Rekonstrukcja ścięgien Achillesa – dostępne metody chirurgiczne i rehabilitacja

Co to jest rekonstrukcja ścięgien Achillesa i kiedy jest konieczna?

Rekonstrukcja ścięgna Achillesa to dość poważna operacja ortopedyczna, która wymaga doświadczenia chirurga ortopedy, jak również zaangażowania pacjenta w proces rehabilitacji. Sam zabieg można przedstawić w następujących krokach:

1. Przygotowanie pacjenta do operacji, zastosowanie znieczulenia miejscowego (zwykle podpajęczynówkowego);
2. Pobranie ścięgien pomocniczych – najczęściej mięśnia półścięgnistego i smukłego z okolicy uda, a następnie wykorzystanie ich do rekonstrukcji. Pobrane ścięgna służą jako materiał zastępczy, którym odtwarza się przerwaną ciągłość Achillesa;
3. Zszycie i wzmocnienie tkanek – chirurg zszywa uszkodzone fragmenty oraz przymocowuje przeszczep tak, aby przywrócić prawidłową biomechanikę stopy.

W niektórych przypadkach stosuje się techniki małoinwazyjne, z niewielkimi nacięciami i kamerą, co zmniejsza ryzyko powikłań.

Rekonstrukcja ścięgna Achillesa konieczna jest w sytuacjach, w których doszło do przewlekłego uszkodzenia tego ścięgna na poziomie co najmniej 50% jego włókien, a także gdy mamy do czynienia z przestarzałym uszkodzeniem, gdy odległość między kikutami jest bardzo duża. W pozostałych przypadkach, na przykład po ostrym urazie i zerwaniu Achillesa, zwykle wystarczające jest jego zeszycie, bez potrzeby stosowania przeszczepów. Samo zszycie również potocznie można nazwać rekonstrukcją.

Jakie metody chirurgiczne stosuje się przy rekonstrukcji ścięgien Achillesa?

Zabieg można wykonać metodą otwartą (odsłaniając ścięgno dzięki przecięciu skóry) oraz metodą „przezskórną” (przy wykonaniu kilku punktowych cięć). Wybór metody zależy od preferencji pacjenta, jego aktywności sportowej i czasu, jaki upłynął od urazu. Dzięki wczesnemu wykonaniu tej operacji możliwe jest przywrócenie pełnej sprawności kończyny.

W przebiegu klasycznego cięcia otwartego chirurg ortopeda wykonuje większe nacięcie, odsłania ścięgno i zbliża jego kikuty specjalnymi szwami. Ta metoda praktykowana jest głównie przy świeżych zerwaniach, gdy możliwe jest bezpośrednie zeszycie. Daje dobrą kontrolę nad polem operacyjnym, ale wiąże się z większym ryzykiem powikłań skórnych.

Technika miniinwazyjna wykorzystuje niewielkie nacięcia i specjalne narzędzia do zszycia ścięgna. Zmniejsza ryzyko infekcji i powikłań gojenia, przyspiesza rehabilitację. Coraz częściej preferowana jest w nowoczesnych ośrodkach.

Rekonstrukcja z użyciem przeszczepów (augmentacja) znajduje zastosowanie w przypadku dużych ubytków lub przewlekłych uszkodzeń. Pobiera się inne ścięgna (np. półścięgnistego i smukłego z uda). Przeszczep służy jako „most” odtwarzający ciągłość Achillesa. Metoda jest stosowana, gdy nie można zbliżyć kikutów bez nadmiernego ich napięcia. Alternatywą jest trójpęczkowa rekonstrukcja — zaawansowana metoda stosowana w trudnych przypadkach, polegająca na wzmocnieniu Achillesa kilkoma pęczkami przeszczepionych włókien, co zwiększa jego wytrzymałość.

Jak wygląda proces rehabilitacji po operacji ścięgien Achillesa?

Podstawowe cele rehabilitacji po operacji ścięgna Achillesa to:

• zachowanie ślizgu ścięgna w ościęgnie;
• przeciwdziałanie zrostom tkanek otaczających Achillesa;
• wzmocnienie mięśni łydki – głównie mięśnia brzuchatego i mięśnia płaszczkowatego;
• przywrócenie pełnego zakresu ruchu stopy i stawu kolanowego;
• zwiększenie elastyczności tkanek wokół ścięgna;
• przywrócenie kluczowych funkcji ścięgna, takich jak wyskok.

