Rwa kulszowa - jak sobie radzić z bólem?

Spis treści:

Rwa kulszowa - co to jest i jakie są jej objawy?

Rwa kulszowa to zespół charakterystycznych objawów wynikających z kompresji korzeni nerwowych, zwłaszcza nerwu kulszowego, objawiający się silnym, ostrym i przeszywającym bólem. Ma on swój początek w okolicy odcinka lędźwiowego kręgosłupa i promieniuje wzdłuż kończyny dolnej, nierzadko aż do stopy. Im dalej dociera promieniowanie, tym z dużym prawdopodobieństwem bardziej zaawansowany jest problem. Ból pojawia się zazwyczaj w pośladku, tylno-bocznej części uda i podudziu.

Przy odczuwaniu rwy kulszowej ważna jest dokładna diagnostyka. Właśnie z tego względu rekomenduje się wizytę u ortopedy, który wystawi skierowanie na rezonans magnetyczny kręgosłupa. To badanie z ogromną precyzją ukazujące kondycję i ułożenie krążków międzykręgowych, jak również ich ewentualny ucisk na struktury nerwowe przebiegające w kanale kręgowym. Należy pamiętać, że RTG nie będzie przydatne - pokazuje wyłącznie tkanki twarde (kręgi), jednak bez krążków międzykręgowych (potocznie zwanych dyskami) znajdujących się między nimi.

W przebiegu rwy kulszowej typowe jest ustępowanie lub łagodzenie dolegliwości w określonych pozycjach ciała. Są one jednak różne, w zależności od tego, w którą stronę kieruje się przepuklina kręgosłupa lub w którym miejscu w obrębie mięśniówki doszło do ucisku nerwu kulszowego. W drugim przypadku jest to najczęściej mięsień gruszkowaty.

Przyczyny rwy kulszowej - dlaczego pojawia się ból?

Rwa kulszowa nie jest jednostką chorobową, lecz jej objawem. Określa promieniujący przez kończynę dolną ból, jednak stanowi on konsekwencję pierwotnego problemu. Najczęściej jest nim dyskopatia, czyli przesunięcie się części krążka międzykręgowego poza obręb kręgu, wskutek czego mechanicznie drażni on lub uciska struktury nerwowe w kanale kręgowym. Dotyczy to oczywiście przepuklin na odcinku lędźwiowo-krzyżowym kręgosłupa. Czynnikami ryzyka przepuklin są:

• nadwaga i otyłość;
• brak aktywności fizycznej, siedzący tryb życia;
• urazy mechaniczne, np. podczas wypadków, upadków, uprawiania sportów bez odpowiedniego przygotowania;
• nieleczone wady postawy;
• niski poziom nawodnienia organizmu, zła dieta;
• genetycznie osłabiony kościec;
• osteoporoza;
• choroba zwyrodnieniowa stawów.

I kilka innych. Kolejną możliwą przyczyną występowania rwy kulszowej jest ucisk nerwu kulszowego przez włókna mięśnia gruszkowatego, ponieważ nerw ten u wielu osób anatomicznie przebija go na wylot. Jeśli więc przemęczymy mięsień gruszkowaty lub dojdzie do jego wzmożonego napięcia z innego podłoża, może pojawić się rwa kulszowa.

Jakie metody leczenia pomagają w walce z bólem rwy kulszowej?

Jeśli wiemy już, czym dokładnie jest rwa kulszowa, objawy występujące w jej przebiegu możemy świadomie niwelować w możliwym stopniu. Tak naprawdę konkretne postępowanie dobiera się do przyczyn i etapu problemu. W stanach ostrych, czyli przez pierwszych kilka dni od wystąpienia bólu, stosuje się wyłącznie leczenie objawowe polegające na zmniejszaniu stanu zapalnego i bólu za pomocą pozycji ułożeniowych czy leków. W momencie, w którym tak ostre objawy ustąpią lub ulegną znacznemu złagodzeniu, wdraża się leczenie przyczynowe, a więc odpowiednio prowadzoną rehabilitację ruchową.

Ćwiczenia i rehabilitacja przy rwie kulszowej - jak złagodzić dolegliwości?

Jak leczyć rwę kulszową fizjoterapią? Przede wszystkim dąży się do wzmocnienia gorsetu mięśniowego, a więc zwłaszcza mięśni brzucha, pośladków i tylnej części ud, aby kręgosłup mógł zostać nieco odciążony. Dzięki temu istnieje większa szansa, że przepuklina nie będzie dalej wysuwać się poza obręb kręgosłupa, a co więcej - że zacznie się wycofywać. Udowodniono bowiem, że zwłaszcza w pierwszym roku miejsce ma spora szansa na samoistne wyleczenie. Układ nerwowy identyfikuje przepuklinę jako ciało obce i zaczyna stopniowo ją “zjadać”, co potwierdzono licznymi badaniami klinicznymi i co obserwują pacjenci. Ważne jest, aby byli odpowiednio prowadzeni.

