Próby wątrobowe — jakie są normy, na co wskazują podwyższone wartości?

Choroby wątroby zalicza się do grona poważnych problemów zdrowotnych, ponieważ narząd ten wpływa na właściwe funkcjonowanie całego organizmu. Począwszy od utrzymywania metabolizmu, poprzez trawienie tłuszczów, aż do oczyszczania ustroju z toksyn i magazynowania witamin. Czynność i kondycję wątroby ocenić można, wykonując jej bilans zdrowia w Salve w Łodzi. Natomiast diagnostyką i leczeniem ewentualnych nieprawidłowości zajmuje się lekarz hepatolog.

Czym są próby wątrobowe?

Próby wątrobowe (inaczej: panel wątrobowy) to badanie pozwalające na oznaczenie podstawowych parametrów wątroby — głównie enzymów wątrobowych i bilirubiny. W pakiet takiego bilansu wchodzą więc:

• ALT (aminotransferaza alaninowa) — enzym z grupy aminotransferaz, uczestniczący w przemianach białek;
• AST (aminotransferaza asparaginianowa) - enzym regulujący przemianę aminokwasów;
• ALP (fosfataza zasadowa) - niezwykle rozpowszechniony w ludzkim organizmie, odpowiada m.in. za prawidłowe kształtowanie się kośćca i eliminację pirofosforanów;
• GGTP (gamma-glutamylotranspeptydaza) - jej ocena może wskazać na uszkodzenie miąższu wątroby;
• bilirubina całkowita — barwnik żółciowy, tworzący się w wyniku rozpadu krwinek czerwonych. 

Podejrzewając problemy wątrobowe, warto jednak zdecydować się na szerszą diagnostykę. Poza próbami wątrobowymi rekomenduje się wykonanie klasycznej morfologii krwi, jak również wyznaczenie poziomu albuminy, przeciwciał HCV, antygenów HBs czy czasu potrombinowego PT (INR). 

Próby wątrobowe — badanie i normy

Badanie to polega na analizie laboratoryjnej próbki krwi żylnej pobranej najczęściej z żyły łokciowej. Przebieg samego badania nie odbiega więc niczym od klasycznego pobierania krwi do morfologii, którą rekomenduje się raz w roku także w przypadku osób zdrowych. Trwa zaledwie kilka minut, a wyniki dostępne są już na drugi dzień roboczy. Normy dla poszczególnych parametrów prezentują się następująco:

• ALT: 35-40 IU/l;
• AST: 5-40 IU/l;
• ALP: 30-120 IU/l;
• GGTP: 40-60 IU/l;
• bilirubina całkowita: 0.3-1.0 mg/dL (5.1-17.1 μmol/L).

Wyniki mogą zmieniać się w zależności od wieku, dlatego analizując je, najlepiej kierować się zakresami referencyjnymi, które zawsze udostępniane są przez laboratorium przy wynikach danego pacjenta. Interpretacji całości dokonuje jednak wyłącznie lekarz. Wszystko przez to, że w procesie diagnostycznym znaczenie ma nie tylko norma pojedynczych parametrów, ale i ich stosunek względem siebie, co nie jest już zaznaczane na karcie wyników z laboratorium.

Należy pamiętać, aby na badanie prób wątrobowych przyjść na czczo, a więc najlepiej z samego rana. Ostatni posiłek powinien zostać spożyty najpóźniej 12 godzin przed badaniem i nie powinien zawierać zbyt dużej ilości tłuszczów nasyconych. Dzień wcześniej nie należy pić alkoholu, ponieważ może on wpływać na zafałszowanie wyników. 

Podwyższone próby wątrobowe

Podwyższone próby wątrobowe mogą świadczyć o mniej lub bardziej poważnych problemach zdrowotnych toczących się w organizmie, dlatego zawsze są wskazaniem do dalszej, bardziej szczegółowej diagnostyki, w tym nawet obrazowej. Choroby wątroby, przy których próby wątrobowe wychodzą podwyższone, to:

• marskość wątroby;
• wirusowe zapalenie wątroby (WZW A, WZW B, WZW C);
• toksyczne uszkodzenie wątroby;
• choroba nowotworowa wątroby;
• alkoholowe uszkodzenie wątroby;
• stłuszczeniowe niealkoholowe zapalenie wątroby;
• ostra lub przewlekła niewydolność wątroby;
• autoimmunologiczne zapalenie wątroby;
• hemochromatoza;
• porfiria;
• choroba Wilsona.

I wiele innych. Podwyższone próby wątrobowe często towarzyszą dolegliwościom związanym z chorobą podstawową i to właśnie stwierdzenie niepokojących objawów zwykle skłania pacjentów do szukania pomocy i wykonania badań krwi. Na chorą wątrobę wskazywać mogą m.in.: żółtaczka, przewlekłe zmęczenie, nudności, ogólne osłabienie, zaburzenia krzepnięcia krwi, wzdęcia i uczucie ciężkości po spożyciu posiłku. 

Jak obniżyć podwyższone wyniki prób wątrobowych?

Obniżenie prób wątrobowych możliwe jest domowymi sposobami, jednak zawsze po konsultacji z lekarzem. To właśnie modyfikacja własnych, codziennych nawyków jest podstawą leczenia wszelkich problemów wątroby. Należy pamiętać, aby:

• pić przynajmniej 1,5 l wody dziennie (ilość ta wzrasta w upalne dni, podczas biegunek i gorączki oraz wykonując aktywność fizyczną);
• stosować odpowiednią dietę, najlepiej lekkostrawną, wykluczającą alkohol, tłuszcze nasycone i nadmiar soli;
• zrezygnować z palenia papierosów;
• dbać o codzienną, umiarkowaną aktywność fizyczną;
• spożywać posiłki regularnie, przy czym ostatni najpóźniej 2 godziny przed snem;
• suplementować związki wspierające czynność wątroby, np. kwasy tłuszczowe Omega 3, glutation, witaminy z grupy B, witaminę D, ostropest plamisty czy mniszek lekarski;
• nie nadużywać leków.

Jeśli zostanie już zdiagnozowana choroba wątroby, ważne jest też jej leczenie przyczynowe zalecone przez hepatologa. Może ono obejmować np. stosowną farmakoterapię, przy czym rodzaj leków i dawki zawsze dobierane są indywidualnie do rodzaju choroby i stanu zdrowia pacjenta. Ustabilizowanie tej choroby w połączeniu ze zmianą nawyków pozwalają obniżyć wyniki prób wątrobowych. Osoba z chorą wątrobą powinna jednak pamiętać o systematycznym monitorowaniu kondycji wątroby. Próby wątrobowe powinno się wykonywać raz w roku.