Czy rak jelita grubego boli, a jeśli tak, to gdzie i jakie daje objawy?

Rak jelita grubego jest jednym z najczęściej diagnozowanych nowotworów w krajach Unii Europejskiej. Jego objawy są początkowo często bagatelizowane, co sprawia, że rozpoznanie następuje dość późno. To z kolei zmniejsza rokowania pacjenta i stanowi poważne zagrożenie jego zdrowia czy życia. Każdy człowiek powinien zatem wiedzieć, czym jest rak jelita grubego, gdzie boli brzuch i skąd właściwie bierze się ta choroba.

Jakie objawy daje rak jelita grubego?

Rak jelita grubego to jeden z najczęściej wykrywanych nowotworów złośliwych w Polsce. Według statystyk rocznie rozpoznaje się około 13 tysięcy zachorowań na nowotwory złośliwe jelita grubego i miejsce ma ponad 9 tysięcy zgonów. Te niekorzystne statystyki wynikają głównie z faktu, że zdecydowana większość chorych rozpoczyna leczenie dopiero w zaawansowanej fazie choroby. Warto zatem wiedzieć, czy rak jelita grubego boli i jakie może dawać objawy, aby móc odpowiednio wcześnie zareagować.

We wstępnej fazie choroby objawy kliniczne są zazwyczaj bardzo dyskretne i często lekceważone zarówno przez pacjenta, jak i przez lekarza. W bardziej zaawansowanej chorobie są wyraźniejsze, jednak może być już za późno na rozpoczęcie efektywnego leczenia. Najczęściej występującymi objawami są:

• krwawienie z odbytu i domieszka krwi w kale;
• ból brzucha;
• wzdęcia;
• zmiana wyglądu stolca — jest on węższy niż zazwyczaj;
• wyczuwalny guz (zarówno w badaniu palpacyjnym brzucha, jak i badaniu palcem przez odbytnicę);
• zaburzenia rytmu wypróżnień — pojawienie się zaparć i biegunek dotyczy aż co drugiego chorego;
• uczucie przewlekłego zmęczenia;
• nudności i wymioty;
• istotna utrata masy ciała bez konkretnej przyczyny;
• anemia.

Każdy epizod krwawienia z przewodu pokarmowego powinien zostać zdiagnozowany. U co czwartej osoby po wykonanej diagnostyce stwierdza się poważną chorobę jelita grubego, dlatego tej dolegliwości nigdy nie można bagatelizować. 

Jak boli rak jelita grubego?

Znając przybliżony obraz kliniczny choroby, warto także wiedzieć, jak i gdzie boli rak jelita grubego. Zwykle w początkowym okresie rozwoju nowotworu dolegliwości bólowe nie występują. Bóle brzucha pojawiają się wraz z rozwojem i szerzeniem się procesu nowotworowego, są bardzo często mało charakterystyczne, jednak mogą dotyczyć nawet do 60% pacjentów. Według obserwacji i badań klinicznych statystycznie częściej pojawiają się u chorych z zaawansowanym rakiem jelita grubego i lokalizują się przeważnie po prawej stronie jamy brzusznej.

Dolegliwości bólowe połączone są z nadmierną produkcją gazów jelitowych, uczuciem pełności w brzuchu oraz okresowymi skurczami. Pacjent może wskazywać na subiektywne uczucie opuchnięcia. Charakter bólu jest zwykle tępy i rozlany, choć mocniej odczuwany właśnie po prawej stronie. 

A czy rak jelita grubego boli w nocy? Początkowo bóle mogą pojawiać się w ciągu dnia lub głównie nocą, jednak gdy choroba jest już bardzo zaawansowana, trwają przez całą dobę z różną intensywnością. Nocne bóle brzucha z całą pewnością warto skonsultować z lekarzem gastroenterologiem — mogą wskazywać na poważne problemy jelit, także na raka.

Diagnostyka raka jelita grubego

Według stanowiska ekspertów z American Gastroenterological Association badania przesiewowe w kierunku nowotworu jelita grubego powinny być wykonywane w wieku 50 lat, później zaś należy okresowo kontrolować stan zdrowia jelit. Takim pacjentom proponuje się: 

• coroczne wykonywanie testu na krew utajoną w kale;
• sigmoidoskopię co 5 lat;
• kolonoskopię co 10 lat;
• badanie RTG jelita grubego co 5 lat.

Każda osoba znajdująca się w grupie ryzyka raka jelita grubego lub po osiągnięciu odpowiedniego wieku powinna systematycznie wykonywać bilans zdrowia w kierunku tego nowotworu. Pakiet podstawowy ocenia m.in.: morfologię, kreatyninę, mocznik, ALT, AST, bilirubinę całkowitą, elektrolity i glukozę. Uzupełniająco bada się CEA (antygen karcynoembrionalny) i CA 19-9 - to wskaźniki nowotworowe odgrywające kluczową rolę w monitorowaniu zdrowia pacjentów pod kątem nowotworów układu pokarmowego.

Warto także rozważyć wykonanie testu genetycznego w kierunku raka jelita grubego. Jest on w pełni nieinwazyjny i bezbolesny. Polega na analizie DNA wyizolowanego z próbki kału, w którym znajdują się komórki nabłonka jelita grubego. Taką próbkę pobiera się samodzielnie w domu, a następnie dostarcza do placówki medycznej. 

Przyczyny raka jelita grubego

Przyczyny raka jelita grubego (jak i wszelkich innych nowotworów) nie zostały poznane i wciąż są tematem licznych badań. Wyszczególnia się jednak czynniki ryzyka, które mogą do niego predysponować. Aż 70% raków tej części ciała powstaje z polipów gruczolakowych jelita grubego. W polipach o charakterze gruczołowym może nastąpić nieprawidłowy rozrost komórek i transformacja nabłonka, co inicjuje stan przedrakowy, nazywany dysplazją. Takie przekształcanie się zmiany niezłośliwej w złośliwą może trwać nawet 10 lat. 

Czynnikami ryzyka raka jelita grubego są natomiast:

• predyspozycje rodzinne i genetyczne, w tym zespół Lyncha, rodzinnie występujący nowotwór jelita itd.;
• choroby zapalne jelita grubego, w tym zespół Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego;
• nowotwory złośliwe innych części ciała, np. macicy u kobiet;
• wiek - szczyt zachorowań przypada na 5. dekadę życia;
• nadużywanie alkoholu;
• palenie papierosów;
• brak aktywności fizycznej;
• nadmiar reaktywnych form tlenu w organizmie - ich udział w patogenezie procesu nowotworowego został naukowo udowodniony;
• nieodpowiednia dieta.

Uważa się, że największym zagrożeniem jest właśnie źle skomponowana dieta, która w dużej mierze wynika ze współczesnego stylu życia i rozwoju urbanizacji. Rozwojowi raka jelita grubego sprzyja znaczna zawartość tłuszczów nasyconych w diecie oraz niskie spożycie warzyw i owoców, a więc niedobór błonnika pokarmowego. Prawdopodobieństwo zachorowania jest znacznie wyższe u ludzi otyłych. Zwiększone ryzyko choroby powiązano także z niedoborem wapnia, przeciwutleniaczy (witamin A, C, E oraz kwasu foliowego) i pierwiastków, takich jak selen czy cynk w diecie.