Takim prowadzeniem jest w szczególności systematyczny trening dobrany do potrzeb pacjenta. Nie może on przeciążać kręgosłupa, lecz musi wzmacniać jego obręb. Nie zaleca się natomiast ćwiczeń rozciągających i rozluźniających kręgosłup w późniejszych fazach rehabilitacji, ponieważ zwiększa to ryzyko niestabilności kręgosłupa i zwiększania wymiarów przepukliny. Chyba że przyczyną rwy kulszowej jest napięcie mięśnia gruszkowatego, co z pewnością warto rozluźniać. Takie ćwiczenia muszą być wykonywane przez pacjenta codziennie, jednak wizyty u fizjoterapeuty nie muszą być tak częste. Pacjent otrzymuje bowiem zestaw ćwiczeń do domu, które musi przepracować i stawia się na wizyty kontrolne co 2-4 tygodnie.

Objawowo w postępowaniu przewlekłym korzystać można ze specjalnych mat do akupresury lub zmiennocieplnych pryszniców. Nie wskazane są natomiast masaże dołu pleców. W rehabilitacji sięgać można po metody doraźne takie jak suche igłowanie, kinesiotaping czy pinoterapia, nie są one jednak podstawą wizyty, lecz jej uzupełnieniem.

Leki na rwę kulszową - kiedy warto sięgnąć po środki przeciwbólowe?

Co na rwę kulszową w fazie ostrej, gdy odczuwane dolegliwości wręcz uniemożliwiają normalne funkcjonowanie? Początkowo sięgnąć można po leki z grupy NLPZ, a jeśli są one niewystarczające, lekarz może podjąć decyzję o iniekcji sterydowej (1 lub więcej zabiegów). Po leki sięga się jednak z reguły wyłącznie w fazie ostrej - później, gdy rozpocznie się fizjoterapię, dolegliwości nie są tak uciążliwe.

Zdarza się jednak, że zmiany w obrębie kręgosłupa są tak zaawansowane, że nie sposób wyleczyć ich zachowawczo. Ostatecznością staje się operacja - zazwyczaj jest to mikrodiscektomia, czyli wycięcie fragmentu krążka międzykręgowego, który uciska na nerw kulszowy. Wówczas aż do dnia operacji można posiłkować się lekami.

Jakie zmiany stylu życia mogą pomóc w zapobieganiu rwie kulszowej?

W profilaktyce rwy kulszowej kluczowe znaczenie mają:

• utrzymanie właściwej masy ciała, przeciwdziałanie otyłości;
• dbanie o systematyczną aktywność fizyczną, także o ruchomość kręgosłupa w maksymalnych możliwych zakresach;
• unikanie spędzania dłuższego czasu w jednej pozycji, zwłaszcza siedzącej i zgarbionej;
• picie co najmniej 1,5 l wody dziennie, jako że krążki międzykręgowe w dużej mierze składają się właśnie z wody;
  suplementacja witaminy D, kolagenu i kwasu hialuronowego;
• wzmacnianie i rozciąganie mięśni - nigdy decydowanie się wyłącznie na rozluźnianie.

Tak naprawdę najważniejsze jest, aby pozostać aktywnym fizycznie i zadbać o regularne wzmacnianie mięśni, które stabilizują kręgosłup. Wszelkie wady postawy należy korygować na bieżąco pod okiem fizjoterapeuty.

Rwa kulszowa a fizjoterapia - skuteczne techniki w leczeniu bólu

W leczeniu bólu skuteczne mogą być techniki takie jak suche igłowanie, elektrotetapia metodą TENS, kinesiotaping, terapia punktów spustowych, rolfing, ciepłolecznictwo. Jednak metody te działają wyłącznie objawowo i nie przyczynią się do likwidacji problemu u podstaw. Stwarzają jednak warunki do tego, aby nałożyć na nie odpowiednio dobrane ćwiczenia. Jeśli występuje u nas rwa kulszowa, jak leczyć ją profesjonalnie? Przede wszystkim ćwiczeniami wzmacniającymi, dzięki którym kręgosłup zyska największą szansę na ustabilizowanie się, a nawet na regresję zmian patologicznych.

Kiedy udać się do lekarza przy rwie kulszowej?

Wizyta u lekarza przy rwie kulszowej jest kluczowa zwłaszcza wtedy, gdy objawy nie mijają przez dłuższy czas pomimo wdrożenia odpowiedniego postępowania zachowawczego lub pomimo stosowania leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. Sygnałami alarmującymi są również: nietrzymanie moczu i stolca (co może świadczyć o ucisku ogona końskiego), opadająca stopa, zaburzenia czucia w obrębie kończyny dolnej, utrata siły mięśniowej w obrębie kończyny dolnej. Wówczas pojawiają się wskazania do zabiegu chirurgicznego.

Rwa kulszowa - jak unikać nawrotów bólu?

Aby uniknąć nawrotu bólu, niezbędne jest takie wzmocnienie mięśni CORE, aby kręgosłup w każdych warunkach utrzymywany był w wysokiej stabilności. Ćwiczenia należy wykonywać systematycznie przez kolejne lata. Dodatkowo należy unikać wszelkich czynników ryzyka rwy kulszowej, przede wszystkim zrezygnować z siedzącego trybu życia. Jeśli pracujemy przy biurku i nie jest to możliwe, należy pamiętać o częstych przerwach celem rozruszania kręgosłupa oraz o aktywności poza pracą.