Jak przygotować się do cesarskiego cięcia?

Spis treści:

Czym jest cesarskie cięcie i kiedy jest wskazane?

Zgodnie z definicją cięcie cesarskie jest zabiegiem chirurgicznym polegającym na stopniowym przecięciu skóry i głębiej położonych powłok brzusznych, aby wydobyć dziecko na świat z pominięciem jego przechodzenia przez drogi rodne Matki. Najczęściej jest wykonywane wówczas, gdy poród naturalny jest niemożliwy bądź stanowi zagrożenie dla kobiety lub dziecka.

Podstawowe medyczne wskazania do przeprowadzenia cesarskiego cięcia u kobiet, które w pierwszej kolejności podejmują się próby porodu siłami natury, są następujące:

• zagrażające niedotlenienie wewnątrzmaciczne płodu – nieprawidłowe tętno,
• brak postępu porodu – brak rozwierania się szyjki macicy, pomimo prawidłowych skurczów,
• niewspółmierność główkowo-miednicowa – brak obniżania się główki w kanale rodnym pomimo pełnego rozwarcia szyjki macicy,
• inne rzadkie (podejrzenie pęknięcia macicy, oddzielenie łożyska lub wypadnięcie pępowiny).

U niektórych kobiet  już wcześniej w czasie ciąży wiadomo, że potrzebne będzie cięcie cesarskie. Wskazania mogą być następujące:

• nieprawidłowe położenie płodu (miednicowe, poprzeczne),
• niektóre przypadki ciąż bliźniaczych i wszystkie przypadki o większej krotności (trojaczki, czworaczki),
• blizny w macicy po przebytym jednym lub kilku cięciach cesarskich, operacjach usunięcia mięśniaków macicy,
• wady anatomiczne macicy lub miednicy u kobiet;
• wskazania pozapołożnicze – ortopedyczne, okulistyczne, kardiologiczne lub psychiatryczne (n.p. tokofobia – bardzo silny, paraliżujący lęk przed porodem siłami natury).

Takich wskazań może być więcej, dlatego każda kobieta powinna szczegółowo omówić stan swojego zdrowia z lekarzem prowadzącym ciążę oraz z lekarzem specjalistą, zajmującym się leczeniem ewentualnych chorób przewlekłych u niej zdiagnozowanych. Istotne jest też monitorowanie przebiegu ciąży, aby na wczesnym etapie zidentyfikować ewentualne nieprawidłowości i tym samym dobrać do nich optymalny, najbezpieczniejszy sposób porodu.

Planowe a nagłe cesarskie cięcie – różnice i przygotowania

Planowe cięcie cesarskie to takie cięcie, które zostaje zaplanowane odpowiednio wcześniej. Wskazania do niej są więc znane już na wcześniejszych etapach ciąży. Kobieta wiedząc, że planowane jest cięcie cesarskie, ma zwykle dużo czasu, aby świadomie przygotować się do operacji.

Takiej możliwości nie mają kobiety przy nagłym cięciu cesarskim. Jest ono wykonywane wówczas, gdy w trakcie porodu drogami natury pojawią się wskazania do szybszego ukończenia porodu. Tutaj nie ma czasu na planowanie, decyzja zapada w ciągu kilku minut lub szybciej. Personel medyczny działa błyskawicznie, by zapewnić bezpieczeństwo matce i dziecku.

Jak przygotować ciało i umysł do operacji? Porady przed zabiegiem

Przygotowanie do cesarskiego cięcia powinno zacząć się już w głowie – liczy się nie tylko fizyczność kobiety. Jeśli jest taka możliwość (przy cięciu cesarskim planowym), warto poczytać edukacyjne książki z zakresu przebiegu cięcia cesarskiego, wskazań względnych i bezwzględnych do niego, postępowania po jego przebyciu. Warto wiedzieć, jak wpłynie na zdrowie matki i dziecka oraz jak przeciwdziałać jego konsekwencjom. Warto również umówić wizyty u doświadczonego fizjoterapeuty uroginekologicznego, który zarówno przygotuje kobietę do porodu poprzez cięcie cesarskie, jak i obejmie nad nią opiekę już później.

