Pierwsza pomoc przy zatruciach pokarmowych

Spis treści:

Zatrucia pokarmowe – przyczyny

Zatrucia pokarmowe mogą mieć różne podłoże. Prawdopodobnie najczęściej dochodzi do zatruć bakteryjnych, np. wywołanych pałeczkami z rodzaju Salmonella, gronkowcami, laseczkami jadu kiełbasianego, enterogennymi szczepami Escherichia coli, Yersinia enterocolitica. Zatrucia mogą być też wirusowe (rotawirusy, norowirusy, parwowirusy, enterowirusy), grzybicze lub związane z toksynami. Do tego stanu doprowadzić mogą:

• spożycie żywności po terminie przydatności do spożycia, zwłaszcza gdy była długo otwarta lub przechowywano ją w nieodpowiednich warunkach;
• spożycie żywności lub wypicie wody zainfekowanej larwami pasożytów, bakteriami, wirusami;
• niedostateczna higiena osobista, np. unikanie mycia rąk przed jedzeniem, zwłaszcza w miejscach publicznych lub po skorzystaniu z toalety - wówczas patogeny przenieść się mogą do układu pokarmowego przez dłonie, które dotykają jedzenia;
• spożycie niebezpiecznych, trujących grzybów lub owoców;
• niewłaściwe przechowywanie żywności lub długie przechowywanie otwartej żywności, nawet jeśli ma ona dobrą datę przydatności;
• spożywanie surowych jaj, niedogotowanego mięsa i owoców morza.

Jak można zatem zauważyć, w większości przypadków przyczyny zatrucia pokarmowego wiążą się z własnymi błędami, których w zupełności można unikać. Mamy więc realny wpływ na jakość swoich posiłków (odpowiednio je przygotowując, kupując w sprawdzonych miejscach) oraz na własną higienę osobistą.

Zatrucia pokarmowe - objawy

Zatrucia pokarmowe mogą mieć różny przebieg. U zdrowego człowieka zakażenie niewielką ilością bakterii lub innych patogenów może przebiegać bezobjawowo, zaś dopiero większa dawka zarazków wywołuje najczęściej kilkudniowe dolegliwości żołądkowo-jelitowe nazywane potocznie zatruciem pokarmowym. Objawy chorobowe pojawiają się wówczas z reguły po 6-72 godzinach od spożycia zakażonej żywności i są to:

• bóle brzucha;
• gorączka lub stan podgorączkowy;
• nudności i wymioty;
• ogólne złe samopoczucie.

U niemowląt, małych dzieci, ludzi wyniszczonych chorobami lub u osób w podeszłym wieku może rozwinąć się zakażenie, w którym patogeny pokonają barierę jelitową do krwi i wraz z nią dotrą do narządów wewnętrznych, wywołując różne objawy chorobowe, jak ropnie (zlokalizowane w różnych narządach), zapalenie dróg żółciowych płuc, opon mózgowo-rdzeniowych, stawów, a także zapalenie szpiku kostnego i kości oraz posocznicę.

Zatrucia pokarmowe – pierwsza pomoc

Przy zatruciu pokarmowym pierwszą czynnością powinno być zwrócenie toksyn, które przedostały się do układu pokarmowego, a więc najprościej mówiąc - zwymiotowanie ich. W tym celu najprościej podrażnić własnymi palcami bądź gładko zakończonym, dłuższym przedmiotem okolicę gardła i migdałków gardłowych. Po zwymiotowaniu, jeśli brak jest poprawy, warto tę czynność powtórzyć, jednocześnie nawadniając organizm i dostarczając mu elektrolitów. Można też podać takiej osobie węgiel aktywny możliwy do zakupienia w każdej aptece.

Zatrucia pokarmowe – kiedy udać się do gastroenterologa?

Konsultacja lekarska w trybie pilnym jest niezbędna przy dalszym braku poprawy lub występowaniu niepokojących objawów takich jak:

• krwawienia z układu pokarmowego;
• silne bóle brzucha, kurczowe, nasilające się;
• nagle stwardnienie powłok brzusznych, uczucie guza w brzuchu;
• silne wymioty, które nie maleją na swojej intensywności pomimo upływu czasu i stosowania domowych metod łagodzących;
• bardzo wysoka gorączka;
• dreszcze niemożliwe do zahamowania;
• silne zawroty głowy, omdlenia.

A także każdorazowo w przypadku małych dzieci, osób przewlekle chorych oraz kobiet ciężarnych - nawet jeśli objawy są dość łagodne. Pierwsza pomoc może też obejmować podanie leków na zatrucia pokarmowe, które można na szybko kupić bez recepty w każdej aptece.

Domowe sposoby na zatrucia pokarmowe

W przebiegu zatrucia pokarmowego warto kierować się następującymi radami:

• zwymiotuj to, co zjadłeś, aby oczyścić organizm i w jak największym stopniu usunąć z niego patogeny lub czynniki sprawcze, zanim przedostaną się do dalszych odcinków dróg pokarmowych lub do krwi;
• pij dużo wody, aby przeciwdziałać konsekwencjom wymiotów, biegunek lub gorączki, a także, by szybciej oczyścić swój organizm;
• w przypadku gazów napij się zaparzonego kopru włoskiego, pomasuj brzuch okrężnym ruchem w prawo, jeśli to możliwe, wybierz się na krótki spacer, aby pobudzić ruch jelit;
• przyjmij węgiel aktywny, który ma zdolność wiązania toksyn i oczyszczania układu pokarmowego;
• stosuj dietę lekkostrawną, a więc np. składającą się z jasnego pieczywa, chudego mięsa i chudych ryb, białego ryżu, gotowanej marchewki;
• unikaj palenia papierosów, picia alkoholu, kawy, mocnej herbaty, napojów gazowanych, żywności wysoko przetworzonej.

Jako że z reguły organizm traci przy zatruciu potas, sód oraz glukozę, można dodać trochę soli kłodawskiej, łyżeczkę miodu lub inne źródła elektrolitów do napojów lub pokarmów. Dobrym źródłem potasu są ziemniaki, które należą zresztą do produktów lekkostrawnych, o ile będą gotowane lub pieczone, podawane bez sosów i omast.

Jak chronić się przed zatruciem pokarmowym?

Aby minimalizować ryzyko zatrucia pokarmowego, należy:

• przestrzegać podstawowych zasad higieny, w tym myć dłonie przed gotowaniem i jedzeniem, dokładnie myć surowe owoce i warzywa, czyścić i myć blat kuchenny oraz miejsca przyrządzania posiłków, stosować oddzielne deski do przygotowywania warzyw, mięs i ryb, dbać o czystość lodówki;
• unikać skrajnego przepełniania lodówki, aby powietrze, które w niej krąży, mogło utrzymać stałą temperaturę produkty surowe i gotowe do spożycia;
• unikać spożywania surowego mięsa, owoców morza i surowych jaj;
• kupować produkty spożywcze w sprawdzonych miejscach, co jest istotne zwłaszcza podczas podróży zagranicznych;
• dokładnie obrabiać termicznie żywność.