Poszczególne etapy rehabilitacji dobierane są indywidualnie do pacjenta — do poziomu jego wytrenowania sprzed operacji, wieku, ogólnego stanu zdrowia, rodzaju wykonanej operacji i przyczyny zerwania ścięgna Achillesa. Stosowane metody terapeutyczne i ćwiczenia zależą również od tego, na jakim etapie gojenia po operacji znajduje się ścięgno.

Szacuje się, że pełna rehabilitacja po zabiegu przezskórnego szycia ścięgna Achillesa będzie trwała około 12 miesięcy. Pacjent przejdzie drogę od poruszania się przy pomocy kul łokciowych w bucie ortopedycznym, po skomplikowane ćwiczenia przywracające pełną funkcję całego kompleksu stopy i stawu skokowego. Fizjoterapeuta na każdym etapie będzie kontrolował przebieg rehabilitacji i w razie potrzeby skonsultuje się z lekarzem prowadzącym. 

Jakie ryzyko wiąże się z zabiegiem rekonstrukcji ścięgien Achillesa?

Rekonstrukcja ścięgna Achillesa to poważna operacja, która może wiązać się z pewnym ryzykiem powikłań. Przykładowymi są:

• infekcja rany pooperacyjnej manifestująca się zaczerwienieniem, obrzękiem, bólem i wydzieliną wypływającą z rany;
• problemy z gojeniem skóry – ze względu na słabe ukrwienie okolicy pięty, rana może goić się wolniej lub skrajnie może powstać martwica skóry;
• ponowne zerwanie – ryzyko istnieje zwłaszcza przy zbyt szybkim powrocie do aktywności;
• zrosty i blizny – mogą ograniczać ruchomość stawu skokowego i powodować ból;
• uszkodzenie nerwów, co może prowadzić do zaburzeń czucia w stopie;
• zakrzepica żył głębokich – związana z unieruchomieniem kończyny po operacji;
• przewlekły ból lub obrzęk – wynikający z przeciążenia lub niepełnej regeneracji ścięgna;
• ograniczenie siły mięśni łydki – nawet po udanej operacji pacjent może odczuwać osłabienie w porównaniu z drugą nogą.

Właściwa rehabilitacja oraz przestrzeganie zaleceń pooperacyjnych udzielonych przez lekarza ortopedę mogą znacząco zmniejszyć ryzyko powikłań.

Rekonstrukcja ścięgien Achillesa w Salve — jak wygląda?

Operacja rekonstrukcji ścięgna Achillesa może zostać wykonana w szpitalu Salve w Łodzi przez doświadczonych chirurgów ortopedów. W jej przebiegu stosowane jest znieczulenie przewodowe lub krótkotrwałe ogólne. Szacowana standardowa długość pobytu w szpitalu to 1-2 dni, a operacja może zostać wykonana zarówno w ramach NFZ, jak i prywatnie. Prywatnie czas oczekiwania na zabieg wynosi do 2 tygodni. Wówczas ile kosztuje rekonstrukcja ścięgna Achillesa? Jest to koszt rzędu od 5500 zł (bez kosztu wizyty kwalifikacyjnej). 

Przed wyjściem do domu pacjenci otrzymują kartę informacyjną zawierającą informacje co do postępowania pooperacyjnego. Po wypisie pacjent porusza się samodzielnie przy asekuracji kul łokciowych. Stopa jest unieruchomiona w gipsie lub ortezie. Należy umówić się również na fizjoterapię, by jak najszybciej stanąć na nogi.

Bibliografia

1. https://sportoklinik.pl/wp-content/uploads/2021/04/postepowanie-rehabilitacyjne-po-operacji-sciegna-achillesa.pdf.
2. Magnusson J., Maxey L., Pooperacyjna rehabilitacja, Wydawnictwo DB Publishing, 2018.
3. https://salve.pl/leczenie-szpitalne/oddzialy-szpitala/ortopedia/ortopedia-stawu-skokowego-i-stopy/rekonstrukcja-sciegna-achillesa.