Jeśli kobieta boi się porodu, powinna skonsultować się dodatkowo z psychoterapeutą. Takie sesje pozwalają wyciszyć obawy i lęki, znaleźć sposoby relaksacyjne, które umożliwią komfortowe przejście przez ten okres. Warto dowiedzieć się, jak wygląda zabieg krok po kroku. Im więcej kobieta ciężarna wie, tym mniej miejsca na lęk.

Kolejnymi istotnymi rzeczami pozwalającymi przygotować się do operacji cięcia cesarskiego są:

• odpowiednio wczesne przygotowanie wyprawki niemowlęcej i torby szpitalnej, aby nie martwić się takimi kwestiami tuż przed porodem, gdy z reguły samopoczucie jest nieco gorsze;
• rozmowa z partnerem, rodziną i innymi bliskimi osobami, uzyskanie wsparcia (również w zakresie ewentualnej pomocy w opiece nad dzieckiem);
• nauka technik relaksacyjnych takich jak medytacja czy techniki głębokiego oddychania;
• uczęszczanie do położnej prowadzącej szkołę rodzenia – uzyskane tu rady nadają się zarówno w przypadku porodu naturalnego, jak i tego poprzez cięcie cesarskie;
• uczęszczanie na wizyty do fizjoterapeuty uroginekologicznego, który nauczy, jak pielęgnować i mobilizować bliznę, jak oddychać w trakcie pierwszych faz porodu, jak wpływać na obkurczanie się macicy, jak radzić sobie z bólami;
• przygotowanie planu porodu, także w zakresie kangurowania dziecka;
• zdrowa, zbilansowana dieta, suplementacja, aktywność fizyczna, które przygotują ciało do porodu.

W każdym trymestrze ciąży liczy się zdrowy tryb życia oraz unikanie nałogów i używek. To ważne w przypadku każdej ciąży, bez względu na to, jak będzie zakończona.

Co warto wiedzieć o przebiegu cesarskiego cięcia?

1. Przyjęcie do szpitala – wypełnienie dokumentacji (w tym świadomej zgody na cięcie cesarskie).
2. Przygotowanie do cięcia cesarskiego: założenie wenflonu, cewnika do pęcherza moczowego, zapis KTG i ewentualne ogolenie skóry podbrzusza.
3. Znieczulenie do operacji. Najczęściej stosuje się znieczulenie przewodowe (podpajęczynówkowe lub zewnątrzoponowe), dzięki któremu pacjentka pozostaje przytomna, może zobaczyć i przytulić dzidziusia, ale nie odczuwa bólu od pępka w dół. W nagłych przypadkach może być konieczne znieczulenie ogólne.
4. Cięcie cesarskie. Lekarka/lekarz wykonuje poziome nacięcie skóry (około 10 cm długości, tuż nad spojeniem łonowym), po czym przecina kolejne warstwy tkanek, aż do macicy. Po otwarciu macicy dziecko jest delikatnie wyjmowane – kobieta może poczuć ucisk lub delikatne szarpnięcie, ale nigdy ból. W późniejszym etapie przecina się pępowinę, a dziecko trafia do neonatologa. Kolejny etap polega na zszyciu macicy i wszystkich powłok brzusznych. Jeśli wszystko jest w porządku, może nastąpić kontakt „skóra do skóry”. Po zeszyciu i założeniu opatrunku kobieta trafia na oddział położniczy, gdzie przez kolejne godziny jest monitorowana. Podejmowane są wtedy próby przystawienia dziecka do piersi.

Jakie formalności i badania trzeba wykonać przed cięciem cesarskim?

Formalności przed cięciem cesarskim są następujące:

• skierowanie na cięcie cesarskie od lekarza prowadzącego lub zaświadczenie od lekarza innej specjalności o konieczności wykonania cięcia cesarskiego,
• wizyta kwalifikacyjna w szpitalu (około 30-32 tygodnia ciąży),
• skompletowanie dokumentów: dowód osobisty, karta ciąży, oryginał potwierdzonej grupy krwi i wyniki wykonanych badań, dane do kontaktu z osobami najbliższymi.

