Światowy Dzień Reumatyzmu -co warto wiedzieć o tej chorobie?

Spis treści:

12 października - Światowy Dzień Reumatyzmu

Światowy Dzień Reumatyzmu co roku przypada na dzień 12 października, co w tym roku wypada w niedzielę. Obchodzony jest na świecie od 1996 roku z inicjatywy międzynarodowej organizacji zrzeszającej chorych na schorzenia reumatyczne, a głównym celem tego dnia jest podniesienie świadomości społeczeństwa w zakresie chorób reumatycznych, które zbyt późno rozpoznane i niewłaściwie leczone prowadzą do postępującej niepełnosprawności, powikłań wielonarządowych, a w konsekwencji do kalectwa.

Rozpowszechnianie informacji o dostępnych terapiach i lekach pomaga osobom dotkniętym tymi dolegliwościami w lepszym zarządzaniu swoim zdrowiem. Dzień ten daje ponadto szansę na podkreślenie roli badań w dziedzinie reumatologii, a niekiedy nawet na poznanie innych chorych, dzięki czemu można wymienić się własnymi doświadczeniami. Wsparcie tego typu jest równie ważne, co świadomy proces diagnostyczno-terapeutyczny.

Z okazji Światowego Dnia Reumatyzmu warto wziąć udział w często organizowanych wydarzeniach publicznych, webinarach, meetingach. Warto także samodzielnie zapoznać się z obrazem klinicznym chorób reumatycznych, by możliwie szybko w razie potrzeb rozpoznać je u siebie lub swoich bliskich. Jeśli mamy podejrzenie reumatyzmu, to idealny czas, by zapisać się na diagnostykę do lekarza reumatologa.

Co to jest reumatyzm?

Reumatyzm to potoczne określenie grupy ponad 200 chorób zapalnych, które atakują głównie stawy, mięśnie, kości i tkanki łączne. Objawia się przewlekłym bólem, sztywnością i ograniczeniem ruchomości, co ma tendencję do postępowania w czasie. Niestety nie ma sposobów na wyleczenie reumatyzmu, można jedynie dążyć do uzyskania długich okresów remisji (okresów bezobjawowych), co znacząco poprawia codzienne funkcjonowanie pacjenta.

Do grona chorób reumatycznych zalicza się między innymi:

• reumatoidalne zapalenie stawów;
• toczeń rumieniowaty układowy;
• łuszczycowe zapalenie stawów;
• dnę moczanową;
• osteoporozę;
• zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa.

Niestety dokładne przyczyny reumatyzmu wciąż nie zostały w pełni poznane. Uważa się, że w patogenezie chorób tego typu uczestniczą czynniki genetyczne, zapalne, środowiskowe, a także autoimmunologiczne reakcje organizmu. Oznacza to, że z niewiadomych względów układ odpornościowy atakuje własne tkanki, w tym przypadku najczęściej stawy.

Po czym rozpoznać reumatyzm?

Reumatyzm można podejrzewać już na podstawie obrazu klinicznego, a więc odczuwanych i zgłaszanych przez pacjenta objawów. Są nimi zwłaszcza (w zależności od choroby):

• przewlekłe, nawracające, często losowe bóle stawów, mające tendencję do nasilania się na przykład na zmianę pogody;
• sztywność stawów, okresowe ograniczenie ich ruchomości, w tym przede wszystkim sztywność poranna oraz po dłuższym przyjmowaniu statycznej pozycji ciała;
• obrzęk stawów, ich zaczerwienienie, co sugeruje toczący się w obrębie stawu stan zapalny;
• objawy ogólnoustrojowe: gorączka, stan podgorączkowy, zmęczenie, osłabienie, uczucie wewnętrznego rozbicia.

Niektóre choroby reumatyczne mogą dawać objawy zupełnie niesugerujące ich występowania, dotyczące na przykład skóry. Tak więc przy twardzinie układowej występować mogą: stwardnienie i pogrubienie skóry, zmniejszona jej elastyczność, ściśnięcie warg, zanik opuszków palców, teleangiektazje. Z kolei przy osteoporozie typowa jest wzmożona łamliwość kości, nawet przy niewielkich urazach.

Cechą charakterystyczną dla wszystkich chorób reumatycznych jest jednak symetrycznie lub losowo występujący (migrujący) ból stawów. Jest on często przewlekły, nasilający się przy ruchu lub w nocy.

Jak zdiagnozować reumatyzm?

Diagnostyką i leczeniem reumatyzmu zajmuje się lekarz reumatolog. Już na podstawie objawów może on podejrzewać chorobę reumatyczną, jednak dla całkowitego i pewnego rozpoznania konieczne są bardziej szczegółowe badania. Podstawą są oczywiście badania krwi, zwłaszcza: OB (odczyn Biernackiego), CRP (białko C-reaktywne), RF (czynnik reumatoidalny), anty-CPP, ANA (przeciwciała przeciwjądrowe), kwas moczowy. Pozostałe parametry diagnostyczne dobierane są indywidualnie do potrzeb pacjenta i występujących objawów.

Bardzo często lekarz wykonuje także USG stawów lub zleca badania obrazowe takie jak RTG czy rezonans magnetyczny. Pozwoli to ocenić stopień niszczeń struktur kostno-stawowych lub w obrębie tkanek miękkich. Wczesne wykrycie choroby jest kluczowe, ponieważ nieleczony reumatyzm może prowadzić do trwałych deformacji i niepełnosprawności.

Reumatyzm - najczęstsze pytania

1. Kto jest najbardziej narażony na reumatyzm?

Reumatyzm występuje najczęściej dopiero po ukończeniu 40. roku życia, a więc u osób dojrzałych i dorosłych. Kobiety chorują częściej niż mężczyźni, a poważnym czynnikiem ryzyka jest palenie papierosów oraz otyłość. Mimo tego zdarzają się przypadki zachorowania nawet u dzieci.

2. Czy reumatyzm jest uleczalny?

Niektóre choroby reumatyczne można kontrolować, ale większość ma charakter przewlekły. Wczesna diagnoza i leczenie mogą znacząco poprawić jakość życia i zapobiec trwałym uszkodzeniom.

3. Czy można zapobiegać reumatyzmowi?

Zdrowy tryb życia, systematyczna aktywność fizyczna, kontrola masy ciała, zbilansowana dieta oraz unikanie stresu i używek mogą znacząco zmniejszyć ryzyko reumatyzmu, nie są jednak w stanie całkowicie mu zapobiec u osób predysponowanych.

Źródła:

1. Szczepański L., Reumatyzm, Reumatologia 2009; 47, 4: 177–181.
2. Pfeil A., Oelzner P., Böttcher J., Jung C., Wolf G., Reumatologia, Wydawnictwo Urban&Partner, Wrocław 2019.