Rehabilitacja po operacji endoprotezy kolana - jak długo trwa?

Jakie są etapy rehabilitacji po operacji endoprotezy kolana?

Jaka rehabilitacja po endoprotezie kolana sprawdzi się najlepiej, jak powinna ona wyglądać i jakie ma poszczególne etapy? Takie informacje każdy pacjent powinien otrzymać jeszcze przed poddaniem się zabiegowi, ponieważ tak naprawdę rehabilitację warto rozpocząć w ramach postępowania przedoperacyjnego. Wówczas ma ona na celu możliwie maksymalne wzmocnienie mięśni brzucha, obręczy miednicznej i kończyn dolnych, aby skutki uboczne operacji były jak najmniejsze. Udowodniono, że jeśli pacjent zostanie odpowiednio przygotowany do operacji pod kątem sprawności motorycznej, wyraźnie szybciej wraca do sprawności.

Etapy rehabilitacji po operacji endoprotezy kolana można natomiast przedstawić następująco:

• okres szpitalny (do 7 dni od operacji) - pacjent monitorowany jest pod kątem powikłań, a w kolanie wciąż znajdują się dreny, aby usuwać gromadzący się płyn obrzękowy. Rehabilitacja ma na celu głównie działania przeciwobrzękowe, przeciwzapalne i przeciwbólowe. Prowadzi się pierwszą pionizację i naukę chodu o kulach;
• wczesny okres pooperacyjny (do 3 tygodni od operacji) - wciąż prowadzi się ćwiczenia z etapu poprzedniego i dąży do tego, aby kończyna dolna jak najbardziej zaadaptowała się do nowych warunków. Wprowadzać można coraz bardziej zaawansowane ćwiczenia izometryczne i czynne, jednak wciąż nie poleca się całkowitego obciążania kończyny dolnej;
• okres umiarkowanego obciążania stawu (3-6 tydzień po operacji) - stopniowe zwiększanie intensywności ćwiczeń, jednak dalej bez całkowitego obciążenia kończyny dolnej;
• okres zaawansowanej rehabilitacji (powyżej 6 tygodni od operacji) - tkanki są już zagojone, dlatego można wprowadzić bardziej zaawansowane ćwiczenia, w tym naukę chodzenia bez kul, wzorce chodu, ćwiczenia czynne. Jeszcze później wprowadza się ćwiczenia wzmacniające z coraz większym oporem, adaptując kończynę do pełnej sprawności.

Oczywiście nie sposób powiedzieć, które konkretnie ćwiczenia można wykonywać w poszczególnych etapach, ponieważ zawsze są one dobierane indywidualnie do pacjenta. Pod uwagę bierze się nie tylko czas, który upłynął od operacji wymiany kolana, ale również czynniki takie jak wiek i stan zdrowia pacjenta, powikłania okołooperacyjne, rehabilitację przedoperacyjną czy rodzaj endoprotezy kolana (częściowa, całkowita).

Co istotne, obrzęk po operacji kolana może utrzymywać się nawet do kilku miesięcy. Należy wówczas wprowadzać stosowne działania, mające na celu jego zmniejszanie (drenaże, chłodne okłady, zabiegi fizykoterapeutyczne, odpowiednie ćwiczenia). W razie wątpliwości należy skonsultować się z lekarzem lub fizjoterapeutą.

Rehabilitacja w pierwszych dniach po operacji - co należy wiedzieć?

Najistotniejsze informacje dotyczące prowadzenia rehabilitacji w pierwszych dniach od operacji są następujące:

• w ramach profilaktyki przeciwzakrzepowej, do końca 6. tygodnia warto stosować
  podkolanówki uciskowe (1. stopnia ucisku), co konsultuje się z lekarzem;. Sprawdzą się też chłodne okłady i pozycje ułożeniowe nogi (tzw. elewacja);
• należy unikać siedzenia i leżenia z nogą w jednej pozycji przez dłużej niż 30-45
  minut, ponieważ może wtedy wystąpić uczucie sztywności kolana. Pod kolano nie podkładamy przy tym żadnych poduszek ani wałków;
• nie należy wykonywać ruchów skrętnych na nodze operowanej;
• w trakcie leżenia na boku lub podczas snu należy umieścić poduszkę między kolanami;
• dwóch kuli łokciowych należy używać do poruszania się po poza domem tak długo jak zaleci lekarz;
• ubieranie się rozpoczynamy od nogi operowanej.

