Jak przygotować się do badania krwi: praktyczne porady i zalecenia

Każdy pacjent powinien zdawać sobie sprawę, że odpowiednie przygotowanie do planowanych badań krwi może znacząco wpływać na uzyskane wyniki. Nieodpowiednia dieta, przyjmowane leki, intensywna aktywność fizyczna, alkohol i wiele innych kwestii przyczynia się do zafałszowania wyników, a więc do nierzetelnej oceny stanu zdrowia. Poszczególne badania laboratoryjne mogą wymagać innego przygotowania, dlatego zawsze dobrym pomysłem jest zasięgnięcie porady lekarza, pielęgniarki lub recepcjonistki w placówce medycznej. O czym powinien pamiętać każdy pacjent?

Przygotowania do morfologii

Morfologia to najczęściej wykonywane badanie krwi. Przyjmuje się, że powinno być wykonane raz w roku przez każdego człowieka, także zdrowego, celem monitorowania stanu zdrowia. Na badanie należy stawić się na czczo, najlepiej z samego rana. Ostatni posiłek powinien zostać spożyty najpóźniej 12 godzin przed pobieraniem krwi. W dniu poprzedzającym badanie należy zadbać o lekkostrawną dietę, zalecane jest też unikanie picia alkoholu (nawet przez 2-3 dni wcześniej). W dniu badania można wypić wodę mineralną, aby rozrzedzić nieco krew i ułatwić jej pobranie. 

Przygotowania do badania glukozy

Na badanie glukozy należy przyjść na czczo, dopuszcza się jedynie picie wody mineralnej. Dzień wcześniej należy unikać ciężkostrawnej diety oraz spożywania słodyczy i kawy (nawet filiżanka kawy może wpłynąć na zaburzenie wyników). Zaleca się, aby pacjenci w dniu badania zrezygnowali z nadmiernej aktywności fizycznej, dlatego dobrym pomysłem jest przyjście do placówki nieco wcześniej, aby przez 10-15 minut posiedzieć w poczekalni i chwilę odpocząć. 

Przygotowania do badania OB

Badanie OB (Odczyn Biernackiego) pozwala zidentyfikować przewlekłe stany zapalne toczące się w organizmie. Również na to badanie powinno się przyjść na czczo, dopuszcza się jedynie wodę mineralną w tym samym dniu. Na wyniki mogą fałszująco wpływać: nadmierna aktywność fizyczna, silny stres, miesiączka, stosowanie leków hamujących owulację. Jeśli więc tylko jest to możliwe, w dniu badania należy unikać wysiłku i stresu, a termin pobrania krwi w przypadku kobiet najlepiej umówić na dzień, w którym nie wypada menstruacja. 

Przygotowania do badania hormonów

Aby zbadać poziom poszczególnych hormonów w organizmie, nie trzeba pozostawać na czczo. Posiłek nie ma wpływu na wyniki. Należy jednak pilnować godziny i dnia pobrania krwi — niektóre hormony bada się rano, inne po południu (ich wydzielanie jest zależne od rytmu dobowego). W przypadku kobiet spore znaczenie może mieć faza cyklu miesiączkowego, zwłaszcza jeśli oceniane będą hormony płciowe. W zależności od fazy cyklu może prezentować się to następująco:

• testosteron, estrogeny, prolaktyna, LH, FSH — między 2. a 5. dniem cyklu;
• kortyzol — między 21. a 25. dniem cyklu;
• progesteron — między 21. a 23. dniem cyklu.

Chyba że lekarz zaleci inaczej. Dzień badania może zależeć również od jego celu, np. czy jest nim planowanie ciąży, czy może diagnostyka chorób ginekologicznych i endokrynologicznych. 

Jak dieta wpływa na wyniki badań krwi?

Dzień przed pobieraniem krwi rekomenduje się stosowanie diety lekkostrawnej oraz picie dużej ilości wody. Wszystko przez to, że woda może rozrzedzić nieco krew, dzięki czemu jej pobieranie będzie łatwiejsze dla pielęgniarki i bardziej komfortowe dla pacjenta. Z kolei nieodpowiednia dieta może zafałszować wyniki. Zwłaszcza alkohol, kawa, mocna herbata czy nadmiar słodyczy i tłuszczów nasyconych. Co ważne, nie należy drastycznie zmieniać swojej codziennej diety tuż przed badaniem ani głodzić się. Spożywane produkty mają tak duże znaczenie dlatego, że w zależności od uczucia głodu czy dostarczanych związków mogą zmieniać się poziomy poszczególnych hormonów, a nawet mogą wzrastać czynniki stanu zapalnego. 

