Skala Apgar - co oznacza i jak ocenia zdrowie noworodka?

Spis treści:

Co to jest skala Apgar i dlaczego jest istotna?

Co to jest skala Apgar? Jest to prosty system punktacji, który pozwala ocenić kondycję noworodka w pierwszych minutach życia. Ocena odbywa się najczęściej dwukrotnie: w pierwszej i piątej minucie po urodzeniu. W niektórych przypadkach może być powtarzana w dziesiątej minucie, jeśli wcześniejsze wyniki budzą wątpliwości.

Skala Apgar co to dokładnie oznacza? Jest to metoda, która pozwala ocenić, jak dobrze noworodek przystosowuje się do życia poza łonem matki. Znaczenie skali Apgar polega na tym, że umożliwia natychmiastową reakcję w sytuacjach zagrożenia życia dziecka. Dzięki punktacji lekarze i położne mogą szybko podjąć decyzję o konieczności resuscytacji, tlenoterapii czy dalszej obserwacji medycznej.

Jakie parametry są oceniane w skali Apgar?

W ocenie noworodka wykorzystuje się pięć podstawowych kryteriów. Każdy z parametrów jest punktowany od 0 do 2, a suma daje wynik od 0 do 10 punktów. Co ocenia się w skali Apgar?

Tętno – mierzone w uderzeniach serca na minutę.

• 0 punktów: brak tętna;
• 1 punkt: mniej niż 100 uderzeń/min;
• 2 punkty: więcej niż 100 uderzeń/min.

Oddech – częstość i regularność oddechu oraz siła płaczu noworodka.

• 0 punktów: brak oddechu;
• 1 punkt: nieregularny lub wolny oddech, słaby płacz;
• 2 punkty: regularny oddech, głośny płacz.

Napięcie mięśniowe – aktywność ruchowa i siła reakcji na bodźce.

• 0 punktów: wiotkie ciało;
• 1 punkt: pewne zgięcie kończyn;
• 2 punkty: aktywne ruchy.

Odruchy (reakcja na bodźce) – ocena reakcji na delikatne drażnienie, np. ssanie lub kaszel.

• 0 punktów: brak reakcji;
• 1 punkt: słaba reakcja;
• 2 punkty: aktywna reakcja.

Kolor skóry - obserwacja zabarwienia ciała i kończyn.

• 0 punktów: sine ciało i kończyny;
• 1 punkt: różowe ciało, sine kończyny;
• 2 punkty: całe ciało różowe.

Ocena w skali Apgar nie jest diagnozą, ale stanowi nieocenione narzędzie w ocenie adaptacji noworodka do życia. Dzięki niej personel medyczny może błyskawicznie określić, czy dziecko jest zdrowe, czy wymaga wsparcia.

Co oznaczają poszczególne wyniki w skali Apgar?

Punkty w skali Apgar sumują się do maksymalnej wartości 10, a każdy poziom punktacji ma swoje znaczenie. Wynik interpretowany jest w następujący sposób:

• 10 - 8 punktów – stan bardzo dobry. Dziecko oddycha samodzielnie, ma prawidłowe tętno, dobre napięcie mięśni i naturalny różowy kolor skóry. Nie wymaga żadnej pomocy medycznej;
• 7 punktów – stan dobry, choć może występować np. lekkie zasinienie kończyn. Dziecko zwykle nie potrzebuje interwencji, ale pozostaje pod obserwacją;
• 6 - 4 punktów – stan średni. Może wskazywać na trudności w oddychaniu, osłabione napięcie mięśni lub wolniejsze tętno. W takim przypadku konieczna jest pomoc medyczna, np. tlenoterapia lub stymulacja oddechu;
• 3 - 0 punkty – stan ciężki. Noworodek wymaga natychmiastowej resuscytacji i intensywnej opieki medycznej.

Warto pamiętać, że skala Apgar nie jest diagnozą, lecz wstępną oceną stanu dziecka. Często zdarza się, że noworodek z początkowo niskim wynikiem szybko poprawia swoje parametry w kolejnych minutach życia.

Jakie są normy i kiedy wynik skali Apgar powinien budzić niepokój?

Każdy rodzic powinien wiedzieć, czym jest skala Apgar — interpretacja wyników jest stosunkowo prosta. Dziecko, które uzyskało 8–10 punktów, uznawane jest za zdrowe i dobrze przystosowane. Wynik 7 punktów także mieści się w normie, ale może wymagać krótkiej obserwacji.

Wynik w granicach 4–6 punktów powinien zwrócić uwagę personelu medycznego. Może on oznaczać, że noworodek ma problemy z oddychaniem, krążeniem lub napięciem mięśniowym. W takiej sytuacji podejmuje się działania wspomagające, takie jak podanie tlenu, ogrzanie dziecka czy oczyszczenie dróg oddechowych.

Natomiast wynik 0–3 punkty to sygnał alarmowy. Wskazuje na stan zagrożenia życia i wymaga natychmiastowej interwencji. Dziecko z tak niskim wynikiem może nie oddychać samodzielnie i mieć znaczne problemy z pracą serca.

Niski wynik nie zawsze oznacza trwałe problemy zdrowotne. Czasami dziecko otrzymuje mało punktów w pierwszej minucie życia, ponieważ poród był długi, doszło do chwilowego niedotlenienia lub noworodek urodził się przez cesarskie cięcie.

Co zrobić, gdy wynik skali Apgar jest niski?

Niski wynik w skali Apgar wymaga natychmiastowej reakcji, ale nie jest powodem do paniki. Dla personelu medycznego to sygnał, że noworodek potrzebuje wsparcia w procesie adaptacji do życia poza organizmem matki.

Działania podejmowane w takich przypadkach obejmują:

• oczyszczenie dróg oddechowych – aby zapewnić prawidłowy przepływ powietrza;
• tlenoterapię lub wentylację wspomaganą – w przypadku trudności z oddychaniem;
• stymulację oddechu – przez delikatne pocieranie pleców lub stóp dziecka;
• ogrzanie noworodka – utrzymanie odpowiedniej temperatury ciała ma ogromne znaczenie dla funkcjonowania układów życiowych;
• resuscytację noworodka – jeśli tętno jest bardzo niskie lub brak oznak oddechu;
• monitorowanie funkcji życiowych – w przypadku braku poprawy dziecko trafia pod opiekę neonatologiczną lub na oddział intensywnej terapii.

Trzeba jednak podkreślić, że niski wynik nie przesądza o dalszym rozwoju dziecka. Ocena noworodka w skali Apgar ma charakter orientacyjny i jest pierwszym krokiem w dalszej diagnostyce.

Źródło:

1. Walocha, J., & Kozłowski, K. (2018). Położnictwo i ginekologia dla studentów i lekarzy.

2. Bomba-Opoń, D., & Bręborowicz, G. H. (2016). Noworodek – podręcznik dla położników i pediatrów.

3. Szpecht-Pawlak, B., & Cnota, W. (2019). Opieka nad noworodkiem w pierwszych dobach życia.