Palec trzaskający – przyczyny, objawy, leczenie i rehabilitacja

Czym jest palec trzaskający i kogo najczęściej dotyczy?
Przyczyny powstawania palca trzaskającego
Objawy, które wskazują na zespół palca trzaskającego
Diagnostyka – jak rozpoznać schorzenie?
Leczenie zachowawcze i farmakologiczne
Zabieg na palec trzaskający w Salve – jak przebiega i jakie daje efekty?
Kiedy potrzebna jest operacja?
Rehabilitacja po zabiegu i ćwiczenia usprawniające

Czym jest palec trzaskający i kogo najczęściej dotyczy?

Co to dokładnie jest palec trzaskający, jaki lekarz będzie najlepszym wyborem w jego diagnostyce i leczeniu? W pierwszej kolejności warto udać się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, by uzyskać skierowanie na NFZ do specjalisty, jakim jest ortopeda. Wówczas wizyta będzie nieodpłatna. Jeśli chcemy zaoszczędzić na czasie, do ortopedy można udać się także prywatnie bez żadnego skierowania, jednak wizyty są wówczas płatne.

Czym dokładnie jest trzaskający palec? Zgodnie z ogólnie przyjętą definicją, palec trzaskający (ang. trigger finger) to schorzenie ścięgien zginaczy palców, w którym dochodzi do:

1. stanu zapalnego pochewki ścięgna;
2. pogrubienia ścięgna lub zwężenia troczka A1.

Co wspólnie powoduje utrudniony poślizg ścięgna. W efekcie palec podczas zginania lub prostowania zacina się, przeskakuje lub blokuje, często z charakterystycznym „kliknięciem”. Docelową grupą pacjentów najczęściej zmagających się z palcem trzaskającym są:

• osoby po 50. roku życia (tkanka łączna robi się sztywniejsza, pojawiają się zmiany zwyrodnieniowe, organizm regeneruje się wolniej);
• osoby wykonujące na co dzień powtarzalne ruchy dłonią, np. muzycy grający na instrumentach, osoby pracujące przed komputerem, księgowi, fryzjerzy;
• osoby z chorobami ogólnoustrojowymi, takimi jak cukrzyca, toczeń rumieniowaty układowy, twardzina układowa, RZS.

Statystycznie częściej z palcem trzaskającym zmagają się kobiety, co może wiązać się z różnicami hormonalnymi.

Przyczyny powstawania palca trzaskającego

Przyczyną stopniowego powstawania palca trzaskającego są najczęściej zmiany przeciążeniowe oraz urazy pochewki ścięgnistej i mikrokrwawienie, którego konsekwencją jest odczyn zapalny błony maziowej. Nierzadko ten zespół jest wynikiem zapalenia i obrzęku ścięgna mięśnia zginacza powierzchownego palców wskutek ucisku wywołanego głową kości śródręcza lub trzeszczek. Może występować w przebiegu RZS i innych zapaleń stawów, ale nie tylko.

Intensywna praca rękami, gra na instrumentach, praca przy komputerze, czynności wymagające mocnego chwytu mogą prowadzić do mikrourazów i zapalenia, podobnie jak niektóre choroby ogólnoustrojowe i autoimmunologiczne wpływające na kondycję tkanki łącznej. Innymi słowy, wskutek różnych czynników dojść może do guzowatego zgrubienia ścięgna, co utrudnia jego przesuwanie się pod troczkiem A1 i daje charakterystyczne objawy.

Objawy, które wskazują na zespół palca trzaskającego

Występowanie palca trzaskającego najczęściej dotyczy kciuka, palca środkowego i serdecznego. Pacjent skarży się na ból nasilający się zwłaszcza podczas wykonywania czynności chwytnych dłoni, a szczególnie na utrudniony wyprost zgiętego palca w godzinach rannych po przebudzeniu i przy zaciśnięciu dłoni w pięść. Zakres ruchów palca w ciągu dnia jest ograniczony.

Wraz z postępem schorzenia narasta sztywność palca. Pełne zgięcie i wyprost możliwe są jedynie przy zwiększonym oporze. Pogrubienie ścięgna wyczuwalne jest palpacyjnie i określane przez pacjentów jako „tarcie o przeszkodę”. Ostatecznie dochodzi do „uwięźnięcia” palca w pozycji zgiętej. Może on zostać wyprostowany za pomocą ręki przeciwnej, przy użyciu siły. Towarzyszy temu charakterystyczny przeskok palca w trakcie nagłego przejścia zapalnie obrzękniętego ścięgna przez troczek, moment ten jest bolesny.