Na wiele badań krwi należy przyjść na czczo. Mowa o badaniach takich jak:

• glukoza i krzywa cukrowa;
• insulina;
• czas krzepnięcia krwi;
• morfologia krwi obwodowej;
• OB;
• lipidogram;
• próby wątrobowe;
• białko całkowite;
• mocznik;
• kreatynina;
• kwas moczowy;
• kortyzol;
• żelazo, fosfor, wapń, magnez;
• witamina B12.

Bycie na czczo oznacza, że ostatni poprzedzający badanie posiłek należy zjeść 12-14 godzin przed nim. Jako że badania krwi wykonuje się najczęściej rano, dlatego kolacja powinna być lekkostrawna, niewielka objętościowo. Po niej nie wolno zjeść już niczego – nawet kawałka jabłka czy bułki. Zabronione jest też żucie gumy, przyjmowanie pastylek odświeżających oddech lub syropów na kaszel i picia czegokolwiek poza niegazowaną wodą lub niesłodzoną herbatą.

Przykra wiadomość dla tych, którym trudno się obejść bez porannej kawy: z niej też trzeba zrezygnować. Rano wolno wypić tylko niewielką ilość wody (nie więcej niż szklankę) lub niesłodzonej herbaty. Nie wolno także palić papierosów.

Jak aktywność fizyczna wpływa na wyniki badań krwi?

Pobudzenie emocjonalne czy wysiłek fizyczny mogą przyczyniać się do zmian w biochemii krwi i tym samym wpływać na wyniki niektórych parametrów. Wszystko przez to, że ludzki organizm jest jedną wielką całością — wszystko jest ze sobą połączone. Przykładowo bieganie chwilę przed badaniem może podnieść poziom kortyzolu, czyli hormonu stresu, którego rolą jest pobudzanie do działania (a właśnie tego wymaga aktywność fizyczna). Tak naprawdę wysiłek może wpływać na wszystkie parametry, także niezwiązane z gospodarką hormonalną. 2 dni przed badaniami krwi rekomenduje się unikanie zbyt intensywnej aktywności, zaś przed badaniem należy dobrze się wyspać.

Jak stres wpływa na wyniki badań krwi?

Stres może fałszować wyniki badań zwłaszcza: testosteronu, kortyzolu, adrenaliny, noradrenaliny, glukozy. Jeśli więc planowana jest analiza tych parametrów, należy zadbać o unikanie sytuacji stresowych. Na badanie najlepiej przyjść nieco wcześniej, aby uniknąć korków, spóźnień czy pośpiechu, które również podświadomie powodują stres.

Jak przyjmowane leki wpływają na badania krwi?

Przyjmowanie leków w przebiegu chorób przewlekłych lub ostrych zawsze powinno być skonsultowane z lekarzem, jeśli planowane jest badanie krwi. Do niektórych parametrów wskazane jest unikanie stosowania farmaceutyków w dniu pobierania krwi, w innych przypadkach leki przyjmuje się rutynowo, nie zmieniając harmonogramu farmakoterapii. 

Dlaczego warto odpowiednio przygotować się do badania krwi?

Przestrzeganie powyższych zaleceń jest kluczowe dla uzyskania miarodajnych wyników. Nie wymagają one od pacjenta nakładu czasu czy większych wyrzeczeń, a nie stosując się do zaleceń, tak naprawdę całe badanie traci na wartości. Warto zastanowić się, czy jest sens tracić swój czas oraz czas i możliwości placówki zdrowia, aby wyniki i tak ostatecznie były niemiarodajne, ponieważ pacjent nie potrafił zrezygnować ze śniadania. Dodatkowo takie zafałszowane wyniki nie odzwierciedlą stanu zdrowia pacjenta — mogą nie wskazać poważnych problemów zdrowotnych lub mogą wskazać je błędnie. To zaś wiąże się z dalszą diagnostyką, co jest stratą czasu i pieniędzy. Poza tym badania krwi wykonuje się po to, aby realnie ukazały stan zdrowia.