Dodatkowo należy systematycznie i pilnie wykonywać ćwiczenia zlecone przez fizjoterapeutę. Istotne jest właściwe poruszanie się o kulach, którego uczą jeszcze na oddziale szpitalnym, a najlepiej nauczyć się tego przed operacją. Wchodzenie po schodach prezentuje się następująco: noga zdrowa, kule, noga operowana, zaś schodzenie można przedstawić w schemacie jako: kule, noga operowana, noga zdrowa.

Jak długo trwa pełna rekonwalescencja po operacji endoprotezy kolana?

Jak długo trwa rehabilitacja po endoprotezie kolana? Pełna rekonwalescencja po operacji wymiany stawu kolanowego trwa z reguły do 6 miesięcy. Co bardzo ważne, w tym czasie należy:

• unikać ciężkich prac nawet do 12 tygodni;
• unikać prowadzenia auta ze skrzynią biegów manualną do 3 miesięcy od operacji, zaś w przypadku skrzyni automatycznej - do 2 miesięcy od operacji;
• codziennie wykonywać ćwiczenia dobrane przez fizjoterapeutę do stanu zdrowia i etapu od operacji.

Uważa się, że w przypadku większości pacjentów już po 3. miesiącach od zabiegu można jeździć na rowerze, tańczyć czy grać w tenisa. Pływanie jest możliwe po wygojeniu się ran pooperacyjnych, jednak nie należy pływać stylem żabki, ponieważ może doprowadzić do wyłamania protezy. Niewskazane są aktywności sportowe obciążające (narty, koszykówka, siatkówka).

Ćwiczenia rehabilitacyjne po operacji kolana - kiedy można je rozpocząć?

Kiedy rehabilitacja po endoprotezie kolana może zostać bezpiecznie wprowadzona? Jak wspomniano wcześniej, pierwszy okres ćwiczeń rozpoczyna się już w szpitalu. Obejmuje proste ćwiczenia izometryczne (samo napięcie mięśni, bez ruchu kończyną), ćwiczenia czynne drenażowe (np. zgięcia i wyprosty stawu skokowego nogi operowanej) oraz ćwiczenia pionizacyjne. Co istotne, nie należy samodzielnie dobierać sobie ćwiczeń, ponieważ ich niewłaściwe wykonywanie i intensywność mogą doprowadzić do wyłamania elementów endoprotezy bądź wydłużenia czasu powrotu do sprawności.

Celem ustalenia późniejszej, bardziej zaawansowanej rehabilitacji najlepiej skonsultować się z fizjoterapeutą. Z całą pewnością taka rehabilitacja jest jednak potrzebna, aby bezbólowo i maksymalnie komfortowo wracać do czynności dnia codziennego oraz aktywności fizycznej.

Czynniki wpływające na czas rehabilitacji po operacji endoprotezy kolana

To, ile trwa rehabilitacja po endoprotezie kolana, zależy od wielu czynników wewnętrznych i zewnętrznych. Znacznie szybciej przebiega ona u osób sprawnych przed operacją, które uczęszczały na fizjoterapię przedoperacyjną, a także u których wprowadzono protezę częściową, a nie całkowitą. Aby przyspieszyć proces, rekomenduje się zadbanie o dobre odżywienie organizmu nawet na kilka miesięcy przed operacją (zbilansowana dieta, suplementacja, nawodnienie).

Czynnikami znacznie ograniczającymi efekty rehabilitacji i wydłużającymi ten proces są: palenie papierosów, nadwaga i otyłość, choroby przewlekłe współistniejące (np. cukrzyca, miażdżyca), niedobory pokarmowe. Także niestosowanie się do zaleceń lekarza i fizjoterapeuty oraz osłabienie mięśni przed operacją mają tu kluczowe znaczenie.

Kiedy można wrócić do codziennych aktywności po operacji endoprotezy kolana?

Większość pacjentów może wrócić do podstawowych codziennych czynności, takich jak chodzenie po domu (o kulach), już w ciągu kilku dni do tygodnia po operacji. Powrót do pracy zależy od rodzaju wykonywanej pracy. W przypadku prac biurowych jest to możliwe po około 4-6 tygodniach, zaś praca fizyczna wymaga chorobowego nawet do 6 miesięcy.

Powrót do lekkiej aktywności fizycznej, takiej jak spacery czy jazda na rowerze stacjonarnym, może nastąpić po około 6-8 tygodniach. Tutaj decyzję o dopuszczeniu pacjenta do aktywności konkretnego rodzaju podejmuje fizjoterapeuta. Bardziej intensywne aktywności, takie jak bieganie czy sporty kontaktowe, mogą wymagać 6-12 miesięcy rehabilitacji.