Alergia krzyżowa — na czym polega i jakie są objawy? Tabela alergenów

Alergie są w dzisiejszych czasach bardzo często diagnozowane i obserwowane w każdej grupie wiekowej, bez względu na płeć. Szczególnym zjawiskiem są tzw. reakcje krzyżowe, polegające na nadmiernej odpowiedzi układu immunologicznego na substancje, które w rzeczywistości nie są stwierdzonymi alergenami dla danego pacjenta. Diagnostyką i leczeniem alergii zajmuje się alergolog — w razie podejrzenia tej choroby warto jak najszybciej umówić się na konsultację.

Co to jest alergia krzyżowa?

Zjawisko reakcji krzyżowej polega na pojawieniu się odpowiedzi odpornościowej organizmu w konsekwencji przeniknięcia substancji innej niż pierwotnie stwierdzony alergen, co prowadzi jednak do wywołania identycznego efektu chorobowego. Mechanizm immunologiczny wiąże się ze specyficznym rozpoznawaniem antygenów przez komórki limfatyczne typu B i T. Różnorodność epitopów (receptorów) zlokalizowanych na powierzchni komórek typu B i T jest uwarunkowana genetycznie. Występowanie reakcji krzyżowych zaobserwowano już dawno na podstawie alergenów roślinnych, pochodzących z surowców spokrewnionych ze sobą poprzez należność do tych samych rodzin botanicznych. 

Mówiąc w znacznym uproszczeniu, alergia krzyżowa ma miejsce wówczas, gdy jeden alergen rozpozna i połączy się z wcześniej wytworzonymi przeciwciałami innego alergenu o zbliżonej budowie. Pacjent zjada truskawki i nagle doświadcza objawów alergii, mimo iż nigdy nie stwierdzono u niego uczulenia na te owoce? Jednocześnie wie, że ma alergię na pyłki brzozy? Oba zjawiska łączą się ze sobą i można je nazwać właśnie alergią krzyżową.

Czytaj więcej: Wstrząs analifkatyczny - jak rozpoznać i jak się zachować?

Objawy alergii krzyżowej

Do grona najczęściej obserwowanych objawów alergii krzyżowej zaliczyć można przede wszystkim:

• świąd nosa, jamy ustnej, uszu, języka, skóry;
• pokrzywka skórna, która może przebiegać z obrzękiem lub bez niego;
• duszności, trudności w zaczerpnięciu głębokiego oddechu;
• uporczywy kaszel, kichanie;
• katar;
• dolegliwości gastryczne, zwłaszcza nudności i wymioty, biegunki, bóle brzucha, wzdęcia, zgaga;
• atopowe zapalenie skóry.

Są to objawy charakterystyczne dla większości alergii IgE zależnych. Najbardziej znane i jednocześnie najczęstsze są reakcje między alergenami wziewnymi i pokarmowymi, będącymi przyczyną zespołów pyłkowo-pokarmowych. Charakterystycznym objawem reakcji krzyżowych może być zespół anafilaksji jamy ustnej, zwany inaczej pokrzywką kontaktową o lokalizacji ustno-gardłowej.

Alergia krzyżowa brzoza

Alergia wziewna na pyłki brzozy jest zdecydowanie jedną z najczęściej występujących. Drzewo to zaczyna pylić w II połowie kwietnia i początkiem maja, dlatego ryzyko doświadczania przykrych dolegliwości jest wówczas największe. Należy wiedzieć, że alergeny brzozy najczęściej krzyżują się z owocami (np. jabłkami, gruszkami), warzywami (np. selerami, marchwiami) oraz innymi pylącymi roślinami (np. bylicą, leszczyną). Jeśli więc rozważana jest tego typu alergia krzyżowa, jabłka i inne pokarmy mogą wywoływać reakcje alergiczne, ponieważ zawierają w sobie cząsteczki zbliżone budową do alergenów brzozy.

Alergia krzyżowa — tabela

Najczęściej krzyżujące się alergeny:

• Alergia krzyżowa trawy — bylica, brzoza, rzepak, ryż, słonecznik, owoce (w tym kiwi, jabłka, gruszki), warzywa (w tym cebule, marchewki, buraki, selery, pomidory);
• Alergia krzyżowa roztocza — owoce morza;
• Pomidor alergia krzyżowa — pyłki traw, lateks, grzyby, rumianek;
• Bylica alergia krzyżowa — seler, marchewka, jabłka, mango, ambrozja, złocień, koper, anyż, curry, papryka, pieprz, kminek, orzechy ziemne, lateks, groch;
• Olcha alergia krzyżowa — brzoza, leszczyna, owoce pestkowe, rumianek, kiwi, banan, surowa marchew, pomarańcze, soja, orzechy, lateks, kolendra;
• Alergia krzyżowa sierść zwierząt — mięso wieprzowe;
• Alergia krzyżowa mleko krowie — mięso wołowe, mleko kozie, mleko owcze.

Po zdiagnozowaniu jakiejkolwiek alergii zawsze warto zapytać lekarza alergologa o ewentualne alergeny krzyżowe. Dzięki temu można jeszcze efektywniej zadbać o swoje zdrowie, unikając lub ograniczając kontakt organizmu z tymi związkami. Zdarza się jednak, że związki te wcale nie wywołują reakcji krzyżowej u alergika. Nie każda osoba uczulona na pyłki brzozy doświadczy objawów po spożyciu jabłka. Dlatego warto obserwować swój organizm i poznać jak najlepiej jego indywidualne potrzeby we własnym zakresie.

Jak zdiagnozować alergię krzyżową?

Diagnostyka alergii krzyżowej odbywa się tak samo, jak diagnostyka innych form reakcji alergicznych. Przebiega w gabinecie alergologa, który wykonuje punktowe testy skórne, testy płatkowe bądź testy śródskórne, a w razie potrzeby kieruje pacjent na badanie krwi, na podstawie którego oceni obecność przeciwciał IgE zależnych specyficznych dla danego alergenu. 

Przeczytaj więcej: Jak wyglądają testy alergiczne i kiedy je zrobić?