Badania, które należy wykonać przed cięciem cesarskim, są zazwyczaj następujące:

• grupa krwi (wynik potwierdzony);
• wymaz z pochwy i odbytu w kierunku GBS;
• badania wirusologiczne (antygen Hbs, przeciwciała anty-HCV, przeciwciała anty-HIV);
• badanie w kierunku kiły;
• USG.

O wszystkich pozostałych badaniach zawsze poinformuje lekarz kwalifikujący. Kobiety chorujące przewlekle nierzadko muszą wykonać bowiem inne, dodatkowe badania.

Co zabrać do szpitala na cesarskie cięcie?

Poza wszystkimi dokumentami wymienionymi wyżej każda kobieta powinna przygotować sobie torbę szpitalną, w której powinny znajdować się najważniejsze akcesoria i przedmioty w pierwszych dniach połogu:

• kapcie, szlafrok, piżama (najlepiej rozpinana, która umożliwi komfortowe karmienie piersią);
• biustonosze do karmienia piersią;
• klapki pod prysznic;
• ręcznik;
• wkładki laktacyjne i podpaski poporodowe;
• osobiste przybory toaletowe: pasta do zębów, szczoteczka do zębów, grzebień, żel pod prysznic, mydło, szampon;
• telefon i ładowarka z długim kablem;
• body i ubranka dziecięce;
• pieluchy;
• chusteczki nawilżane;
• kocyk dziecięcy;
• kosmetyki dla noworodka (po konsultacji ze szpitalem);
• mała torba na brudne rzeczy;
• notatnik i długopis, aby komfortowo zapisywać rady i zalecenia lekarza;
• ulubiona książka, aby miło spędzać długie godziny w szpitalu, podczas których maluszek śpi.

Dobrym pomysłem jest też skonsultowanie się ze szpitalem i ustalenie, które rzeczy są potrzebne i które z pewnością powinna zawierać szpitalna torba.

Rekonwalescencja po cesarskim cięciu – czego się spodziewać?

Ból i dyskomfort w okolicy rany są normalnym odczuciem – jeśli będą silne, należy poprosić personel medyczny o środki przeciwbólowe. W pierwszych dniach poruszanie się może być trudne, jednak bardzo ważna jest szybka pionizacja pod okiem położnej, już we wczesnym etapie połogu, ponieważ działa przeciwzakrzepowo.

Krwawienie z dróg rodnych może trwać nawet kilka tygodni, podobnie jak ma to miejsce po porodach siłami natury. Może pojawić się też osłabienie i zmęczenie, jako że cięcie cesarskie jest skomplikowanym i trudnym dla organizmu zabiegiem. Jeśli u kobiety pojawią się trudności z karmieniem piersią, w szpitalu może skonsultować się ze specjalistami od porad laktacyjnych.

Dość częstym, choć pomijanym problemem po porodach jest depresja poporodowa. Dotyczy nawet do 20% kobiet po porodzie, dlatego zawsze warto potrafić wychwycić jej objawy i tym samym udać się szybko do psychiatry lub psychoterapeuty. Przez kilka tygodni po operacji należy unikać dźwigania i intensywnych ćwiczeń. Połóg trwa 6 tygodni. W tym czasie kobieta powinna móc liczyć na maksymalne wsparcie najbliższych.

Źródło:

1. Wielgoś M., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące cięcia cesarskiego, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2018.
2. Santorek N., Biłas K., Tokarska A., Zarzycka K., Kasprzak P., Kwiatkowski S., Torbe A., Cięcie cesarskie. Rosnący odsetek i zmiana trendów we wskazaniach, Varia Medica 2019 tom 3, nr 4, strony 279–288.
3. Czajkowski K., Operacja cięcia cesarskiego – jaką metodą w zasadzie operujemy, GinPolMedProject 3 (21) 2011.