówno ręczne, jak i z użyciem specjalnych mankietów drenujących;
• systematyczna aktywność fizyczna, która poprawia krążenie krwi w kończynach dolnych;
• stosowanie pończoch uciskowych, pamiętając jednak, aby zdejmować je na noc;
• picie naparów ziołowych o działaniu moczopędnym — najlepiej z pokrzywy, mniszka lekarskiego, skrzypu polnego;
• picie co najmniej 1,5 l wody dziennie — dobre nawodnienie organizmu pomaga usuwać zaległe, nagromadzone płyny z tkanek oraz działa oczyszczająco.

Bezwzględnie wskazane jest też unikanie czynników ryzyka nasilających powstawanie obrzęku nóg: palenia papierosów, picia alkoholu, długotrwałego przyjmowania jednej, wymuszonej pozycji, spożywania nadmiaru soli.

Jakie badania warto wykonać w przypadku częstych opuchnięć nóg?

Przy opuchnięciu nóg podstawą są badania laboratoryjne krwi, które powinny obejmować z pewnością następujące parametry: morfologia krwi z rozmazem, elektrolity, kreatynina, mocznik, eGFR, próby wątrobowe, hormony tarczycy, BNP przy podejrzeniach chorób serca. Dodatkowo rekomenduje się wykonanie USG Doppler kończyn dolnych, by ocenić przepływ krwi oraz wykryć ewentualne problemy zakrzepowo-zatorowe.

Pozostałymi badaniami, w zależności od podejrzeń lekarza, mogą być: badanie ogólne moczu wraz z oceną obecności białka w moczu, EKG, echo serca, USG jamy brzusznej. Pierwszym krokiem w ustalaniu przyczyn obrzęków kostek powinna być wizyta u lekarza internisty. Zleci on podstawowe badania i w razie potrzeby skieruje z ich wynikami do konkretnego specjalisty.