Diagnostyka – jak rozpoznać schorzenie?

Podstawą rozpoznania jest wywiad zdrowotny i badanie fizykalne dłoni. Stwierdza się w nim tkliwość i pogrubienie pochewki ścięgnistej. Palce zwykle pozostają w zgięciu, a przy próbie ich wyprostowania występuje charakterystyczne przeskakiwanie, któremu może towarzyszyć słyszalny „trzask”. Najczęściej schorzeniem tym dotknięte są palce I, III oraz IV.

Następnie lekarz zleca dalsze badania, a złotym standardem jest USG pochewek ścięgnistych, wykonywane zwykle od razu na wizycie. Jeśli planowany będzie zabieg, dodatkowo warto wykonać rezonans magnetyczny dłoni, nie jest to jednak standardem.

Leczenie zachowawcze i farmakologiczne

Leczenie palca trzaskającego we wczesnych fazach może być zachowawcze i skuteczne. Stosuje się farmakoterapię wspomagającą (NLPZ) oraz fizjoterapię (hydroterapia, indywidualnie dobrane ćwiczenia w domu, terapia manualna zwiększająca zakres ślizgu tkanek i mobilizująca staw).

Przy braku skuteczności stosuje się miejscowe podanie glikokortykoidów z lignokainą do pochewki ścięgnistej, najlepiej pod kontrolą USG. Dopiero gdy wszystkie metody zawiodą, podejmuje się leczenie chirurgiczne.

Zabieg na palec trzaskający w Salve – jak przebiega i jakie daje efekty?

Zabieg miejscowego, częściowego przecięcia pochewki z niewielkiego cięcia na dłoni uwalnia pacjenta od dolegliwości. Jest wykonywany w szpitalu Salve w Łodzi komercyjnie, w cenie od 4 500 zł. Czas oczekiwania na zabieg wynosi do 2 tygodni, a standardowa długość pobytu to 1 dzień. Cała procedura odbywa się w znieczuleniu miejscowym.

Jeszcze na oddziale pacjenci mają przepisane leki przeciwbólowe, które należy przyjmować zgodnie z zaleceniami. Nie zaleca się samodzielnego zmieniania opatrunku i moczenia rany. Ranę można zamoczyć po około 14 dniach, gdy jest dobrze zagojona. Po zabiegu wymagana jest obecność osoby towarzyszącej oraz transport do domu. Pacjent nie powinien prowadzić pojazdów mechanicznych.

Kiedy potrzebna jest operacja?

Operacja palca trzaskającego jest wskazana, gdy leczenie zachowawcze nie przynosi poprawy lub objawy utrudniają codzienne funkcjonowanie. Konkretne wskazania:

• objawy utrzymujące się pomimo fizjoterapii i farmakoterapii;
• częste lub trwałe blokowanie palca;
• silny ból i ograniczenie funkcji dłoni;
• nawracający palec trzaskający;
• zaawansowane stadium choroby — pogrubienie ścięgna, zwężenie troczka A1, trwałe zblokowanie palca.

Kwalifikacją pacjenta do procedury zabiegowej zajmuje się lekarz ortopeda.

Rehabilitacja po zabiegu i ćwiczenia usprawniające

Po operacji rehabilitacja jest niezbędna i powinna być dostosowana do etapu gojenia tkanek. Na początku stosuje się ćwiczenia izometryczne i czynne w celu poprawy krążenia i stymulacji gojenia. Po zdjęciu szwów rozpoczyna się intensywniejszą fizjoterapię, obejmującą ćwiczenia, masaż, terapię manualną i zabiegi fizykalne. Powrót do pełnej sprawności trwa około 4-6 tygodni pod opieką fizjoterapeuty ortopedycznego.

Bibliografia

1. Spanholtz T., Giunta R., TOP 10 operacji w chirurgii ręki, Wydawnictwo Urban&Partner, Wrocław 2023.
2. Jeka S., Reumatyzm tkanek miękkich, Reumatologia 2012; 50, 2: 166–176.
3. https://salve.pl/leczenie-szpitalne/oddzialy-szpitala/ortopedia/ortopedia-reki-barku/uwolnienie-palca-trzaskajacego-reki